Nederland en het slavernijverleden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Zijn wij gedekoloniseerd?

Spoorboekje

1. Beeldenstormers?

2. Achille Mbembe

3. Piet Emmer

Leerdoelen

1.    Je kan uitleggen welke invloed het kolonialisme volgens Mbembe op onze huidige wereld heeft gehad en je kunt aangeven wat Mbembe met ‘de vernegering van de wereld’ bedoelt
2.    Je kunt kritisch nadenken over Nederland inderdaad excuses moet aanbieden voor het slavernijverleden

Wat vind jij? Moet Nederland formele excuses aanbieden voor het slavernijverleden? Beargumenteer je standpunt.

2. Achille Mbembe

1957: geboren in Kameroen

1989: studie geschiedenis aan de Sorbonne

Nu: onderzoeker aan de Universiteit van Witwatersrand in Johannesburg

Boeken:

2000: Over de postcolonie

2013: Kritiek van de zwarte rede

2. Achille Mbembe

- Begrippen als 'neger' en 'afrika' worden bepaalde kenmerken gegeven (combinatie van uiterlijk en fantasie):

'Neger' = dom, lui, irrationeel, seksbelust, slaafs etc.

'Afrika' = mysterie, weelde, natuur, maar ook woestijn van dood, ziekte en ellende

- Deze begrippen functioneren om deze mensen te ontmenselijken: ze zijn niet zoals wij, zelfs minder dan wij, en daarom kunnen we met ze doen wat we willen

- Slavernij en kolonisatie: ontmenselijken om daarmee de eigen suprioriteit te kunnen laten gelden. Denk aan: tot slaaf maken, martelen, verkrachten etc.

- Waarom? --> kapitalisme. Door mensen tot slaaf te maken en spullen af te pakken krijg je macht over een gebied

2. Mbembe

Michel Foucault:

-Disciplinering = je krijgt straf als je je niet aan de regels houdt (geen 1,5 meter afstand, dan een flinke boete)

-Normalisering = bepaalde vormen van gedrag zijn normaal en andere niet (1,5 afstand houden)

-Biomacht: biologische levens van mensen wordt een centraal onderdeel van politiek (geboorte en sterftecijfers, gezondheid, voortplanting)

- Mbembe: Necropolitiek: creeren van zones van dood, als ultieme uitoefening van macht (Palestina, Kosovo, Irak etc.)

-'Vernegering van de wereld' = vang en rooflogica, bezetting en uibuiting wordt nu overal in de wereld toegepast.

2. Mbembe

"Zolang we volharden in het idee dat we alleen gerechtigheid verschuldigd zijn aan de onzen en dat sommige rassen en volken minder waard zijn dan andere, zolang mensen wordt wijsgemaakt dat de slavernij en het kolonialisme hoogtepunten van de 'beschaving' waren, zolang ook zal de thematiek van herstel en genoegdoening aan de orde worden gesteld door de historische slachtsoffers van de expansiedrift en de grofheid die Europa wereldwijd tentoon heeft gespreid. Er is een tweevoudige aanpak nodig. Aan de ene kant moet de slachtofferrol worden verlaten. Aan de andere kant moet men ophouden zichzelf een goed geweten aan te praten en de verantwoordelijkheid af te wijzen" - Kritiek van de zwarte rede, pag. 251

https:

3. Piet Emmer

1944: geboren in Haarlem

1974: promotie over het Nederlandse slavernijverleden

1991-2009: hoogleraar Europese expansie en migratie

Het zwart-wit denken voorbij (2018)

De geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel (2019)

Relativistisch standpunt wat betreft het slavernijverleden. Je moet de slavernij door de ogen van die tijd bekijken:

- In de 17e en 18e eeuw geen vrije arbeidsverhoudingen

- In de topjaren bedroeg de slavenhandel 0,005% van het nationaal inkomen.

- 6% van de totale slavenhandel was Nederlands

- Niet 60, maar 12 miljoen slaven

- Weinig invloed op Nederland

Ben je door Mbembe of Emmer van mening veranderd? Waarom wel of waarom niet?

Huiswerk volgende les

Lees de tekst van Thoreau over burgerlijke ongehoorzaamheid