5.6 Gedrag van dieren

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

5.6 Gedrag van dieren

DEZE LES

Wat weet je nog van vorige les?

Uitleg

Zelfstandig werken

JE GAAT LEREN OVER

• het verschil tussen inwendige en uitwendige prikkels uitleggen en voorbeelden geven.
• het verschil tussen aangeboren en aangeleerd gedrag uitleggen.
• uitleggen hoe dieren dingen leren.
• uitleggen hoe je het gedrag van dieren bestudeert.

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

iris

netvlies

lens

blinde vlek

pupil

oogzenuw

Vechtende leeuwen zijn een voorbeeld van sociaal gedrag

1. waar
2. niet waar

Wat is een adequate prikkel?

1. Een impuls in de zenuw
2. Een prikkel die steeds maar doorgaat.
3. De minimale sterkte van een impuls
4. De prikkel waar een zintuig op reageert

Zet de woorden in de juiste volgorde.

Ruggenmerg

Spieren

Bewustwording

Zintuigcel

Hersenen

Impulsen in bewegingszenuwcellen

Prikkel

Impulsen in gevoelszenuwcellen

Ruggenmerg

Uitleg

Laptops dicht

Aantekeningen

Leerdoel

het verschil tussen inwendige en uitwendige prikkels uitleggen en daar voorbeelden van geven.

Prikkel

Inwendige prikkel 

Uitwendige prikkel

Deze afbeelding komt uit een eerdere les en mag dus kort herhaald worden.

De relatie tussen prikkels en gedrag moet gemaakt worden.

Gedrag ontstaat als respons(=reactie) op een prikkel

Prikkel

Intern

Extern

Gedrag

Handelingen

Respons

Gedrag

Het doel van gedrag is overleven. Om te kunnen overleven als individu en als groep moet je je aanpassen aan de omgeving.

Dieren zorgen voor zichzelf. Ze maken steeds keuzes die beïnvloed worden door inwendige en uitwendige prikkels.

Leerdoel

Uitleggen hoe dieren dingen leren

Het verschil tussen aangeboren en aangeleerd gedrag uitleggen.

Aangeboren

Aangeleerd

Gedrag dat mens/dier bij de geboorte al heeft: aangeboren gedrag.

Bestaat uit:

1. Reflexen: zoals de zuig- en slikreflex.

2. Erfelijk (instinctief) gedrag: zoals het spergedrag bij vogels, huilen bij angst.

Dankzij aangeboren gedrag kunnen jonge dieren meteen na de geboorte overleven.

Er zijn 6 verschillende manieren van leren:

       1. Inprenten

       2. Gewennen

       3. Trial and error ( = proefondervindelijk leren)

       4. Imiteren

       5. Inzichtelijk leren

       6. Conditioneren

In de volgende dia's worden de verschillende manieren van leren besproken. Houd dit kort want dit is allemaal toevoeging en hoeft nu nog niet geleerd te worden.

Aangeboren gedrag

Sommige dingen kan een dier vanaf geboorte. Dit is aangeleerd gedrag. Hierdoor kan een pasgeboren dier overleven.

Voorbeelden:

- ademhalen

- eten en drinken

- huilen (bij mensen)

Aangeleerd gedrag

Veel gedrag kunnen dieren leren. Dit doen ze op verschillende manieren. 

Bijvoorbeeld:

- Nadoen van anderen (imitatie)

- Trial and error

- Conditioneren

Leerdoel

Uitleggen hoe je het gedrag van dieren bestudeert.

Wat doet de aap?

Maak met de volgende dia's het verschil duidelijk tussen objectief observeren en subjectief (interpreteren).

Wat doet de aap?

Observaties:

- aap zit gehukt

- aap ontbloot tanden

- aap kijkt naar camera

bij een observatie beschrijf je alleen wat je ziet.

Wat doet de aap?

Interpretaties:

- aap zit te poepen

- aap lacht

- aap wil graag op de foto

Bij een interpretatie geef je zelf betekenis aan gedrag

Studie van gedrag = ethologie

Alles objectief bekijken = alleen feiten!

We proberen gedrag te:

• Kwalificeren: Wat?
  
• Kwantificeren: Hoe vaak?
  

Ethologie

• Ethogram: Een objectieve beschrijving van de handelingen van een diersoort
• Protocol: Een lijst van opeenvolgende waargenomen handelingen van een diersoort (binnen een bepaalde tijd). 

Ethogram en Protocol

Ethologie

Hele bekende ethologen:

- Niko Tinbergen

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Welke observaties doe je van deze hond?

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

En wat nu?

5.6 Gedrag van dieren

Standaardopdrachten + extra opdrachten

Klaar? 

Aan de gang met Plus opdrachten of

https://biologiepagina.nl/Brugklasnieuw/Gedrag/inleiding.htm

Zet deze taak in je agenda