Les 3.1 HC Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Les 3.1 HC Nederland

3.1 De remmen los 

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1948 tot 1978? 

Wederopbouw

• Nederland in puin 
  
• Marshallplan (1949) zorgt voor wederopbouw

Sterk verzuild 

De Nederlandse samenleving was al voor de Tweede Wereldoorlog sterk verdeeld. 

1. Protestants-christelijke 
2. Katholieke
3. Liberale 
4. Socialistische 

Sterk verzuild (2)

Elke zuil had zijn eigen 

- politieke partij

- media (krant, radio) 

- onderwijs

- vereniging (voetballen op zaterdag of zondag?)

- vakbond

Maarten Luther

De protestantse zuil kun je vaak herkennen aan het gebruik van namen van personen die (in de geschiedenis) belangrijk voor de protestantse kerk waren.

Christelijke Werklieden Vereeniging

De protestantse zuil gebruikt vrijwel altijd de termen: Christelijk of Protestants-Christelijk

Stoere arbeider

De arbeider wordt hier 'stoer' afgebeeld: gespierd met opgestroopte mouwen.

Klok

De klok is het symbool van zowel een nieuwe dag, als het oproepen om gehoor te geven aan de oproep van de arbeiders beweging.

Opkomende zon

Dit is het teken van een nieuwe dag: een nieuw en positief begin.

Neutraliteitspolitiek

• Voor WO2 was NL altijd neutraal gebleven, maar na de oorlog kwam daar een einde aan.
• We gingen meer samenwerken (voorwaarde van de VS voor geven van de Marshallhulp). 
  

- 1949: NL sloot zich aan bij de NAVO

- 1951: lid van de E.G.K.S.

Waarom niet meer neutraal?

1. Vuist vormen tegen groeiende Sovjet Unie
2. Goed voor de handel 
3. Eis van de VS

Nederlandse loonpolitiek

• Sociaal-democraten en de katholieke partij waren de baas. Rooms-Rode coalitie genoemd. 
  
• Deze regering werd geleid door Willem Drees, die ook een geleide loonpolitiek invoerde. (Lage lonen = lage productiekosten = goed voor export) 
  

Bevolkingsgroei en economische groei

• Na de WO2 werden er veel kinderen in NL geboren. Deze geboortegolf heet de Babyboom. 
  
• Marshallplan --> Herstel NL economie + Herstel economie BRD (handelspartner) --> Welvaart NL jaren '60
• Groei Industrie
• Aardgas in Groningen 

Verzorgingsstaat 

Ideaal van een maakbare samenleving: "met hard werken en elkaar helpen krijgen we allemaal economische gelijkheid"

Verzorgingsstaat

1949 werkloosheidsuitkering

1957 Algemene Ouderdoms Wet (AOW) 

1965 Bijstandswet

consumptiemaatschappij

• De welvaart zorgde voor hogere salarissen
• Mensen kochten vaker gemaksspullen (niet- noodzakelijke spullen) zoals auto, wasdroger, stofzuiger en televisies.
• Op vakantie naar het buitenland werd razend populair. 
  

Ontzuiling 

• Radio en tv zorgt voor nieuwe ideeën
• Verzorgingsstaat: mensen niet meer afhankelijk van zuil
• Nieuwe partij D66
• 'he, de mensen van die andere zuil zijn helemaal niet zo vreemd!' 
  

Vooral jongeren joegen de ontzuiling aan. 

Jongerencultuur

Jongeren gingen zich steeds meer afzetten tegen hun burgerlijke ouders en de consumptiemaatschappij (provo's en hippies)

redenen?

- Meer vrije tijd

- Jeugdloon stijgt

- Secularisatie 

- Hoger opgeleid dan ouders

- invloed van rebelse Amerikanen

Emancipatie

• vanaf ongeveer 1955 kwam er meer aandacht voor de rol van de vrouw in de maatschappij. 
  
• De man was de baas in het huwelijk, vrouw moest gehoorzamen. Vrouwen waren "handelingsonbekwaam". Werkte je voor de overheid en ging je trouwen, werd je direct ontslagen. 
  

Emancipatie (2)

• de Anticonceptiepil (de Pil) in 1963 was de tweede grote verandering voor vrouwen. 
  
• Vanaf eind jaren '60 werd er steeds meer gestreden voor gelijke rechten en kansen voor vrouwen, de Tweede feministische golf. 
• Belangrijke voorvechters waren de Man Vrouw Maatschappij (MVM) en de Dolle Mina's. 
• Baas in eigen Buik

0

Emancipatie (4)

• Het was moeilijk om een huwelijk te beëindigen, alleen maar als je bewijs had dat de ander een buitenechtelijke relatie had.
  
• In 1971 werd daarom een nieuwe echtscheidingswet aangenomen, waardoor het aantal scheidingen explosief toenam (maar het geweld binnenshuis afnam) 
  

Immigratie en emigratie (1)

Veel NL-ers wilden na de WO2 emigreren, omdat 

- er meer werk was in het buitenland

- sterke vraag naar woningen: woningnood

- angst voor Derde Wereldoorlog (door de Koude Oorlog) 

Immigratie en emigratie (2)

Ook immigratie

• migranten uit Nederlands-Indië/Indonesië --> Na onafhankelijkheid 1949 (of 1945?) en na de inbeslagname van bedrijven in 1957. 
• migranten uit de Molukken.
• Ook flinke economische groei- meer vraag dan aanbod van arbeiders. Gastarbeiders werden naar NL gehaald. (Vanuit Zuid-Europa en daarna Turkije en Marokko 
  

Immigratie en emigratie (3)

• Veel Spanjaarden en Italianen keerden wel terug, maar de Turken en Marokkanen bleven, vanwege de hoge lonen en goede voorzieningen. 
• Halverwege jaren '70 hadden ze ook recht op gezinshereniging.
  
• Integreren niet gestimuleerd --> verwachting was terugkeer. Integratie moeizaam
  

Immigratie en emigratie (4)

• In 1975 werd Suriname onafhankelijk van Nederland. 
  

Veel Surinamers emigreerden naar Nederland (bang voor verharding tussen creolen en Hindoestanen). Hun integratie verliep ook redelijk gemakkelijk: ze spraken de taal en kenden de Nederlandse cultuur. 

1973: einde economische groei

Boycot door Arabische landen (geen olie)

Bezuinigen 

1979: tweede oliecrisis 

Examenvraag 

Een anekdote:

In 1973 werd in overleg met het ministerie van Economische Zaken het

volgende bericht in de landelijke dagbladen geplaatst:

"Als u wat kalmer optrekt en rustiger rijdt, bespaart u per dag

1.300.000 liter benzine. In een test is gebleken dat onrustig ruw rijden ten

koste gaat van indrukwekkende hoeveelheden brandstof. Wegspuiten bij

een stoplicht en hard remmen op het laatste moment kan u, als u er een

gewoonte van maakt, veel meer benzine kosten dan een gelijkmatiger

rijstijl."

Leg uit dat het doel van dit bericht paste bij de actuele situatie in 1973. (2p)

Examenvraag

Gebruik bron 4.

Twee beweringen over de voorstellen van de commissie:

1.  Uit de voorstellen blijkt dat de Britse samenleving door de

industriële revolutie is veranderd.

2. De voorstellen dragen bij aan de democratisering van Groot-Brittannië.

Ondersteun beide beweringen, waarbij je telkens aangeeft welk voorstel van de commissie erbij past. (2p)