H5 en 6 Taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

• uitleg: voorzetsels
• opdrachten maken
• uitleg: verwijswoorden
• thuis: opdrachten maken
• op school:
• dictee
• verslag toetsweek terug

Voorzetsels

Eigenschappen vz

• Ze geven een plaats, tijd of reden aan.

• Trucje:
• ... de kast (achter, op, voor)
• ... het feest (tijdens, na, gedurende)

Hoe herken je een voorzetsel?

• Je kunt een voorzetsel voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord zetten:
  
• naast de stoel, voor de vakantie, door de sneeuw.
  

• Een voorzetsel staat meestal aan het begin van een zinsdeel:
  
• – Yolanda / gaat / naar de sportschool.
  
• – Mohammed / valt / van de trampoline.

• Een vast voorzetsel is een voorzetsel dat hoort bij een werkwoord. 
• Bijvoorbeeld:
  
• houden van: Tanja houdt van zwemmen.
  
• besteden aan: Bernard wil niet te veel tijd besteden aan zijn outfit.

Vast voorzetsel

Let op!

Bij een scheidbaar werkwoord: 

• opbellen - afpakken - voordoen - uitleggen
• deze werkwoorden worden 'gescheiden'
• ín een zin. Kijk maar:

•  De trainer legt de wedstrijdopstelling uit.

• In deze zin is uit dus géén voorzetsel, maar een deel van het werkwoord.

Wat is het voorzetsel in deze zin:

Ik ga bij mijn vriend voetballen.

Wat is het voorzetsel in deze zin:

Mijn fiets staat tegen de schutting.

Welk voorzetsel past in deze zin:

Mijn vader fietst ..... het donker.

Welk voorzetsel past in deze zin:

We zijn ..... Brussel gereden.

Welk voorzetsel kun je hier neerzetten?

De ondernemende peuter kroop … de tafel.

Welk voorzetsel past in deze zin:

Wij zorgen ... de taart.

Aan de slag

H6 Taalverzorging - grammatica

Voorzetsels

Opdracht 1 t/m 5

Maak thuis de opdrachten op NN online!

Hoofdstuk 5

Taalverzorging - 

verwijswoorden

Startopdracht

In het prentenboek Monsterboek loopt een meisje met krijtjes door een zwart-witte stad. In kleur tekent het meisje met krijtjes wonderlijke monsters. De wonderlijke monsters komen tot leven en de wonderlijke monsters zorgen voor een complete chaos. Het prentenboek over de wonderlijke monsters, Monsterboek, is vanaf nu te koop.

Waarom leest deze

tekst niet lekker?

Met een verwijswoord kun je verwijzen naar woorden die je eerder hebt gebruikt.

Bijvoorbeeld:
 

• Johan komt morgen wat later. Hij wil eerst een gitaar kopen.
  
• Ik ga mijn horloge ruilen. Ik vind dat het te groot is.

Zo gebruik je verwijswoorden

zelfstandig naamwoord                     verwijswoord

• in het enkelvoud, mannelijk (m)      hij, hem, deze, die
• in het enkelvoud, vrouwelijk (v)       zij (ze), haar, deze, die
• in het enkelvoud, onzijdig (o)          het, dit, dat
• in het meervoud                         zij, ze, hen, hun, deze, die

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

Zelfstandige naamwoorden zijn mannelijk, vrouwelijk of onzijdig.

mannelijk                           de-
vrouwelijk                           woorden

onzijdig                                het-
                                                  woorden

Geslacht opzoeken

• Woordenboek

www.vandale.nl

Let op!

Of een woord mannelijk of vrouwelijk is, heeft meestal niets te maken met mannelijk en vrouwelijk in de gewone betekenis.

'Hij ging gisteren naar een monteur, maar die kon helaas niets meer doen.'
-die- verwijst naar:

1. Hij
2. gisteren
3. een
4. monteur

'Voetballen is volgens Chris de mooiste sport die er bestaat!'
-die- verwijst naar:

1. Voetballen
2. sport
3. Chris
4. de mooiste

Paul verzamelt postzegels. Hij heeft er inmiddels al honderden.
Waar verwijst -hij- naar?

Voorzichtig haalt hij ze met een pincet van een natgemaakte envelop. Zo gaan de postzegels niet kapot.

Waar verwijst -ze- in de eerste zin naar?

Huiswerk:

H5 Taalverzorging - blz. 135

Opdracht 1 en 2

H6 Taalverzorging - grammatica

Voorzetsels

Opdracht 1 t/m 5

op NN online

Eigenschappen vz

• Ze geven een plaats, tijd of reden aan.

• Trucje:
• ... de kast (achter, op, voor)
• ... het feest (tijdens, na, gedurende)