4.1 Leenheren en leenmannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Par. 4.1

Leenheren en leenmannen

Wat gaan we doen?

• Uitleg bij par. 4.1
• Filmpje tussendoor
• Terugblik

Leerdoel

In deze paragraaf leer je: 

• hoe Karel de Grote een machtig koning & keizer werd over een groot rijk
• op welke manier Karel zijn rijk bestuurde
• hoe politiek verdeeldheid en onveiligheid ontstonden na Karels dood
• welke plaats ridders hadden in de samenleving

Kenmerkend aspect bij deze paragraaf:

de verhouding tussen heer en vazal

Het Frankische rijk

Frankrijk, België en Zuid-Nederland vormden in de 8e eeuw het Frankische rijk.

Koning Karel de Grote en zijn ridders maakten het Frankische rijk nog groter.

De paus kroonde Karel in 800 tot keizer.

Toen Karel de Grote in 814 stierf had hij een groot deel van Europa in zijn bezit.

Leenheer en leenman

Karel de Grote bestuurde zijn rijk met hulp van edelen (= adel): groep
van aanzienlijke personen met voorrechten in de samenleving.

Een edele zwoer trouw aan Karel en kreeg een gebied in leen.
Karel bleef eigenaar van het land. De edele bestuurde het gebied en sprak recht. De edele mocht de opbrengst van het land hebben.

Karel was leenheer, de edele was leenman.

 

Karel was leenheer,
de
edele was leenman.

McDonald's

Stel je voor dat je de baas bent van McDonald's. Dan heb je 37.000 restaurants in 120 landen.

Het is natuurlijk erg lastig om in al deze restaurants alles in je eentje te kunnen regelen.

Dus wat is nou een goede oplossing voor dit probleem?

McDonald's

Stel je voor dat je de baas bent van McDonald's. Dan heb je 37.000 restaurants in 120 landen.

Het is natuurlijk erg lastig om in al deze restaurants alles in je eentje te kunnen regelen.

Dus wat is nou een goede oplossing voor dit probleem?

Oplossing:

Je laat een aantal mensen jou helpen! Je leent de restaurants aan 120 mensen die in hun land alles regelen! Zij mogen bijvoorbeeld kiezen wat er op het menu komt en hoe reclame wordt gemaakt. In ruil hiervoor moeten ze jou alleen maar een deel van het geld geven.

Dit is het leenstelsel!

Het kenmerkend aspect

Het bestuurssysteem met leenheren en leenmannen, het leenstelsel (feodalisme), zorgde voor orde en rust in het rijk.

De verhouding tussen heer (leenheer) en vazal (leenman) is een kenmerkend aspect van de tijd van monniken en ridders.

Een onveilige tijd

Veel leenmannen gaven delen van hun gebied in leen aan
achterleenmannen.

Na Karels dood in 814 viel het Frankische rijk uiteen. Edelen voerden oorlogen met elkaar.

Vikingen uit Scandinavië hielden rooftochten.

Edelen bouwden burchten (kastelen) om zich te beschermen.

 

Ridders

In de derde historische periode (middeleeuwen) gebruikten edelen ridders (militairen te paard) om te zorgen voor orde en veiligheid.

Na de tijd van monniken en ridders (derde tijdvak) veranderde de positie van ridders. Vanaf ongeveer 1100 konden alleen nog edelen ridder worden. Er werd van hen ook ridderlijk gedrag (moed, trouw en rechtvaardigheid) verwacht.  

Met de komst van vuurwapens aan het einde van de middeleeuwen verdwenen de ridders. 

Van welk rijk was Karel de Grote de leider?

1. Germaanse rijk
2. Christelijke rijk
3. Bataafse rijk
4. Frankische rijk

1. Karel de Grote was de leenheer.
2. De leenman was een graaf of hertog.

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Waarom kwam er in het Frankische rijk steeds meer verdeeldheid?

1. De leenmannen gingen hun leen zien als bezit
2. De leenmannen kregen ruzie met Karel de Grote
3. De leenmannen bekeerde zich tot het christendom
4. De leenmannen gingen samenwerken tegen de leenheer.

Een hertog en een graaf zijn mensen van …….

Dit volk uit Scandinavië viel langs de Europese kusten vele stadjes aan. De …...….

De tijd tussen 500 en 1500 noemen we de ……...

In welk jaar werd Karel de Grote door de paus gekroond tot keizer?

1. 814
2. 800
3. 714
4. 700

Huiswerk

• Maak voor de volgende les de opdrachten van par. 4.1. 
• Kijk ook naar de tip onder de vraag.
• Verbeter de opdrachten als je bij controle ziet dat je antwoord niet goed is. 
• Maak evt. extra opdrachten die je krijgt om de stof beter te begrijpen of die een extra uitdaging geven als je daar aan toe bent.
• Het is voor jezelf fijn als je de tekst van par. 4.2 alvast een keer gelezen hebt voor de volgende les.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen