2309026 inl stat en controle caps

• FAR
• MBO
• Studiejaar 2

Farmaceutisch rekenen

26-09-23

Rekenen met capsules 

Elke les een doseringscontrole 

Neem voor deze les altijd je rekenmachine mee!

Regels in de klas 

1. Er wordt niet gegeten/gedronken; alleen een flesje water is toegestaan.
   
2. Telefoons in de tas en op stil , tenzij deze volgens  docent/instructeur nodig is in de les. Je GSM zit in je tas en op stil 
3. Jassen uit en de tassen van tafel .
   
4. Je hebt je spullen bij je. Dus  laptop, pen, papier en rekenmachine altijd mee
5. Je bent op tijd. Ben je te laat, dan kom je het volgende lesuur de les in 
6. Bij toetsen en examens moet je op tijd zijn.  Te laat = NIET meer naar binnen.
   
7. Bij toetsen en examens stop je je telefoon  en horloges in je tas stoppen. 

Lesopzet

Herhaling doseringscontrole

Start rekenen met capsules

Doseringscontrole

Dosering: hoeveelheid gnm, veelal per dag, soms per week etc. (pe)

Dosis: hoeveelheid van het gnm dat per keer ingenomen dient te worden (pk)

Frequentie: hoe vaak per etmaal(24 uur) een gnm ingenomen dient te worden. (fr)

Doseringscontrole met de hand

Huiswerk: 

controleer dit recept met een formulier en lever deze in. 

	VD	ND	max	Conclusie
pk
fr
pe

R/ Valsartan 80mg EU

Da 30 st

S/ 1dd2t

Hypertensie:

Volwassenen

oraal: tabletten: aanvankelijk 80 mg 1x per dag, zo nodig na 4 weken verhogen tot 160 mg 1x per dag, zo nodig na 4 weken verder verhogen tot max. 320 mg per dag; in de praktijk wordt de dagdosering ook wel verdeeld in 2 doses;

 

	VD	ND	max	Conclusie
pk	160mg	80mg		boven
fr	1x	1x		vlgs
pe	160mg		320mg	onder ma

R/ Valsartan 80mg EU

Da 30 st

S/ 1dd2t

Hypertensie:

Volwassenen

oraal: tabletten: aanvankelijk 80 mg 1x per dag, zo nodig na 4 weken verhogen tot 160 mg 1x per dag, zo nodig na 4 weken verder verhogen tot max. 320 mg per dag; in de praktijk wordt de dagdosering ook wel verdeeld in 2 doses;

 

Doseringscontrole met de hand

Huiswerk: 

controleer dit recept met een formulier en lever deze in. 

Inleiding statistiek

Het gemiddelde 

Het gemiddelde wordt berekend door de gegevens bij elkaar op te tellen en te delen door het aantal gegevens. Het gemiddelde wordt vaak aangegeven met x¯ met een streepje erboven .

Afwijking 

Op een zak dropjes staat de letter ‘e’ bij het gewicht, bijvoorbeeld ; 250g ℮. Dat betekent dat er gemiddeld 250 gram drop in de zak zit. Soms zit er een beetje meer in en soms een beetje minder.

De afwijking is; ‘wat het is’ –‘wat het hoort te zijn’

De afwijking kan je ook in een percentage uitdrukken.

De afwijking (%)= (wat het is-wat het hoort te zijn)/(wat het hoort te zijn) x100%

Of; afwijking(%) = (praktisch gewicht-theoretisch gewicht)/(theoretisch gewicht)×100%

(Ezelsbruggetje PTT)

Op een zak drop staat dat er 1kg ℮ in zit. Bij het nawegen blijkt de inhoud 1015 g te zijn
a) Wat is de afwijking absoluut?
b) Wat is de afwijking in procenten?

a) Wat is de afwijking absoluut?

1015g -1000=15g

b) Wat is de afwijking in procenten?

1015-1000/1000 x100%=1,5%

Vraag 2
Je hebt een recept voor 30 g cetomacrogol crème. Bij het nawegen blijkt dat er 28,45 g crème in zit. Er is afgesproken dat een afwijking van 5% acceptabel is. Wat is de afwijking van jouw crème en is dit acceptabel?

28,45-30/30g x100%=-5,17%

Spreiding of standaarddeviatie 

De standaarddeviatie is een maat voor de spreiding van een rij getallen om het gemiddelde. Dit getal wordt meestal aangeduid met de letter σ of s (of op je rekenmachine sx of σn-1) en wordt ook wel de standaardafwijking genoemd. Dit zegt iets over de verschillen tussen bijv het gewicht van capsules onderling.

Hier is een hele moeilijke formule voor maar je kan het ook heel makkelijk uitrekenen met je rekenmachine. In de statistische modus voor je alle gewichten in. Vervolgens druk je op de knop σn-1 of sx.

