H5 MM les 21 5.4: Het ontstaan van staten

Wat gaan we doen?
  • Planning tot aan het proefwerk
  • Leerdoelen 5.4 bepreken 
  • Uitleg 5.4 met contolevragen in LessonUp
  • Begrippen 
  • Wat heb je geleerd?  Welke vraag heb je nog?
  • Huiswerk voor vrijdag
1 / 30
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 1

In deze les zitten 30 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Wat gaan we doen?
  • Planning tot aan het proefwerk
  • Leerdoelen 5.4 bepreken 
  • Uitleg 5.4 met contolevragen in LessonUp
  • Begrippen 
  • Wat heb je geleerd?  Welke vraag heb je nog?
  • Huiswerk voor vrijdag

Slide 1 - Tekstslide

Planning
Datum 
Wat?
dinsdag 13 april
Uitleg 5.4
donderdag 15 april
5.4 Moeilijke vragen bespreken
Oefenen: 
- Afsluiting maken
- Test Jezelfs doen
dinsdag 20 april
Oefentoets op LessonUp
donderdag 22 april
Online openboek toets

Slide 2 - Tekstslide

Online openboek toets
Hoe?
1) Je moet werken op je chromebook
2) Op ELO Opdrachten  open je de toetsopdracht
3) Je werkt in een WORD document. Dat sla je op met je eigen naam
4) Je mag je boek gebruiken, maar  je mag niet naar websites ( ik check !)
5) Je schrijft je antwoorden met eigen woorden
6) Je levert je proefwerk in op ELO opdrachten. Te laat kost je punten!

Slide 3 - Tekstslide

5.4: Het ontstaan van staten

Slide 4 - Tekstslide

Leerdoelen 5.4
Je kunt 
  • de belangrijkste gevolgen noemen van de opkomst van de geldeconomie zorgde voor het bestuur
  • uitleggen waarom paus en vorsten  in de late middeleeuwen een conflict hadden met elkaar
  • beschrijven hoe vorsten probeerden een centraal bestuur in te voeren

Slide 5 - Tekstslide

Wat heb je geleerd van de ontdekkingsplaat van 5.4?

Slide 6 - Woordweb

Waarover gingen de 3 filmpjes in de ontdekkingsplaat?

Slide 7 - Open vraag

Vorsten, ambtenaren, huurlegers (boek blz. 81)
Late Mideeleeuwen in Europa: STEDEN + GELDECONOMIE
NADEEL VOOR VORSTEN:
  • Weinig macht in de steden
VOORDELEN VOOR VORSTEN:
  • Belastinggeld uit de steden
  • Boeren betalen pacht met geld

Slide 8 - Tekstslide

Vorsten, ambtenaren, huurlegers (boek blz. 81)
Gevolgen voor het bestuur (v.a 13e eeuw): 
  • Vorsten betalen ambtenaren (= werknemers) om met het bestuur te helpen
    --> Zij hebben geen leen, en gehoorzamen aan de vorst
  • Vorsten kunnen soldaten huren - een huurleger hebben.   
      --> Daardoor niet meer afhankelijk van de leenmannen
GEVOLG: Macht  adel kleiner en macht  vorsten groter

Slide 9 - Tekstslide

Ruzie tussen paus en vorsten (boek blz. 82)
Waarom wilden vorsten  liever bischoppen als leenmannen/bestuurders?
Zij waren niet getrouwd, hadden dus geen kinderen
--> dus na hun dood kreeg de vorst zijn leen terug
Waarom wilde de paus dat niet?
Paus was de baas van de kerk, dus de baas van de bisschoppen. Niet de vorst!!

