3.3 Ontspanning (1963-1991)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Let op!

Lees eerst de paragraaf in je boek op bladzijde 68 tm 71 en bekijk onderstaand filmpje voordat je aan deze les begint......

Wat wordt bedoeld met detente in de Koude Oorlog?

1. Spanning
2. Ontspanning
3. Dreiging
4. Vrede

Noem twee manieren waarop na 1962 aan crisisbeheersing werd gedaan

Wat hield het SALT I-verdrag van 1972 in?

Wat hield de Breznjev-doctrine in?

Leg het verband uit tussen de Breznjevdoctrine en de Praagse Lente (1968)

Bij welke andere gebeurtenis werd het communisme ook met harde hand hersteld?

1. Bulgaarse opstand (1956)
2. Cuba crisis (1962)
3. Hongaarse opstand (1956)
4. Berlijnse muur (1961)

Geef een verklaring voor het toenemend verzet in Europa tegen kernbewapening na 1975

Waardoor nam de angst voor een kernoorlog na 1981 nog meer toe?

1. Houding van Reagan
2. Houding van Gorbatsjov
3. Houding van Breznjev
4. Houding van Nixon

Wanneer besloten Reagan en Gorbatsjov een verdrag te tekenen om de middellange afstandsraketten te vernietigen?

1. 1981
2. 1985
3. 1987
4. 1989

Beschrijf de veranderingen die Gorbatsjov doorvoerde binnen de SU. Gebruik daarbij de begrippen glasnost en perestrojka

Welke verandering voerde Gorbatsjov door ten opzichte van Oost-Europa? Wat heeft deze foto daarmee te maken?

Examenvragen

Maak nu de examentraining op blz. 78 t/m 80 van je leerboek!

Vraag 12

a Bijvoorbeeld: Kennedy spreekt over ‘wederzijdse
verdraagzaamheid’ en dat ‘vijandschappen niet eeuwig voortduren’, waaruit
blijkt dat het om ontspanning in de Koude Oorlog gaat.

b De aanleiding was de Cubacrisis, die uit leek te
lopen op een atoomoorlog.

Vraag 13

Bijvoorbeeld: Breznjev waarschuwde hen dat ze wel socialistisch (bedoeld is communistisch) 
moeten blijven, anders grijpen de ‘broederlanden’ in.

Vraag 14

a Bijvoorbeeld: De communistische leiders van de Sovjet-Unie en andere Oostbloklanden zijn
bezorgd over de koers die de leider van Tsjecho-Slowakije op gaat. Zij vrezen
dat hij de afslag richting westerse democratie neemt en niet het rechte pad van
het communisme zal blijven volgen.

b Bijvoorbeeld: De leiders van andere Oostbloklanden waren bang dat de Praagse Lente naar hun eigen land zou overslaan.

c Bijvoorbeeld: Voor de inval: Dubček rijdt hier nog naar de splitsing toe. Hij heeft nog de
mogelijkheid om naar ‘Democratie’ af te slaan. Dat was na de inval niet meer zo.

Vraag 15

a Bijvoorbeeld:

1. Tijdens de Praagse Lente werd het ‘communisme met een menselijk gezicht’

populair: het communisme moest minder totalitair worden.

2 Hierdoor
leek Tsjecho-Slowakije uit het communistische Oostblok te vallen.

b Bijvoorbeeld:
Vooral studenten en intellectuelen waren enthousiast over de Praagse Lente. Net
als jongeren in het Westen wilden zij democratisering van de samenleving.

 

Vraag 16

a Bijvoorbeeld: Ze vullen elkaar aan. Beide geven aan dat (een deel
van) de Praagse bevolking tegen de inval van de Russen is en in beide zijn de
Russische soldaten verbaasd over deze houding van de Tsjechen.

b Bijvoorbeeld:
De Russische soldaat was wijsgemaakt dat de Tsjechen zelf om hulp hadden
gevraagd tegen de bedreiging van anticommunistische krachten uit binnen- en
buitenland. Maar nu demonstreerden Tsjechen juist vóór hun leider.

Vraag 17

a Er werden afspraken gemaakt over intercontinentale
kernraketten.

b Bijvoorbeeld: Oneens, want de tekenaar vond dat de beide leiders met het Salt-verdrag de schijn ophouden (ze lachen) en niet echt aan wapenbeheersing doen. Stiekem (achter hun rug) plaatsen ze toch middellangeafstandsraketten (kruisraketten en SS’20s) in Europa.

Vraag 18

a Bijvoorbeeld: Het was een voorbeeld van ontspanning, want achter de ondertekenaars van het
wapenbeheersingsverdrag staan personen van beide blokken met gemoedelijk elkaar
te praten.

b Bijvoorbeeld: De ideologisch tegengestelde grootmachten Sovjet-Unie en de VS waren uit angst voor elkaar een wapenwedloop begonnen. Om die angst te verminderen werd het
wapenbeheersingsakkoord Salt-I gesloten.

  

Vraag 19

Bijvoorbeeld: Nee, beide landen gingen ook na het verdrag van 1972 door met kernkoppen te produceren. Alleen het aantal lanceerinrichtingen in de VS blijft min of meer gelijk.

  

Vraag 20

a Door een ‘gewone’ vrouw af te beelden, maakte de tekenaar duidelijk dat veel
‘gewone’ mensen, die anders niet of zelden demonstreerden, werden verwacht.
b Zij wilden een eind maken aan de nucleaire wapenwedloop, wat te zien is aan de
schop tegen de kernraket.

Vraag 21

Bijvoorbeeld:

 1 In Amsterdam demonstreerden meer dan 400.000 mensen. Massademonstraties zijn vormen van massaorganisatie.

2 De demonstratie was gericht tegen de kernwapenwedloop door de Koude Oorlog.
3 Door de sociaal-culturele veranderingen sinds de jaren 1960 was het wantrouwen tegen de
regeerders flink toegenomen. De protestgeneratie was bovendien gewend te demonstreren.



  

Vraag 22

a Bijvoorbeeld: Nadat Hongarije de grens naar Oostenrijk had geopend, reisden veel Oost-Duitsers via deze landen naar het Westen. Er was geen mogelijkheid meer om alle inwoners in eigen land te houden. De muur had geen meer.
b De opdracht verwijst naar afbeelding 3.19.
Bijvoorbeeld: Dit besluit van de ministers van de DDR veroorzaakte een ‘run’ op de Berlijnse muur die korte tijd daarna viel.

c. Bijvoorbeeld: Het einde van de Koude Oorlog, na de val van de Berlijnse muur, leidde tot nieuwe kansen voor Europese samenwerking. Met het verdrag van Maastricht werd de EU opgericht, waarmee een herenigd Duitsland sterker aan Europa werd gebonden.

  

Vraag 23

a Bijvoorbeeld: Met ‘verbouwing’ en ‘openheid’ hoopte hij de Sovjet-Unie te moderniseren (hij
gooit de eerste steen om), maar in plaats daarvan versnelde hij de ondergang van het communisme en van zijn leiderschap (de laatste dominosteen komt op hemzelf terecht.)

b 1 binnenlandse politiek: Doordat de economie achteruitholde, de armoede toenam en critici van het communisme meer ruimte kregen, versnelde Gorbatsjov feitelijk de ondergang van het communisme en viel de Sovjet-Unie uiteen.

2 buitenlandse politiek: Het communisme verdween in het ene na het andere land in Oost-Europa

c Door zijn politiek kwam er een eind aan de Koude Oorlog, maar in Rusland nam de economische ellende aanvankelijk toe.