Gram: ZN, LW en WW

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Gram: ZN, LW en WW

Lesdoel

Je leert de woordsoorten zelfstandig naamwoord, werkwoord en lidwoord.

Lesprogramma

- Welkom (5 min)

- Lezen in je leesboek (15 min)

- Uitleg: grammatica woordsoorten (10 min)

- Zelfstandig werken (30 min)

- Afsluiting

Lees in je leesboek

Groepje Levi, Thijs, Martin, Jaimie en Steijn: 15 minuten naar de mediatheek om een boek uit te zoeken.

Huiswerk en terugblik

Maak van Fictie H1 opdracht 2, 3, 4, 7 en 8 (Talent deel A)

Grammatica woordsoorten

Zinnen zijn opgebouwd uit losse woorden. Woorden met dezelfde kenmerken behoren tot dezelfde woordsoort. Lidwoorden en zelfstandige naamwoorden zijn voorbeelden van woordsoorten. In totaal zijn er tien woordsoorten. 

Woorden benoemen heet taalkundig ontleden.

Lidwoord

De, het en een zijn lidwoorden (lw).

Lidwoorden staan altijd voor een zelfstandig naamwoord:

de film, het boek, een week.

Een is een onbepaald lidwoord. Je gebruikt het als het zelfstandig naamwoord dat erbij hoort niet bekend is.

Neem je een boek voor me mee?

De en het zijn bepaalde lidwoorden. Je gebruikt ze als de zelfstandig naamwoorden die erbij horen bekend zijn.

Neem je het boek en de bon voor me mee?

Zelfstandig naamwoord

Zelfstandige naamwoorden (zn) zijn mensen, dieren, planten, dingen en begrippen: leerling, inktvis, koekoeksbloem, kamer, idee.

- Voor een zelfstandig naamwoord kun je een lidwoord zetten:

de leerling, een inktvis, het idee.

- Een zelfstandig naamwoord kun je meestal in het meervoud zetten: leerlingen, kamers, koekoeksbloemen.

- Van een zelfstandig naamwoord kun je vaak een verkleinwoord maken:

kamertje, ideetje.

- Tot de zelfstandige naamwoorden behoren ook de eigennamen: Maastricht, Madurodam, Madagaskar, MVV, Mont Blanc, Moezel, Mozes, Madrid, Máxima.

Wel of geen lidwoord?

'Een' en 'het' moeten wel bij een lidwoord horen om een lidwoord te zijn.

- Het regent met bakken uit de hemel.

- Een van jullie heeft gewonnen.

Werkwoord

Een werkwoord (ww) drukt een handeling, situatie of gebeurtenis uit:

bellen, struikelen, zijn, sneeuwen.

Het hele werkwoord heet ook wel infinitief. Het eindigt op -(e)n.

Een werkwoord kun je aanpassen:

- aan de persoon die iets doet: hij belt, de kinderen werken;

- aan de tijd: ik werkte, ik moest werken, het heeft gesneeuwd.

Dit noem je vervoegen.

Wat is de woordsoort voor de vetgedrukte woorden in de zin.

Meer dan de helft van de computergebruikers heeft zijn wachtwoord nog nooit veranderd.

Het rijden op de rondweg van Parijs is geen pretje.

Voorlezen vindt ze erg leuk om te doen.

Zelfstandig werken

Maak van Grammatica Woordsoorten H1: opdracht 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 10