Les 6: oncologie en verzorging van client met oncologische aandoeningen.

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Oncologie

Leerdoelen

Wat wil je leren mbt verzorgen van client die kanker heeft?

Welke ervaringen heb je? 

Inhoud

• Wat is oncologie?
• Wat is kanker? Vormen. Diagnostiek, behandeling enz.
• Kennisquiz.
• Aandachtspunten in de zorg.
• Verwerken mbv casus.
• 
  
• 
  

Oncologie, kankerkunde, cancerologie, of carcinologie is de medische kennis en behandeling van kanker. Een internist die zich in oncologie gespecialiseerd  is een oncoloog.

Oncos is massa of tumor.

Wat weet jij al over oncologie?

Feit of Fabel?

- Huidkanker is de meest voorkomende soort kanker Fabel
- Een tumor betekent kanker Fabel: je hebt goedaardige en kwaadaardige tumoren
 - Ongeveer 1 op de 5 mensen krijgt kanker in zijn of haar leven: Fabel. Ongeveer 1 op de 3                      mannen en 1 op de 4 vrouwen 
- Röntgenstraling kan kanker veroorzaken: Feit,  Theoretisch gezien neemt bij elk                                  röntgenonderzoek dat een patiënt ondergaat de kans op kanker zeer licht toe.

Een tumor is een gezwel in je lichaam. Zo'n gezwel kan goedaardig of kwaadaardig zijn. Een kwaadaardige tumor is kanker. Heel soms kan een goedaardige tumor kwaadaardig worden.

Benigne
cellen tumor lijken op weefsel  waaruit het is ontstaan

langzame groei
houden zich aan anatomische grenzen

meestal gemakkelijk te verwijderen
zaaien niet uit

Maligne
cellen tumor lijken niet meer op weefsel waaruit het is ontstaan

groeien vaak snel
houden zich niet aan anatomische grenzen

moeilijker te verwijderen door onzichtbare uitlopers

zaaien vaak uit

Vormen van kanker

• Carcinomen Bijv. huidkanker, longkanker, dikke darmkanker, maagkanker, borstkanker, prostaatkanker.
• Sarcomen Bijvoorbeeld een osteosarcoom is een kanker van botweefsel.
  
• Leukemieën en lymfomen  Bijvoorbeeld leukemie is een kanker van de cellen die de witte bloedcellen maken.
  

Carcinomen zijn kankers die ontstaan uit cellen die lichaamsoppervlakken bekleden of de bekleding van een klier vormen. (Bijv. huidkanker, longkanker, dikke darmkanker, maagkanker, borstkanker, prostaatkanker)

Sarcomen zijn kankers die ontstaan uit cellen die het bind- en steunweefsel vormen, zoals botten en spieren. Bijvoorbeeld een osteosarcoom is een kanker van botweefsel.

Leukemieën en lymfomen zijn kankers uitgaande van de cellen in het beenmerg en en de lymfeklieren. Bijvoorbeeld leukemie is een kanker van de cellen die de witte bloedcellen maken.

Preventie bij kanker

Primaire preventie: kanker voorkomen door voorlichting, begeleiding en vaccinatie

Secundaire preventie: kanker tijdig opsporen d.m.v. bevolkingsonderzoek (baarmoeder, borst- en darmkanker)

Tertiaire preventie: behandeling van kanker in een vroeg stadium

Welke risicofactoren voor het ontstaan van kanker ken je?

Risicofactoren

Erfelijkheid

Chemische stoffen

Virussen (HPV)

Leefstijl: 

Zon, soa's, obesitas, roken, fijnstof, gif, chemicaliën

Bij welke klachten moet je naar de huisarts?

Zoek in groepjes van twee op.

borstzelfonderzoek

Geef verschillende onderzoeken aan hoe kanker kan worden gediagnosticeerd

Diagnose

Bloedonderzoek

Röntgenfoto's

Echografie

CT- of MRI-scan 

Biopten

stageringsonderzoek ( TNM)

Behandeling

• Curatieve behandeling
• Palliatieve behandeling
• Chirurgische therapie
  
• Radiotherapie
  
• Chemotherapie
  
• Hormonale therapie
  
• Immunotherapie

Radiotherapie 

• straling
•  kanker cellen zijn gevoelig hiervoor
• selectiever
• 6 weken of meer
• verkleuring van de huid
  
• vermoeidheid

Wat is het verschil tussen een curatieve en een palliatieve behandeling?

