par 1.2 de Rijn & maas

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

1.2 Stroomgebied van Rijn en Maas 

opdracht

Bekijk de Nederlandse rivieren (4 stuks) in de atlas,

waar komt het Nederland binnen en waar monden de rivieren uit? Noteer dit aan de hand van windrichtingen.

Vier rivieren

- Rijn: Alpen in Zwitserland

- Maas: Plateau van Langres in Frankrijk

- Schelde: van België naar de Westerschelde

- Eems: van Duitsland naar Groningen

Nederlandse rivieren

Rijn, Maas, Overijsselse Vecht en Eems stromen vanuit buurlanden binnen. De Gelderse IJssel is een zijtak van de Rijn.

Eems en Westerschelde: estuarium

Eems: trechtermonding van de Duitse Ems. Deel van NO-Nederland maakt deel uit van het stroomgebied van de Ems.

Westerschelde: trechtermonding van Schelde. Scheldedelta

( Zeeuwse eilanden) is stroomgebied van de Schelde.

drie begrippen

Stroomgebied = het gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijn zijrivieren

Waterscheiding = grens tussen twee stroomgebieden.

Stroomstelsel = een rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van hetzelfde stroomgebied.

Welk begrip hoort er bij: 'een rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van hetzelfde stroomgebied.'

1. lengteprofiel
2. stroomgebied
3. stroomstelsel
4. waterscheiding

Welk begrip hoort er bij:
'de grens tussen twee stroomgebieden.Deze wordt gevormd door hogere delen in het landschap, zoals een heuvelrug of een bergketen. '

1. lengteprofiel
2. stroomgebied
3. stroomstelsel
4. waterscheiding

Stuw

Lengteprofiel

Verval

Verhang

Debiet

Regiem

Piekafvoer

Debiet/ regiem

1. Regenrivier (Maas)

• Onregelmatig regiem
• Laagste afvoer in de zomer

2. Gletsjerrivier:

• Vrij regelmatig regiem
• Laagste afvoer in winter

3. Gemengde rivier (Rijn)

• Regelmatig regiem

Regiem van Rijn en Maas

Debiet

Regiem

Verval en verhang

Verval en verhang

Dwarsprofiel rivier

Binnendijks gebied

Buitendijks gebied

04:40

De Rijn komt in Lobith (12 m NAP) NL binnen, de monding is in Hoek van Holland (144km verderop). Geef het verval en het verhang in de juiste eenheid

04:55

Neem het dwarsprofiel over

Stroomgebied Rijn en Maas

Ingrepen in de waterstand

Door menselijke ingrepen is de bevaarbaarheid van rivieren en de veiligheid toegenomen
- maar ook niet: er is minder ruimte in de bedding van de rivier + hogere stroomsnelheid zorgen voor grote kans op overstromen. 

Bijvoorbeeld door: 

- Kanalisatie: afsnijden van rivierbochten

- De aanleg van kribben: De stroomsnelheid verhogen 

- de aanleg van stuwen: waterstand kunnen regelen 

vertragingstijd=

Hoeveelheid tijd dat regenwater er over doet om in de rivier te komen.

Lange vertragingstijd zorgt voor een kleinere piekafvoer.

Bos en veengrond zorgen voor langere vertragingstijd.

Verstening zorgt voor een kortere vertragingstijd.

Verstening vertragingstijd

Waar regelt een stuw het waterniveau?

1. stroomafwaarts
2. stroomopwaarts

Foto

H4 AK - 4.2 Stroomgebieden Rijn & Maas

werktijd

Lees & maak  paragraaf 4.2 en 4.3

Welk onderdeel mag in een rivierenlandschap (in de winter of in nood) overstromen?

1. rivierbedding
2. uiterwaard
3. winterdijk
4. zomerdijk

en de uiterwaarden zijn dus

1. binnendijks
2. buitendijks

Het is gewenst dat het water een lange vertragingstijd heeft.

1. waar
2. niet waar

Wat is de vertragingstijd?

1. Bij meer water in de rivier stroomt het water langzamer
2. Bij meer regen doet de neerslag er langer over om de rivier te bereiken
3. Bij meer begroeiing doet de neerslag er langer over om de rivier te bereiken
4. De hoeveelheid tijd die water nodig heeft om na een regenbui in de rivier te komen

Als we meer steden bouwen, wordt de vertragingstijd

1. langer
2. korter