2V - Herhaling Lezen

• Nederlands
• Middelbare school

Herhaling Lezen

De Brug

Lezen De Brug

Een tekst bestaat (bijna) altijd uit een inleiding, middenstuk en een slot. 

• Inleiding: er wordt duidelijk gemaakt waar de tekst over gaat. Vaak met een voorbeeld, een anekdote (grappig verhaaltje) of een bijzondere situatie. Zo wordt de lezer nieuwsgierig naar de tekst. 
  
• Middenstuk: het grootste deel van de tekst. Vaak verdeeld in deelonderwerpen: een aspect van een onderwerp. Het middenstuk bestaat uit een of meer alinea's met soms een tussenkopje. 
• Slot: het laatste deel van de tekst. Hier vind je bijv. een conclusie of een korte samenvatting. Soms wordt er ook naar de toekomst gekeken of teruggeblikt op de inleiding. Bij een nieuwsbericht ontbreekt het slot vaak. 

Lezen De Brug

Het onderwerp van de tekst: in één of een paar woorden waar de tekst over gaat.

De hoofdgedachte van een tekst: één volledige zin vat het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt samen. 

Lezen De Brug

Een tekst is beter te begrijpen als je weet wat de delen met elkaar te maken hebben. Je herkent de samenhang (het verband) tussen woorden, zinnen en alinea's aan signaalwoorden. Er bestaan verschillende tekstverbanden.

Lezen De Brug

Tekstverband	Signaalwoorden
Chronologisch verband : beschrijft gebeurtenissen in juiste tijdsvolgorde.	vroeger, later, nu, eerst, daarna, vervolgens, nadat, terwijl, dadelijk, intussen, binnenkort; ook jaartallen en data
Opsommend verband : dingen worden achter elkaar opgenoemd.	ten eerste, ten tweede, om te beginnen, bovendien, ook (nog), verder, ten slotte, en, niet alleen ..., (maar) ook; ook liggende streepjes (-), getallen (1,2,3) of 'dots' (*)
Tegenstellend verband: tegenovergestelde dingen worden genoemd.	maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel, ofschoon, ondanks, aan de ene kant ... aan de andere kant
Toelichtend verband : er wordt extra informatie gegeven bij een onderwerp, vaak in de vorm van een voorbeeld.	bijvoorbeeld, zo, als, zoals, denk aan

Lezen De Brug

Elke schrijver heeft een doel met zijn tekst, het tekstdoel. Om het tekstdoel te bepalen, moet je vaststellen wat het belangrijkste is wat de schrijver met zijn tekst wil bereiken.

Teksdoel	De schrijver wil	Voorbeelden van tekstsoorten
amuseren	dat je je vermaakt	roman, verhaal, strip, gedicht, mop, column, rap, cartoon
informeren	dat je iets te weten komt	gebruiksaanwijzing, instructie, verslag, studieboek, nieuwbericht, (achtergrond)artikel, tweet, folder
overtuigen	dat je zijn mening overneemt	betoog, recensie, ingezonden brief
activeren	je overhalen om iets te doen	reclametekst, uitnodiging, advertentie, affiche, flyer

Lezen De Brug

Vaak staan er illustraties bij een tekst. De schrijver kan met een illustratie verschillende doelen hebben:

• de tekst verfraaien. De illustratie past bij de tekst.
• de aandacht trekken. Een opvallende afbeelding bij de tekst.
• de informatie uit de tekst verduidelijken. Bijv. informatie uit de tekst in een schema of tabel.
• de informatie uit de tekst aanvullen. Bijv. op een kaartje zien waar de plek ligt die in de tekst genoemd wordt.

Lezen H1

Lezen H1

Hoofdzaken: de belangrijkste informatie in een tekst. 

Bijzaken: de minder belangrijke informatie in een tekst (zoals voorbeelden)

Je vindt de hoofdzaken van de tekst vaak op voorkeursplaatsen > inleiding en het slot van de tekst.

De hoofdzaak van een alinea staat vaak in de kernzin. Dat is meestal de eerste zin van de alinea en soms de laatste.

Lezen H2 + H3

Lezen H2

Vier nieuwe tekstverbanden

Tekstverband	Signaalwoorden
Concluderend verband: de auteur trekt een conclusie uit informatie eerder in de tekst.	dus, daarom, dat houdt in, kortom, concluderend, al met al, het blijkt dat, dan ook
Redengevend verband : geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.	omdat, daarom, dus, want, de reden hiervoor is, vanwege
Oorzakelijk verband: laat zien waardoor iets gebeurt (waarop je geen invloed hebt)	doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij, door te
Vergelijkend verband : de auteur maakt iets duidelijk door een verschil of een overeenkomst te noemen.	in vergelijking met, (net) als, evenals, zoals, meer/groter/beter dan, vergeleken met

Lezen H3

Tekstverband	Signaalwoorden
Doel-middel verband: geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken.	aan de hand van, zodat, om te, door middel van, met, met behulp van, middels, opdat
Samenvattend verband : de auteur geeft een verkorte weergave van informatie uit de tekst.	kortom, samengevat, met andere woorden, a met al
Voorwaardelijk verband: maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt.	als (... dan), indien, tenzij, wanneer, mits
Toegevend verband : er wordt een andere kant van de zaak aangegeven.	ook al, zij het (dat), weliswaar, (al) hoewel, ofschoon, desondanks, niettemin

Lezen H4

Lezen H4

Een feit is iets waarvan je kunt controleren of het waar of niet waar is.

Een mening of standpunt is iets wat iemand van iets vindt. Je kunt het eens of oneens zijn met een mening.

Een mening herken je (soms) aan signaalwoorden. Als een schrijver zegt waaróm hij een bepaalde mening heeft, gebruikt hij een of meer argumenten. Een argument herken je aan signaalwoorden als want, omdat, namelijk, immers. 

Lezen H4

Lezen H5

Via televisie, kranten, tijdschriften en vooral internet kun je snel en makkelijk informatie vinden. Deze informatie is alleen niet altijd betrouwbaar.

Zo kan de informatie niet kloppen, omdat de auteur niet deskundig genoeg is of de informatie uit de tekst verouderd is. Ook kan het voorkomen dat een tekst niet objectief is of dat er informatie wordt weggelaten, omdat de auteur daar belang bij heeft.

Je moet een tekst dus kritisch lezen!

Lezen H5

Lezen H6

Een schrijver schrijft zijn tekst voor een bepaald publiek. Dit kan jong of oud zijn, maar ook gericht op amusement of om je iets te leren.

Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers een tekst bedoeld is:

• het onderwerp
  
• de bron
  
• het taalgebruik
  
• de lay-out

Lezen H6

Het onderwerp

Aan het onderwerp van een tekst kun je vaak zien voor wie de tekst geschreven is. Zo is een tekst over internetkosten vaak geschreven voor volwassenen en een tekst over de nieuwste schooltassen voor jongeren.

De bron

Er zijn bladen en websites gericht op vrouwen (Margriet), maar ook voor mannen (AutoWeek). Of bijvoorbeeld een tekst over sport is geschreven voor sportliefhebbers. 

Lezen H6

Het taalgebruik

Een tekst voor jongeren heeft vaak korte zinnen en weinig moeilijke woorden. Een wetenschappelijke tekst juist het tegenovergestelde.

In teksten die bestemd zijn voor een specifiek publiek, lees je ook wel jargon - vaktaal.

De lay-out

Je ziet vaak aan de illustraties, kleuren en koppen voor welk publiek een tekst of advertentie is geschreven.