Slide 10 - Tekstslide

Ruzie tussen paus en vorsten (boek blz. 82)
GEVOLG (11e eeuw)
Ruzie tussen de Duitse keizer en Paus Gregorius
Oplossing in 1122: Gescheiden bestuur
1. De Paus benoemt de bisschoppen
2. De Paus bestuurt de kerk (= geestelijke macht), niet het land
3. De keizer bestuurt het land, niet de kerk

Slide 11 - Tekstslide

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
Pak bron 4 op blz. 83 erbij
Beantwoord in de volgende slides de vragen

Slide 12 - Tekstslide

1. In welke eeuwen breidden de Bourgondische hertogen hun gebied uit?

Slide 13 - Open vraag

2. Noem een gebied dat Karel de Stoute veroverde

Slide 14 - Open vraag

3. Noem een gebied dat Filips de Schone verloor

Slide 15 - Open vraag

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
Grote veranderingen in de Late Middeleeuwen
  • Steden werden belangrijker (wat voor samenleving?)
  • Adel werd minder machtig
  • Paus bemoeide zich alleen met de kerk
  • De vorsten  kregen meer macht (noem 2 redenen)

Slide 16 - Tekstslide

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
GEVOLG: Veranderingen in het bestuur

Vroege middeleeuwen
Late middeleeuwen
vorsten reisden rond

vorsten besturen vanuit 1 plaats (centralisatie)
overal in het rijk andere wetten en regels
overal dezelfde wetten en belastingen (staatsvorming)
= LEENSTELSEL
CENTRAAL BESTUUR

Slide 17 - Tekstslide

Centraal bestuur
Betekenis: als een land steeds meer als eenheid wordt bestuurd.
Met ambtenaren en een eigen leger : vorsten minder afhankelijk van de hulp van leenmannen. 
Koningen voerden rechtbanken en wetten in voor het hele gebied --> je had dus vanaf nu overal dezelfde wetten in plaats van per gebied verschillende wetten en straffen.

Slide 18 - Tekstslide

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
DUS:
In de late middeleeuwen ontstaan  staten
Staten: landen met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten en regels gelden. 

Bij staatsvorming past:
CENTRALISATIE
= een gebied onder 1 bestuur brengen

Slide 19 - Tekstslide

voorbeeld van centraal bestuur
Nederland als land bestond nog niet in de late middeleeuwen. Nederland bestond uit verschillende gewesten. Een soort provincies
In de tijd  van steden en staten kregen de hertogen van Bourgondië steeds meer gebieden onder hun heerschappij door oorlogen , huwelijken en erfenissen . Ook een groot deel van Nederland viel hier onder ( zie afbeeldingen op de volgende dia) 
Voor alle gewesten samen stelden de hertogen 1 overlegorgaan in: 
dat noemen we centralisatie van het bestuur

Slide 20 - Tekstslide

Slide 21 - Tekstslide

Kun je een voorbeeld noemen van centraal bestuur in Nederland nu?

Slide 22 - Open vraag

Leg aan de hand van deze afbeelding uit dat er in Nederland nog steeds sprake is van centraal bestuur

Slide 23 - Open vraag

Noem een voorbeeld van
centralisatie in de Nederlanden
in de late middeleeuwen.

Slide 24 - Open vraag

A: Wat vonden de edelen (adel) van centralisatie ?
B: Waarom dachten ze zo?


Slide 25 - Open vraag

Leerdoelen herhalen
Je kunt nu
  • uitleggen hoe de opkomst van de geldeconomie zorgde voor een andere manier van besturen
  • uitleggen waarom paus en vorsten ruxie hadden in de late middeleeuwen
  • beschrijven  hoe vorsten probeerden een centraal bestuur in te voeren

Slide 26 - Tekstslide

Begrippen
Vorsten
Ambtenaren
Huurlegers
Bisschoppen
Paus
Staten
Centraal bestuur
Centralisatie

Slide 27 - Tekstslide

Schrijf 1 ding op dat je hebt geleerd

Slide 28 - Open vraag

Schrijf 1 vraag op over deze les.

Slide 29 - Open vraag

Huiswerk
Leer H5 §4 Het ontstaan van staten
Maak opdrachten  4 t/m 11
Leer de begrippen


Slide 30 - Tekstslide