Les 3: Oorzaken van criminaliteit

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 3: Oorzaken van criminaliteit

Maatschappijkunde Kader 4

2024-2025

CRIMINALITEIT

De gemeente plaatst extra camera's in buurten waar veel criminaliteit voorkomt.

1. Materieel gevolg
2. Immaterieel gevolg

Mensen verliezen het vertrouwen in de politiek als er te weinig gebeurt tegen criminaliteit.

1. Materieel gevolg
2. Immaterieel gevolg

Delict =

1. Locatie waar een moord heeft plaatsgevonden
2. Een ander woord voor rechter
3. Een strafbaar feit
4. Iemand die steeds opnieuw misdrijven pleegt

Leerdoelen

1.  Je kunt het verschil uitleggen tussen zware criminaliteit en veelvoorkomende criminaliteit (T)
2. Je kent de vier risicofactoren voor crimineel gedrag (R)
3. Je kent de vier beschermende factoren voor crimineel gedrag (R)
4. Je kunt crimineel gedrag verklaren aan de hand van de verschillende theorieën over criminaliteit (I)

Soorten criminaliteit

Misdrijven vallen op te delen in twee verschillende soorten: zware criminaliteit en veelvoorkomende criminaliteit. 

Met zware criminaliteit bedoelen we ernstige delicten die zwaar bestraft worden. Bijvoorbeeld moord, mensenhandel, verkrachting en bankovervallen. Soms worden delicten gepleegd door criminele bendes, zoals bij drugshandel en oplichting. Dit noemen we georganiseerde misdaad.

Onder veelvoorkomende criminaliteit vallen lichtere strafbare feiten die vaak gepleegd worden. Bijvoorbeeld diefstal, inbraak, vernielingen, zakkenrollerij en mishandeling. Omdat het zoveel voorkomt, zorgt dit soort criminaliteit voor de meeste schade, overlast en een gevoel van onveiligheid onder burgers. 

Risicofactoren

• Psychische of gedrags-
   problemen
• Onveilige opvoeding
• Groepsdruk / foute vrienden
• Alcohol- en drugsgebruik
• Spijbelen

Beschermende factoren

• Werk en onderwijs
• Gezin
• Relatie
• Sociale vaardigheden

Jonge criminelen

Veelvoorkomende criminaliteit wordt vooral gepleegd door jongeren tussen de 16 en 23 jaar (meestal jongens) we noemen deze groep jeugddelinquenten. Meestal worden deze jongeren geen zware criminelen. Zodra zij volwassen zijn en een baan of een relatie krijgen, stoppen ze met criminaliteit.

 Slechts 5 procent van de jongeren gaat door. Zij plegen steeds zwaardere misdaden, zoals berovingen en drugshandel. Dit zijn recidivisten, criminelen die steeds opnieuw strafbare feiten plegen. 

Theorieën over criminaliteit

Er bestaan verschillende theorieën die crimineel gedrag proberen te verklaren. Dat is handig, want als je weet waarom criminelen iets doen, is de kans groter dat je criminaliteit kunt aanpakken of zelfs voorkomen. 

Aangeleerd-gedragtheorie

Jongeren zouden vaker crimineel worden als ze veel contact hebben met andere mensen die al crimineel zijn. Het gezin, de buurt en de vriendengroep zijn bepalend. De aangeleerd-gedragtheorie verklaart hoe crimineel gedrag van de ene op de andere persoon wordt overgedragen. 

Volgens deze theorie zijn criminelen niet slechter dan andere mensen. Ze hebben alleen verkeerd gedrag aangeleerd. 

Bindingstheorie

De beschermende factoren hebben veel te maken met de bindingen die je in het leven hebt: met je familie, vrienden, klasgenoten en collega's op je werk. Volgens de bindingstheorie zorgen bindingen ervoor dat je crimineel gedrag vermijdt. Bijvoorbeeld omdat je je ouders niet teleur wilt stellen of je vriend(in) niet kwijt wilt raken, of omdat je anders van school af moet. 

Mensen met sterke bindingen hebben goede redenen om zich aan de regels te houden. Dat geldt minder voor iemand zonder opleiding, werk of relatie. Zo iemand zal volgens de bindingstheorie makkelijker tot crimineel gedrag overgaan omdat hij of zij geen hechte band met mensen en de maatschappij heeft. 

Rationele-keuzetheorie

Volgens deze theorie vragen mensen zich bij alles wat ze doen af: wat levert het mij op? Ze kijken naar de voor- en de nadelen en maken dan een keuze: niet deze opleiding, maar die andere; niet deze baan, maar juist die. Criminelen wegen de opbrengst af tegen de risico's. Eerst de risico's: hoeveel bewaking is er? Hoe groot is de kans dat ik gepakt word? Is er veel sociale controle? En aan de andere kant de opbrengst: hoeveel geld of spullen levert dit misdrijf mij op? 

We zeggen ook wel: de gelegenheid maakt de dief. Liggen de spullen voor het grijpen, dan is de kans groter dat er meer wordt gestolen. Daarom raadt de politie mensen aan hun huis goed te beveiligen, want volgens de rationele-keuzetheorie maak je het dan minder aantrekkelijk om in te breken. 

Etikettentheorie

Over veel groepen mensen bestaan vooroordelen: de ene groep is lui of ongezellig, de andere groep is gastvrij of intelligent. Over sommige groepen bestaat het vooroordeel dat ze crimineel zijn. Deze groepen krijgen van de maatschappij het 'etiket' crimineel opgeplakt. Volgens de etikettentheorie gaan mensen uit deze groepen zich naar dit etiket gedragen. Hun gedachte is: iedereen denkt toch al dat ik crimineel ben, dus wat maakt het uit als ik een delict pleeg? 

Het etiket wordt soms op een grote groep geplakt, zoals de Roma. Maar het gebeurt ook in het klein, bij mensen uit het gezin dat 'anders' is. Als een iemand uit de hele groep iets fout doet, krijgt dat veel aandacht. De maatschappij zegt dan: zie je wel,  'ze' deugen niet. 

Lezen

Examenkatern Criminaliteit (Essener) 

blz. 30-33

Zelfstandig werken

Examenkatern Criminaliteit (Essener)
Opdr. 9 t/m 15
blz. 34-37

Huiswerk voor volgende keer

Invullen: begrippen en samenvatting H3 (p. 38-39)

Begrippen H3

Risicofactoren = 

Groepsdruk = 

Beschermende factoren = 

Sociale vaardigheden = 

Recidivist =