Periode 3 - Les 4 - Oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Les 4

Oncologie

Inhoud

• Wat is oncologie?
• Wat is kanker?
• Vormen van kanker.
• Ontstaan van kanker
• Diagnostiek
• Behandeling
• Afsluiting

Impact van kanker

Kanker heeft grote impact, niet alleen lichamelijk, maar ook psychisch en sociaal. Circa 30% van de mensen die leeft met of na kanker heeft behoefte aan professionele ondersteuning voor de gevolgen van kanker. Maar deze ondersteunende zorg bereikt hen helaas nog niet altijd optimaal.

Oncologie

De wetenschap die kwaadaardige tumoren, kankerprocessen en de effecten van verschillende behandelingen van kwaadaardige tumoren bestudeert.

Hoe ontstaat kanker?

Gezwellen / tumoren

Tumor

• Bij de celdeling kunnen fouten voorkomen.
• Bij een aantal fouten in dezelfde cel gaat deze cel zich op een onbeheerste manier delen.
  
• Hierdoor ontstaat een groep cellen met fouten. Zo’n groep cellen neemt vaak de vorm aan van een zwelling, die tumor wordt genoemd.
  
• Goedaardige en kwaadaardige tumoren (woekering van cellen).
  
• Alleen kwaadaardige tumoren noemen we kanker.
  

!RIP= Ruimte Innemend Proces!

Tumor

1. Benigne = goedaardig
2. Maligne = kwaadaardig (carcinoom/sarcoom)

Benigne:

 

Langzaam groeiend

Ingekapseld

Komt vaak voor

Geen uitzaaiingen

Van goed naar kwaadaardig

Maligne:

 

Snelgroeiend

Woekering/kwaadaardig

Wijken af

Komt minder vaak voor

Wel uitzaaingen

Vormen van kanker

• Carcinomen Bijv. huidkanker, longkanker, dikke darmkanker, maagkanker, borstkanker, prostaatkanker.
• Sarcomen Bijvoorbeeld een osteosarcoom is een kanker van botweefsel.
  
• Leukemieën en lymfomen  Bijvoorbeeld leukemie is een kanker van de cellen die de witte bloedcellen maken.
  

Carcinomen zijn kankers die ontstaan uit cellen die lichaamsoppervlakken bekleden of de bekleding van een klier vormen. (Bijv. huidkanker, longkanker, dikke darmkanker, maagkanker, borstkanker, prostaatkanker)

Sarcomen zijn kankers die ontstaan uit cellen die het bind- en steunweefsel vormen, zoals botten en spieren. Bijvoorbeeld een osteosarcoom is een kanker van botweefsel.

Leukemieën en lymfomen zijn kankers uitgaande van de cellen in het beenmerg en en de lymfeklieren. Bijvoorbeeld leukemie is een kanker van de cellen die de witte bloedcellen maken.

Goedaardige tumor

• Groeit niet door andere weefsels of organen heen.
  
•  Het verspreidt zich niet in het lichaam.
  
• Als een goedaardige tumor aandrukt tegen omliggende weefsels of organen kan dit een reden zijn om het te verwijderen.
  
• Een wrat is een voorbeeld van een goedaardige tumor.
  
• Benigne

Kwaadaardige tumor

• Een kwaadaardige tumor kan doorgroeien en daarmee omliggende weefsels en organen beschadigen.
  
• Cellen kunnen losraken van een kwaadaardige tumor en via het bloed en/of de lymfe ergens anders in het lichaam terechtkomen en uitgroeien tot nieuwe tumoren. Dit noemen we uitzaaiingen, of metastasen.
  
• Maligne

Tumorgroei

Tumorgroei

Diagnostiek

• Bloedonderzoek (tumormarkers)
  
• Röntgenonderzoek
  
• Echografie
  
• CT-scan (opsporen tumoren hersenen, longen, lever, milt)
  
• MRI-scan (opsporen tumoren hersenen, botten en ruggemerg)
  
• Skeletscintigrafie (botscan)
  
• PET-scan
  
• Biopsie
  

Hoe wordt kanker behandeld?

Behandeling

• Curatieve behandeling
• Palliatieve behandeling
• Chirurgische therapie
  
• Radiotherapie
  
• Chemotherapie
  
• Hormonale therapie
  
• Immunotherapie

Cytostatica

Zijn medicijnen die worden gebruikt bij allerlei vormen van kanker.​

​

Veel voorkomende bijwerkingen:​

haaruitval

misselijk

diarree

​

Tabletten, infusie

Zorgvuldigheid, hygiëne noodzakelijk omdat deze schadelijke effecten geven als je ermee in contact komt.

Radiotherapie 

• straling
•  kanker cellen zijn gevoelig hiervoor
• selectiever
• 6 weken of meer
• verkleuring van de huid
  
• vermoeidheid

oncologische wond

oncologisch ulcus

Quiz

Bij welk van onderstaande vormen van kanker is het overlevingspercentage het hoogste?

1. Alvleesklierkanker
2. Melanoom
3. Slokdarmkanker
4. Baarmoederhalskanker

Je hebt goedaardige en kwaadaardige kankercellen.

1. Waar
2. Niet waar

Welk symptoom zie je zelden bij borst kanker?

1. Vocht uit de tepel
2. Ingetrokken tepel
3. Pijn
4. Knobbeltje in de borst

Kanker kan een chronische ziekte zijn

1. juist
2. onjuist

Wat betekent mamma carcinoom?

1. Baarmoeder kanker
2. Cel kanker
3. Borstkanker
4. Eierstokkanker

Kanker kan erfelijk zijn

1. Waar
2. Niet waar

Chemotherapie is de behandeling van kanker met cytostatica

1. Juist
2. Onjuist

Een zorgvrager heeft een ernstige vorm van kanker, maar doet alsof er niets aan de hand is. Hoe noemen we dit?

1. Ontkenning
2. Opstandigheid
3. Neerslachtigheid
4. Depressie

Een zorgvrager kan de huidige situatie niet accepteren. Hij zegt als het ware 'Nee!' tegen de huidige situatie. Dit staat echter de acceptatie in de weg, aangezien het verlies of de verandering niet werkelijk kan doordringen en het verwerkingsproces niet verder gaat. 

Hoeveel mensen krijgen kanker?

1. 1 op de 4 mensen
2. 1 op de 3 mensen
3. 1 op de 8 mensen
4. 1 op de 6 mensen

Een oncologische wond ontstaat door doorgroei van tumorweefsel of een uitzaaiing in de huid.

1. Juist
2. Onjuist

Een wond die ontstaat door een tumor of uitzaaiing noemen we een oncologisch ulcus. Een wond die ontstaat door de behandeling (chirurgie, chemotherapie, radiotherapie en/of hyperthermie) van kanker noemen we een oncologische wond.

Een mutatie in het DNA kan leiden tot kanker

1. juist
2. onjuist

Wat is de meest voor komende kanker?

1. Huidkanker
2. borstkanker
3. longkanker
4. prostaatkanker

Bij kanker gaat een cel zich ongeremd delen.

1. juist
2. onjuist

Volgende week

Kanker bij de oudere zorgvrager

Huiswerk

Lees:     * VVT-1: * Hfst 5, par 5.4.6

                 *VVT-1: * Hfst 15 en 16 (152 t/m 160)

Kijk:        * https://youtu.be/TpmqfXPfpdk (kanker bij ouderen)

Maak:      Opdracht 3 – Oncologie VVT 

                   (staat in Teams bij "opdrachten")