V6B Nederlands examentraining

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoelen

Je kunt:
- precies en concreet vaststellen wat de boodschap van de tekst is;

- logische afleidingen maken;

- conclusies trekken uit een tekst op basis van informatie in de tekst.

*Leerdoelen zijn RTTI geformuleerd (in leerlingentaal).

Leerdoel

Je kunt verkennend lezen en weet tekstsoort, doel, onderwerp en hoofdgeachte te bepalen.

Je herkent de verschillende vraagsoorten qua inhoud en vorm.

Kerndoelen en eindtermen

Er zijn verschillende domeinen:

A - leesvaardigheid

B - mondelinge taalvaardigheid

C - schrijfvaardigheid

D - argumentatieve vaardigheden

E - literatuur

F - oriëntatie op studie en beroep

Kerndoelen en eindtermen

Centraal examen (CE of CSE) - A en D

Schoolexamen (SE) - alle domeinen

CE Nederlands

- Meestal één lange tekst en drie wat kortere teksten.
- De tekst kunnen over andere onderwerpen gaan, maar soms gaan er twee of meer teksten over hetzelfde onderwerp. De onderwerpen zijn vaak maatschappelijk van aard.

- Bronnen zijn vaak de zogenaamde kwaliteitskranten en -tijdschriften.

- De tekstsoorten kunnen zijn: informatieve, beschouwende of betogende teksten.

Algemene aanpak

Soorten vragen op basis van vorm

1. Citeervragen

2. Meerkeuzevragen

3. Open  vragen (kort)

4. Open vragen (uitgebreid)

5. Schematische vragen

Soorten vragen op basis van inhoud

1. Tekstsoort, schrijfdoel

2. Hoofdgedachte, samenvatten

3. Tekststructuur

4. Functies van tekstgedeelten

5. Betekenis van een tekst(gedeelte)

6. Argumentatie

Betekenis van woorden

1. Betekenis halen uit de context:

- synoniem

- omschrijving

- voorbeeld

- een woord met de tegengestelde betekenis

2. Herkenning van een deel van het woord

3. Woordenboek

Correct taalgebruik

Het lezen van een tekst

1. Je leest de titel, de inleiding en het slot.

Je kunt dan waarschijnlijk de hoofgedachte en de tekstsoort bepalen. En zo kun je ook je voorkennis activeren.

2. Je leest de eerste zin van elke alinea (en eventueel de laatste zin).

Je kunt dan de rode draad (de tekstlijn) bepalen.

3. Je leest de tekst nauwkeurig.

Tekstsoort en doel

1. het betoog - overtuigen

standpunt en argumentatie

2. de beschouwing - informeren, beschouwen, opiniëren

allerlei meningen over, aspecten van een bepaald verschijnsel

3. de uiteenzetting - informeren

controleerbare feiten

Tekstverbanden

aankondiging                                            tijd

conclusie                                                     toegeving

definitie/karakterisering                      vergelijking

doel-middel                                                verschil/tegenstelling

oorzaak-gevolg                                         voorbeeld/bewijs

opsomming                                                 voorwaarde

reden/verklaring

samenvatting

En nog meer functiewoorden

Bewering - mening

Zienswijze - mening

Tegenargument en weerlegging

het tegenargument/tegenwerping = laat zien dat een standpunt onjuist is -> bezwaar

de weerlegging/ontkrachting = laat zien dat een argument onjuist is

Hiermee laat je de zwaktes van een argumentatie zien.

Aanvaardbaarheid

Feitelijke argumenten: kun je op waarheid controleren

Waarderende argumenten: zijn niet op waarheid te controleren, maar er valt wel een consensus te bereiken. 

Bijv. Legbatterijen moeten verboden worden, want dieren hoor je goed te behandelen.
Waarderende argumenten hebben wel vaak meer uitleg (een subargument) nodig.

Het verzwegen argument

Beoordeling argumenten:

- controle van de inhoud van de argumenten

- controle van de argumenten die niet letterlijk worden uitgesproken (de verzwegen argumenten)

Voorbeelden: Ik vind de Belgische voetbalcompetitie steeds oninteressanter worden. Er spelen meer buitenlanders in dan Belgen.

Verzwegen argument: Een voetbalcompetitie met meer buitenlanders is niet interessant,

 Ik vond het een gemakkelijke toets; we wisten alle antwoorden al.
Verzwegen argument: Als je alle antwoorden al weet, is de toets makkelijk.

Verzwegen argumenten

Verzwegen argumenten kun je vertalen naar een uitspraak die een 'Als ..., dan ...'-vorm heeft.

Als je alle vragen weten, dan is de toets niet moeilijk.

Argumentatiestructuren

4. onderschikkende argumentatie

Hierbij wordt een argument door een of meer argumenten (subargumenten). Er ontstaat zo een ketenargumentatie.

En nog meer functiewoorden

Afweging - ergens goed over nadenken

Bijvoorbeeld de voor- en nadelen bekijken.

Uitgangspunt - punt waaruit je iets ontwikkelt

Voorbeeld: De vijfdeurs is ontworpen met gemak en comfort als uitgangspunt.

Toegeving - erkennen dat je het mis hebt of dat je hebt overdreven

En nog meer functiewoorden

Anekdote - een opmerkelijk kort verhaal

Illustratie - letterlijk: een tekening -> figuurlijk: een voorbeeld

En nog meer functiewoorden

Bevestigen - 'ja' zeggen -> bevestiging

Ontkennen - 'nee' zeggen -> ontkenning

En nog meer functiewoorden

Aspect - kant van een zaak. Deelonderwerpen zijn aspecten van het hoofdonderwerp.

Strekking - belangrijkste inhoud van een tekst, de hoofdgedachte

Relativeren (relativering) - iets minder belangrijk of heftig maken, vaak ook door iets met iets te anders te vergelijken

Constatering - feitelijke waarneming

Bijvoorbeeld: Deze tekst staat in LessonUp.