Ga aan de slag met de opdracht.

45 minuten

Tijd over

Casus cliënt met longcarcinoom

Test jezelf

1. Een kwaadaardige tumor wordt ook wel maligne genoemd

1. Waar
2. Niet waar

Chemotherapie is de behandeling van kanker met cytostatica

1. Juist
2. Onjuist

2. Een benigne tumor moet altijd behandeld worden

1. Waar
2. Niet waar

3. Een tumor die is uitgezaaid noemen we een carcinoma in citu

1. Waar
2. Niet waar

4. Een symptoom van mammacarcinoom (borstkanker) kan is een ingetrokken tepel

1. Waar
2. niet waar

5. De behandeling van kanker bestaat altijd uit een operatie (verwijdering van de tumor)

1. Waar
2. Niet waar

6. Verspreiding van tumorcellen door het lichaam gebeurd alleen via de bloedbaan

1. Waar
2. Niet waar

7. Een veel voorkomend symptoom bij veel oncologische ziektes is vermoeidheid

1. Waar
2. Niet waar

8. Veel voorkomende behandelingen in de oncologie zijn operatie, radiotherapie en chemotherapie

1. Waar
2. Niet waar

9. Door chemotherapie zijn patiënten altijd misselijk en moeten zij braken

1. Waar
2. Niet waar

Echografie is een onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven

1. Juist
2. Onjuist

Wat is een ander woord voor gezwel?

1. Tumor
2. Kanker
3. Maligne
4. Benigne

Bij welk van onderstaande vormen van kanker is het overlevingspercentage het hoogste?

1. Alvleesklierkanker
2. Melanoom
3. Slokdarmkanker
4. Baarmoederhalskanker

Je hebt goedaardige en kwaadaardige kankercellen.

1. Waar
2. Niet waar

Kanker kan een chronische ziekte zijn

1. juist
2. onjuist

Chemotherapie is de behandeling van kanker met cytostatica

1. Juist
2. Onjuist

Een zorgvrager heeft een ernstige vorm van kanker, maar doet alsof er niets aan de hand is. Hoe noemen we dit?

1. Ontkenning
2. Opstandigheid
3. Neerslachtigheid
4. Depressie

Een zorgvrager kan de huidige situatie niet accepteren. Hij zegt als het ware 'Nee!' tegen de huidige situatie. Dit staat echter de acceptatie in de weg, aangezien het verlies of de verandering niet werkelijk kan doordringen en het verwerkingsproces niet verder gaat. 

Een oncologische wond ontstaat door doorgroei van tumorweefsel of een uitzaaiing in de huid.

1. Juist
2. Onjuist

Een wond die ontstaat door een tumor of uitzaaiing noemen we een oncologisch ulcus. Een wond die ontstaat door de behandeling (chirurgie, chemotherapie, radiotherapie en/of hyperthermie) van kanker noemen we een oncologische wond.

Een mutatie in het DNA kan leiden tot kanker

1. juist
2. onjuist

Wat is de meest voor komende kanker?

1. Huidkanker
2. borstkanker
3. longkanker
4. prostaatkanker

Hoeveel mensen krijgen kanker?

1. 1 op de 4 mensen
2. 1 op de 3 mensen
3. 1 op de 8 mensen
4. 1 op de 6 mensen

Van welke soort preventie is er sprake bij bevolkingsonderzoek naar kanker?

1. Primaire preventie
2. Secundaire preventie
3. Tertiaire preventie

Bij kanker gaat een cel zich ongeremd delen.

1. juist
2. onjuist

Vragen?

Feit of Fabel?

- Huidkanker is de meest voorkomende soort kanker
- Een tumor betekent kanker
- Ongeveer 1 op de 5 mensen krijgt kanker in zijn of haar leven
- Röntgenstraling kan kanker veroorzaken