(Ezelsbruggetje PTT)

Relatieve standaarddeviatie 

Een andere maat die veel zegt over de afwijkingen in de metingen is de relatieve standaarddeviatie. De relatieve standaarddeviatie of relatieve standaardafwijking is de grootte van de afwijking ( de fout) in procenten. In formule:

Relatieve standaarddeviatie= standaarddeviatie/(gemiddelde ) x100%

Of;

  r.s.= s/x ×100%

 .

(Ezelsbruggetje PTT)

vr3.Stel dat de volgende rijtjes getallen gemeten waarden zijn.
Rij A; 1 - 2 - 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 – 9 – 10
Rij B; 5.1 - 5.2 - 5.3 - 5.4 - 5.5 - 5.6 - 5.7 - 5.8 - 5.9
Wat is het gemiddelde van beide rijen?

5,5

vr3.Stel dat de volgende rijtjes getallen gemeten waarden zijn.
Rij A; s= 3.028
Rij B; s= 0.274
Wat is de rel standaarddeviatie van beide rijen?

A rs=3,028/5,5 x100%=55,05% 

B=0,274/5,5 x100%=4,98%

Vraag 4

Controle capsules 

Waar kijk je naar bij de kwaliteitscontrole van een capsule?

Kwaliteitscontrole capsules

1. Uiterlijk, geen deuken in de capsule  of poeder aan de buitenkant
2. Afwijking van het gewicht, grens is 3%
3. Spreiding = relatieve standaarddeviatie 

       RSD <3% vanaf 300 mg  

       RSD <4% tot 300 mg

Homogeniteit van de inhoud is ook een belangrijk aspect, wat je tijdens de bereiding dient te waarborgen.  

Beoordeel of de capsules goed gesloten zijn en niet ingedeukt, allemaal. Met deuk dien je te verwerpen.

Voor controle selecteer je 10 capsules, hoeken en midden aselectief.

Juiste verpakking, goed gesloten kunststof of glazen flacon.

Etiket vermelden niet openmaken, heel doorslikken tenzij anders is voorgeschreven. Bij grotere capsules zittend of staand innemen met veel water (glas).

Bewaartermijn 1 jaar tenzij FNA

Afwijking van de inhoud van de capsules

Dit percentage geeft in principe het verlies weer als gevolg van handelingen tijdens de bereiding van het poedermengsel.

  

Het verschil tussen theoretisch en praktisch gewicht met een grens van 3%

Je hebt dus het theoretische gewicht en het praktisch gewicht nodig

P-T= x 100%

   T

V= (c-e) x100%      

         e

of 

Verlies als gevolg door: restanten in de mortier(=adsorptie) en knoeien .

Is de afwijking groter dan 3% dan kan dat duiden op een rekenfout of afweegfout, indien je netjes gewerkt hebt. Of teveel verlies door geen goede stromingseigenschappen → een grotere capsulemaat of verhoog de chargegrootte.

Theoretische & praktische gewicht

Theoretische gewicht van één capsules in mg (e)→  het totaal van alle grondstoffen (inclusief hulpstoffen) in  grammen (d) ÷ het aantal capsules (n)

 e= (1000 x d)÷ n

Praktische gewicht van één capsules in mg (c), betreft dus alleen de inhoud van de capsule!  →

 - gemiddelde gewicht van 1 lege capsule (b) (weeg er dus 10, dat totaal ÷ 10) 

 - weeg 10 gevulde capsules afzonderlijk en bereken het gemiddelde gewicht van 1 capsule (a)

 c = a - b

De letters tussen haakjes verwijzen naar de formule die gebruikt worden op een CBV

Spreiding = relatieve standaarddeviatie 

De relatieve standaarddeviatie (=rsd) ookwel variatiecoëfficiënt van de gewichten van de inhoud van 10 capsules. 

 RSD <3% vanaf 300 mg

 RSD <4% tot 300 mg

rsd= (s ÷ c)x 100%

De rsd kan handmatig op rekenmachine uitgerekend worden.

S= standaarddeviatie = de mate van spreiding van getallen rondom het gemiddelde van deze getallen. C = praktisch gewicht

De standaardafwijking is gedefinieerd als de wortel uit de variantie

Gelukkig is er ook MB-weeg, waar de meeste bereidingsapotheken gebruik van maken.

