WO1 en WO2

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

WO1

Oorzaken + aanleiding WO1

Tweefrontenoorlog

Een tweefrontenoorlog betekent dat een land op twee plekken tegelijk moet vechten. In de Eerste Wereldoorlog vocht Duitsland  (met Oostenrijk-Hongarije) tegen Frankrijk en Groot-Brittannië in het westen en tegen Rusland in het oosten. Dit maakte de oorlog moeilijker voor Duitsland.

Rusland stopte in 1917 met de Eerste Wereldoorlog door de Russische Revolutie.  Er was veel onrust en de tsaar werd afgezet. De nieuwe regering wilde vrede, dus tekenden ze in 1918 een verdrag met Duitsland.

Waarom doet de VS mee?

Duitse duikbootaanvallen: Duitsland viel schepen aan, ook Amerikaanse, wat leidde tot de dood van Amerikaanse burgers.

Zimmermann-telegram: Duitsland vroeg Mexico om tegen de VS te vechten, wat de VS boos maakte.

Economische belangen: De VS had veel handel en leningen aan de geallieerden, en wilde dat ze zouden winnen om hun geld terug te krijgen.

Einde WO1

Uithongering en uitputting: Na vier jaar waren de landen moe en hadden ze weinig middelen.

De VS komt erbij: De Amerikaanse hulp gaf de geallieerden in 1917 een belangrijke boost.

Duitse revolutie: In Duitsland kwamen mensen in opstand tegen de oorlog.

Wapenstilstand: In november 1918 stopten de gevechten na een akkoord tussen Duitsland en de geallieerden.

De oorlog werd officieel beëindigd met het Verdrag van Versailles in 1919.

Wat stond er in dit verdrag?

Geen groot leger

Schadevergoeding

betalen

Grondgebied

inleveren

Verdrag van Versailles

Oorlogsschuld: Duitsland moest de schuld voor de oorlog accepteren en betalen voor de schade die was aangericht (reparaties). Dit was pas in 2010 afbetaald.

Beperkingen op leger: Duitsland mocht zijn leger niet groter maken dan 100.000 soldaten, en ze mochten geen vliegtuigen of tanks meer hebben.

Grondgebied inleveren:

Gevolgen verdrag van Versailles

- Veel Duitsers voelden zich beledigd

- Door de schadevergoedingen en het verlies van grondgebied had Duitsland weinig geld, en dit leidde tot grote economische problemen.

Ideologie

Een ideologie is een set van ideeën en overtuigingen over hoe de samenleving zou moeten zijn. Het is een manier van denken over politiek, economie, en hoe mensen met elkaar om moeten gaan.

In 1924 werd Mussolini regeringsleider. Welke ideologie had hij?

Fascisme

Fascisme is een politiek systeem waarbij één leider of een kleine groep mensen de macht heeft en alles controleert. 

Het fascisme stelt dat het land boven alles staat en dat er weinig ruimte is voor meningsverschillen. Het is tegen democratie en gelooft in een sterk, vaak gewelddadig, leiderschap. 

Mussolini bestuurde het land volgens deze fascistische ideologie. Hitler was door hem geïnspireerd voor zijn Nationaal Socialisme

Tijdlijn 3.1

1900-1950: Tijd van wereldoorlogen

1900: Mensen zijn erg nationalistisch

1914-1918: Eerste Wereldoorlog

1914: DU valt FR aan via BE, Eerste Wereldoorlog begint

1917: Russische Revolutie, communisten aan de macht, stopt met oorlog

1917: VS helpen de Geallieerden

1918: Eind Eerste Wereldoorlog

1919: Verdrag van Versailles

Tijdlijn 3.2

'20: Er was veel welvaart (maar niet in Duitsland)

1924: Mussolini wordt regeringsleider

1929: Economische wereldcrisis

'30: Ideologie van Hitler wordt populair

1933: Nazi's (nationaalsocialisten) winnen de verkiezingen in Duitsland

Start WO2

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Nederland bezet door Nazi-Duitsland. Dit begon op 10 mei 1940, toen Duitse troepen Nederland binnenvielen. De Nederlandse regering en koningin Wilhelmina vluchtten naar Engeland, waar ze een regering in ballingschap vormden.

