Les 3: Multimorbiditeit en comorbiditeit

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Comorbiditeit/Multimorbiditeit

Morbiditeit: Het ziektecijfer in een gemeenschap/verhouding van het aantal lijders aan een bepaalde ziekte tot de hele bevolking.

Co-morbiditeit: Meerdere aandoeningen gerelateerd aan een (chronische) ziekte, bijv depressie bij dementie, 1 aandoening staat vooraan. 

Multi-morbiditeit: Meerdere verschillende aandoeningen tegelijk, de een niet meer centraal dan de ander. 

Termen door elkaar. Complexe zorg, veel disciplines aanwezig in de zorg. 

Voorbeeld

Zorgvrager 1 --> wel hypertensie, geen diabetes.

Zorgvrager 2 --> diabetes, hypertensie. 

Veel mensen met diabetes hebben ook hoge bloeddruk --> veel voorkomende co-morbiditeit! 

Chronische somatisch-psychische 

co- of multimorbiditeit 

Combinatie van somatische en psychische aandoening. 

Moeilijkheidsgraad: 

Invloeden op elkaar en mogelijk versterking van de beperkingen. Interventies zoeken is complex, behandelingen werken elkaar tegen. 

Varianten multimorbiditeit 

Causale multimorbiditeit: Ziekten hebben een gemeenschappelijke risicofactor (roken voor COPD als voor myocardinfarct).

 

Cluster multimorbiditeit: statistisch verband, combinatie komt vaker voor dan het toeval kan zijn, maar geen bekende verklaring. 

Complicerende multimorbiditeit: Bekende complicaties van een ziekte (rethinopathie bij diabetes) waarbij de ene ziekte aan de andere in de tijd vooraf gaat. 

Jij als verpleegkundige

Het vaststellen van de persoonlijke doelen. Minder afhankelijkheid, meer autonomie, participatie in familie of samenleving, betekenisvolle invulling van het leven. 

Functionele doelen stellen. In stand houden of verbeteren van het dagelijks leven (door verminderen van beperkingen) en rekening houdend met bijv vermoeidheid, benauwdheid of incontinentie. 

Rekening houden met aandoeningsgerelateerde doelen, ook wel beschreven in richtlijnen. 

Persoonlijke doelen kunnen haaks staan op de overige doelen. Blijf alert op de zelfmanagement en het doel van de zorgvrager. 

Ondersteuning bieden

Kan op meerdere manieren, bijv: 

• Niet teveel informatie tegelijk aanbieden
• De omgeving rustig houden (denk aan tv/radio uit) 
• De tijd nemen voor een gesprek
• Kijken en benoemen van mogelijkheden 
• Herhalen van het doel
• Gebruikmaken van hulpmiddelen (plaatjes, voorwerpen) 
• Agenda op tafel leggen, afspraken opschrijven
• Maak gebruik van je eigen kwaliteiten....

Wat is polyfarmacie?

Betekenis polyfarmacie

Ouderen hebben vaak verschillende ziekten tegelijk en gebruiken daarvoor meerdere medicijnen. Als een patiënt gedurende langere tijd vijf of meer verschillende soorten geneesmiddelen tegelijk gebruikt, heet dat polyfarmacie. 

Wat is de meest voorkomende oorzaak van polyfarmacie?

1. Veel verschillende behandelaars
2. Onvoldoende periodieke medicatie beoordeling
3. Meer chronische aandoeningen op hogere leeftijd
4. Gebruik van zelfzorgmedicatie

Mantelzorg

Strakke lijn vanuit de WMO: 

> 8u zorg in de week, gedurende meer dan 3 maanden. 

Werkelijkheid: grijs gebied. 

Van "gebruikelijke zorg" naar mantelzorg. 

Voorbeelden mantelzorg

Mantelzorg stopt niet! 

Ook niet na overname zorgtaken. 

In de thuiszorg: 

Zorgtaken worden overgenomen, maar de sociale tak blijft. 

In verpleeg/verzorgingshuis:

• Kleding wassen
• Helpen koffie/thee schenken, helpen bij uitjes
• Dokter/ziekenhuisbezoeken etc.. 

Rollen van de mantelzorger

Expert: ziektebeeld, behandeling, benadering etc. 

Client: hulp nodig bij balanceren, relativeren, kennistekort 

Collega: samen zorgen voor....

Geliefde, familie, vriend: Emotionele band, basisrol is veranderd

Valkuilen

• Onbewuste rolverandering. Van familie naar verzorger. Steeds een stapje extra
• Geen tijd nemen om structuur van zorg bij te stellen. Ene zus doet veel meer dan de ander omdat ze dichterbij woont. 
• Steeds minder ruimte voor eigen levensinvulling, de mantelzorg neemt steeds meer in beslag 
• Mantelzorger raakt overbelast.

Jullie taak: Signaleren, bespreekbaar maken, meezoeken naar oplossingen

Overbelaste mantelzorg, en nu? 

Respijtzorg: tijdelijk vervangende mantelzorg om de mantelzorger op adem te laten komen.

Vormen: 

Dagopvang (zorgboerderij, ontmoetingscentrum)

Logeeropvang (logeerhuis, zorghotel, gastgezin, verpleeghuis)

Hoe heb je deze les ervaren?