Rekenen met capsules

Eindcontrole CBV

Rekenen met capsules

Berekenen van de standaarddeviatie = S op de rekenmachine:

Het gemiddeld gewicht (a) en spreiding (s) berekenen met casio fx 82

Maak eerst het geheugen leeg:           SHIFT → CLR → 2 → =

Zet de rekenmachine op statistiek:   MODE → 2

Voer de data in: 123 M+; 124 M+; enz (dus cijfer vervolgens knop M+) → AC

Bereken:               SHIFT → 2

het gemiddelde:         1 → = (= gemiddelde )

de spreiding:               3 → = (= spreiding xσn-1 ) dit is S

Standaarddeviatie is de mate van spreiding van getallen rondom het gemiddelde van deze getallen.

Bij een getallenreeks wil je weten of alle getallen rondom het gemiddelde liggen of juist er ver vanaf. Bij een hoge spreiding liggen de getallen ver uit elkaar. 

Hoe hoger de range, verschil tussen laagste en hoogste getal uit de reeks, des te groter de standaarddeviatie. 

Controle capsules vb

Voer de volledige eindcontrole uit aan de hand van de onderstaande gegevens.

- aantal te maken capsules XXX; 

- hiervoor 6,01 g werkzame stof en 2,61 g hulpstof afgewogen; 

- 10 lege capsules wegen 0,598 g; 

- 10 gevulde capsules wegen achtereenvolgens;

 0,349 g, 0,346 g , 0,345 g, 0,345 g, 0,348 g, 0,338 g, 0,347g, 0,348g, 0,344g, 0,354g; 

s=4,09 mg 

Rekenen met capsules

• Gemiddeld leeggewicht in mg (b) → 10 lege capsules wegen 0,598 g = 598 mg 

                                                                               1 lege capsule weegt 598mg /10= 59,8 mg (b)

• Gemiddeld gewicht capsule in mg (a) → g omzetten in mg, de gewichten bij elkaar optellen  

gemiddeld gewicht van een capsule = 3464 mg/10= 346.4 mg (a)

• Theoretisch gewicht in mg (e) van 1 capsules →  e = (af te wegen stoffen (mg) + afgewogen vulstof (mg) / chargegrootte= ……..mg → = 6010 mg + 2610 mg / 30 =287,3 mg

• Standaardafwijking in mg (s) → op de rekenmachine → s=4,09 mg (afgerond op 2 decimalen)

349 mg +  346 mg + 345 mg + 345 mg + 348 mg + 338 mg +   347 mg + 348 mg + 344 mg + 354 mg = 3464mg

Rekenen met capsules vervolg

• Gemiddeld gewicht van de inhoud in mg (c) →  c = a - b → 

a= 346,4 mg ( gem. gewicht van een capsule)
b= 59,8 mg (gem leeggewicht capsule)
c= 346,4 mg - 59,8 mg=286,6 mg (c = gem gewicht van de inhoud, dus het praktisch gewicht)

• Relatieve standaardafwijking in % (rsd) → s/c x 100% 

s= 4,09 (standaarddeviatie) ,    c= 286,6 mg (gem gewicht inhoud) →                                                    rsd= 4,09 mg/ 286,6 mg x 100%=1,43 %

EIS:

 Relatieve standaardeviatie (rsd);

inhoud capsule tot 300 mg: rsd < 4 %; akkoord / niet akkoord / n.v.t.

inhoud capsule vanaf 300 mg: rsd <3 %; akkoord / niet akkoord / n.v.t.

Rekenen met capsules vervolg

• Verschil tussen gemiddeld en theoretisch gewicht v %=(c - e) / e x 100%=........%
  

c= 286,6 mg (gem gewicht inhoud)

e= 287.3mg (theoretisch gewicht)

v= 286,6 mg-287,3 mg / 287,3 mg x 100%= -0.24%

EIS:

 EIS: v% moet liggen -3% en +3%;  akkoord / niet akkoord. 

Nog een oefening

Voer de volledige eindcontrole uit aan de hand van de onderstaande gegevens.

- aantal te maken capsules XXX; 

- hiervoor 5,24 g werkzame stof en 1,61 g hulpstof afgewogen;

- 10 lege capsules wegen 0,288 g;

- 10 gevulde capsules wegen achtereenvolgens;

0,249 g, 0,246 g , 0,235 g, 0,245 g, 0,248 g, 0,238 g, 0,248g, 0,238g, 0,244g, 0,254g; 

b= 28,8 mg

a= 244,5 mg

e= 228,33 mg

s= 5,89 mg

c= 215,7mg

rsd= 2,73%

v= -5,52%

rsd -> akkoord

V -> Niet akkoord 

Wat is er aan de hand? Wat is er niet goed gegaan?

Kon je de uitleg volgen?

-5100

Wat vind je nog moeilijk?

MB weeg

MB weeg 

Totale hoeveelheid ingevoerd

Afgerond gemiddelde. 

MB weeg

MB weeg 

Verkeerde capsule maat

Zijn er nog vragen?

Dan nu nog een keer oefenen.

Maak de opdracht

de opdracht uit de lessonUp