Bestuur NL

In Nederland zelf werd een Duitse gouverneur, Arthur Seyss-Inquart, aangesteld om het land te besturen. Hij  werkte samen met de NSB, een Nederlandse politieke partij die de nazi's steunde. Tijdens de bezetting werden veel mensen gedwongen om voor de Duitsers te werken, en er was veel onderdrukking en censuur. 

Bevrijding

Het verzet tegen de Duitse bezetting groeide naarmate de oorlog vorderde. Mensen hielpen onderduikers, verspreidden illegale kranten en pleegden sabotageacties. 

Bevrijding NL

In september '44 bevrijdden de geallieerde legers Zuid-Nederland.

Daarna werd het erg koud. Vooral in het westen leden veel mensen honger -> hongerwinter.

In mei '45 gaf het Duitse leger zicht in Noord-Nederland over.

Nederland werd bevrijd door de geallieerden, waaronder Amerikaanse, Britse en Canadese troepen.

 

Bezetting in NL

Wat merkten mensen van de bezetting?

- Eerst weinig, het gewone leven leek terug te keren en het ging beter met de economie;

- Er was onderdrukking, de nazi’s bepaalden wat kranten mochten schrijven;

- Kranten werden gebruikt voor nazi-propaganda.

Bezetting in NL

De Duitsers gebruikten steeds meer geweld om mensen bang te maken. -> Terreur

Op welke drie manieren reageerden mensen in Nederland?

1. een kleine groep werkte samen met de Duitsers (collaboratie);

2. de grootste groep gehoorzaamde aan de Duitsers;

3. een kleine groep kwam in verzet tegen de Duitsers.

Collaboratie

Mensen die samenwerkten met de Duitsers waren vaak aangesloten bij de NSB.

Wat deden NSB’ers? Bijvoorbeeld:

- Bunkers bouwen;

- Onderduikers opsporen;

- Razzia's organiseren om mannen op te pakken die in Duitsland moesten werken.

Verzet

Wat deden mensen die in het verzet zaten? Bijvoorbeeld:

- Onderduikers helpen;

- Illegale kranten maken;

- Aanslagen plegen op Duitsers.

Opkomst van Japan

• Japan wilde een groot rijk stichten. 
• Al vanaf 1930 probeerde Japan zijn macht uit te breiden in Azië.
• Een belangrijke reden was een tekort aan grondstoffen in Japan.

Japanse aanval op Pearl Harbor (VS)

7 december 1941

• Japan wil in Azië een machtig land zijn en werkt samen met Duitsland
  
• Om dit doel te bereiken vallen ze de Amerikaanse marinebasis op Hawaï (Pearl Harbor), bij verrassing, aan. 

Bevrijders of onderdrukkers?

• Veel Indonesiërs zagen Japan als de bevrijder. Maar zij kregen niet de vrijheid waarop ze hoopten.
• Indonesië moest grondstoffen en voedsel leveren aan het Japanse leger.

Japan bezet Nederlands-Indië 

maart 1942

• Nederlanders worden in Jappenkampen gezet.
• De omstandigheden zijn vreselijk: slechte hygiëne, honger en lijfstraffen.
• Vrouwen moeten soms als prostituees ('troostmeisjes') werken.

Hoe werden Afrika en Amerika betrokken in de oorlog?

Wie vochten in Noord-Afrika mee tegen de Duitsers en Italianen?

• Amerikanen en Britten. Aan de kant van de Britten vochten
    ook soldaten mee uit Britse kolonies, zoals India.
  

Werd in Amerika gevochten?

• Nee, de Amerikaanse industrie produceerde tanks en
    vliegtuigen.
  

Wat deden landen in Amerika die toen nog kolonie van Nederland waren?

• Suriname en Curaçao leverden aluminium en brandstof
    voor de vliegtuigen.
  

Eindvragen:

Zoek op in je boek

Hoe eindigt de Tweede Wereldoorlog?

Leerdoelen: 

 Hoe is de Tweede Wereldoorlog geeindigd in NL?

Wat gebeurde er tijdens de oorlog in Azië, Afrika en Amerika?

Schrijf je antwoord in je schrift

Aan de slag!

Maak van de leerdoelen van 3.1 en 3.2 vragen.

Wissel je "toets" uit met een andere leerling (duo's via magister)

Maak de "toets". Kijk de toets van de ander na.