Vincents brieven

• Kunstzinnige oriëntatie
• Taal
• +1
• Basisschool
• Groep 5-8

Introductie

Na een korte introductie over de briefwisseling tussen Vincent en zijn broer Theo schrijven de leerlingen zelf een brief over een eigengemaakt kunstwerk.

Instructies

Algemene leerdoelen

- De leerlingen maken kennis met de brieven van Vincent van Gogh.

- De leerlingen schrijven een eigen brief waarin ze een eigen tekening of schilderij beschrijven.

Kerndoelen

5, 8, 9, 54, 55, 56

Benodigde materialen

- Van elke leerling een eigen tekening of schilderij

- Schrijfpapier

- Pennen

Differentiatie

1. U kunt het schrijfpapier een ‘oud’ uiterlijk geven door het te kleuren met koffie of sterke thee. Als u de leerlingen hun brief eerst in klad laat schrijven, kunnen ze deze daarna met kroontjespen en Oost-Indische inkt op het ‘oude’ papier overschrijven.

2. Hang aan het eind van de les alle beschreven tekeningen / schilderijen op. Lees anoniem een aantal beschrijvingen voor. Kunnen de leerlingen aan de hand van de beschrijving het bedoelde werk van hun klasgenoten herkennen?

Achtergrondinformatie

Vincent van Gogh was een actieve briefschrijver. In een tijdperk zonder telefoon en internet was schrijven dé manier om te communiceren met familie en vrienden die niet in de buurt woonden. Dat we zoveel weten over Vincent en zijn werk komt dan ook voor een groot deel door de brieven die van hem bewaard zijn gebleven. Zijn jongere broer Theo speelde daarin een belangrijke rol: vanaf 1872 bewaarde hij alle brieven die Vincent hem schreef… meer dan 800 in 18 jaar.

Dit is de oudste bewaard gebleven brief van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo (september 1872).Vertel dat nog niet, maar vraag de leerlingen: 

• Wie denk je dat deze brief heeft geschreven? 

• Kun je zien aan wie de brief geschreven is? 

• Hoe oud is de brief? Waaraan zie je dat? • Kun je de brief lezen?

Hoeveel brieven van Vincent zijn bewaard gebleven, denk je?

1. 28
2. 280
3. 820
4. 208

Speel de quiz met de groep. Vertel achteraf dat de 820 bewaard gebleven brieven van Vincent natuurlijk niet alle brieven zijn die hij heeft geschreven; dat moeten er veel meer zijn geweest. Ruim 650 van de bewaard gebleven brieven zijn brieven aan Theo. Het komt door al die brieven dat we zoveel over Vincent weten.

Leg uit: In Vincents tijd bestonden er geen telefoons en computers. Toen hij en zijn broer Theo niet meer thuis bij hun ouders woonden, konden ze dus alleen met elkaar communiceren door het schrijven van brieven. Vraag: Hoe communiceren we nu als je niet bij iemand in de buurt woont?

Vertel: In zijn brieven aan Vincent schreef Theo over zijn werk in een kunsthandel in Parijs. Vaak stuurde Theo ook geld mee. Daardoor kon Vincent zich met tekenen en schilderen bezighouden en had hij geen andere baan nodig. Dit is een biljet van 100 Franse Francs.

Van welk beroemd schilderij heeft Vincent hier een tekening gemaakt?

Vertel: In zijn brieven aan Theo vertelde Vincent over zijn gezondheid en over de verf die hij nodig had. Ook beschreef hij schilderijen waar hij aan werkte. Of hij maakte er in zijn brief een tekening bij. Vraag: Wie weet welk beroemd schilderij er in deze brief te zien is? > De aardappeleters

'… ik ben opnieuw bezig aan die boeren om een schotel aardappels.'

Vertel: Toen Vincent deze brief schreef, was hij nog aan het oefenen voordat hij het echte schilderij ging maken. Dit zei Vincent er zelf over: ‘… ik ben opnieuw bezig aan die boeren om een schotel aardappels.’

Vertel: Dit is één van Vincents oefeningen: de geschilderde schets voor het latere schilderij. (Te zien in het Kröller Müller Museum in Otterlo)

Vertel: Daarna schilderde hij De aardappeleters nog een keer, maar nu zoals ze volgens hem moesten zijn. Dat is dit schilderij. (Te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam)

'… dat die luitjes die bij hun lampje hun aardappels eten, met de handen die ze in de schotel steken zelf de aarde hebben omgespit. Dat ze door met hun handen te werken hun eten zo eerlijk verdiend hebben.'

Vertel: En dit is wat Vincent met zijn schilderij wilde laten zien: ‘… dat die luitjes die bij hun lampje hun aardappels eten, met de handen die ze in de schotel steken zelf de aarde hebben omgespit. Dat ze door met hun handen te werken hun eten zo eerlijk verdiend hebben.'

Vraag: Wat denken jullie; is het Vincent gelukt dat te laten zien? Dat die boeren door hard werken hun eten eerlijk hebben verdiend?

Vertel: We gaan weer even terug naar die oudste bewaard gebleven brief van Vincent aan Theo.

Leg uit: Een brief heeft een aanhef, inleiding, midden en afsluiting.

Vertel: Deze brief is beschadigd, maar waarschijnlijk stond er 'Waarde (beste) Theo'.

Vraag: • Wie kan er lezen wat er aan het eind van de brief staat? > 'Groeten van de de familie Haanebeek & Roos. Steeds je liefh. - liefhebbende - Vincent' • Zouden we dat laatste nu ook nog zo zeggen?

Beschrijf je eigen kunstwerk

in een brief aan Vincent.

Denk aan: de aanhef - de inleiding - het midden - de afsluiting.

Vertel:

- wat er op je tekening of schilderij te zien is. 

- welke kleuren je hebt gebruikt.

- wat je er mee wilt vertellen: waar gaat jouw kunstwerk over? 

- wat moeilijk of juist makkelijk was bij het maken.

Maak er net als Vincent een schetsje van je kunstwerk bij.

Bespreek de opdracht die op het digibord staat en deel daarna de schrijfvellen uit. Tijdens het werken kan de opdracht op het bord blijven staan.

Hoe ging het?

Hoe ziet jouw brief eruit? En wat staat er in?

Bespreek met de groep hoe de opdracht is gegaan. Vraag: Wie wil zijn of haar brief voorlezen?