Ontdek de wereld van zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Ontdek de magische wereld van zinsdelen

de bouwstenen van elke juiste zin

Nederlandse Grammatica les 1 t/m 3: zinsdelen

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je verschillende zinsdelen identificeren en benoemen aan de hand van een stappenplan.

Welke zinsdelen ken je al?

Wat zijn zinsdelen ook alweer?

Zinsdelen zijn de 'bouwstenen' van een zin. Ze geven aan wie of wat iets doet, met wat, aan wie, enzovoort.

Kennis van zinsdelen helpt je de Nederlandse taal nog beter te begrijpen en is onmisbaar voor taalgebruik en tekstbegrip.

Iedereen houdt van een stappenplan

1. Zoek eerst het onderwerp (wie of wat is iets aan het doen?).
2. Vraag 'Wat doet het onderwerp allemaal?' om het werkwoordelijk gezegde te vinden.
3. Zoek de persoonsvorm (het hele of een deel van het werkwoordelijk gezegde)
4. Vind het lijdend voorwerp (mét wie of wat wordt er iets gedaan?)
5. Vind het meewerkend voorwerp (áán wie of wat wordt iets gedaan?)

Iedereen houdt van een stappenplan

1. Zoek eerst het onderwerp (wie of wat is iets aan het doen?).
2. Vraag 'Wat doet het onderwerp allemaal?' om het werkwoordelijk gezegde te vinden.
3. Zoek de persoonsvorm (het hele of een deel van het werkwoordelijk gezegde)
4. Vind het lijdend voorwerp (mét wie of wat wordt er iets gedaan?)
5. Vind het meewerkend voorwerp (áán wie of wat wordt iets gedaan?)

Voorbeeldzin 1:

> Mijn kat heeft een oranje tandenborstel aan de president van Amerika gegeven.

Zinsdelen:

Mijn kat / heeft (gegeven) / een oranje tandenborstel / aan de president van Amerika

Het verschil tussen PV en WWG

• Persoonsvorm: verandert als je het onderwerp of de tijd verandert
• Werkwoordelijk gezegde: persoonsvorm + alle andere werkwoorden die niet mee veranderen
  
• Ik ga naar beneden; wij gaan naar beneden; ik ging naar beneden
• Ik ben naar beneden gegaan; wij zijn naar beneden gegaan; ik was naar beneden gegaan
• LET OP: de persoonsvorm hoort bij het werkwoordelijk gezegde
  

Is het verplicht dat álle mogelijke zinsdelen in een zin zitten?

1. Ja, natuurlijk!
2. Nee, dat hoeft niet

Heel goed! Je kunt ook zinnen maken zonder alle zinsdelen te gebruiken.

'U at.' Is de kortst mogelijke correcte Nederlandse zin. Welke twee zinsdelen bevat deze zin?

WWG

OW

LV

MV

Mijn hond

heeft

gebeten

de postbode

WWG

OW

LV

MV

Gisteren

heb

de bloemetjes

ik

buiten gezet

WWG

OW

LV

MV

Ik

een duet

zing

met Harry Styles

WWG

OW

LV

MV

Iedereen

spaghetti

was

aan het eten

WWG

OW

LV

MV

Morgenmiddag

klas G1a

zal

voor Unicef

€16.000.000

ingezameld hebben

WWG

OW

LV

MV

Volgens mij

iedereen

wil

tegenwoordig weer

met zijn handen

leren werken

Hoe vind je een meewerkend voorwerp in een zin?

Hoe vind je een lijdend voorwerp in een zin?

Waar kun je meestal de persoonsvorm vinden?

Waar vind je de rest van het werkwoordelijk gezegde?

Bedenk nu zelf een originele zin met een onderwerp, persoonsvorm, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp.
En let op: het werkwoordelijk gezegde moet meer werkwoorden bevatten dan alleen de persoonsvorm!

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

"Ik gaf de bruid een bosje bloemen tijdens de bruiloft"

1. de bruid
2. een bosje bloemen
3. tijdens de bruiloft

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

"Ik gaf de bruid een bosje bloemen tijdens de bruiloft"

1. de bruid
2. een bosje bloemen
3. tijdens de bruiloft

Wat is het onderwerp in deze zin?

"De bruid gaf iedereen een bosje bloemen tijdens de bruiloft"

1. de bruid
2. een bosje bloemen
3. tijdens de bruiloft
4. iedereen

Verdeel / de onderstaande zin / met behulp van slashes / in zinsdelen:
Volgens de muziekleraar heeft een van mijn klasgenoten een mooi muziekstuk gecomponeerd.

Volgens de muziekleraar / heeft / een van mijn klasgenoten / een mooi muziekstuk / gecomponeerd.
Noteer van deze zin:
pv: ...
lv: ...

Verdeel / de onderstaande zin / met behulp van slashes / in zinsdelen:
Tijdens de kerstvakantie heb ik elke dag twee kroketten op een lekker wit broodje gegeten.

Tijdens de kerstvakantie / heb / ik / elke dag / twee kroketten op een lekker wit broodje / gegeten.
Noteer van deze zin:
pv: ...
wwg:
lv:

Verdeel / de onderstaande zin / met behulp van slashes / in zinsdelen:
De lessen Nederlands hebben mij een beter mens gemaakt.

De lessen Nederlands / hebben / mij / een beter mens / gemaakt.
Noteer van deze zin:
ow: ...
wwg: ...
lv: ...

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Wat vond je van deze les?

010