Herhaling 1.3+1.4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

1.4A

Staatsinrichting van Nederland

Invloed uitoefenen op bestuur:

• Directe verkiezingen
  - gemeenteraad
  - Provinciale Staten
  - Tweede Kamer
• Indirecte verkiezingen
  - Eerste Kamer
• Referendum
  - stemmen over een wet of maatregel
  - uitslag is een advies voor de minister

Leerdoel:

Je kan beschrijven hoe na verkiezingen in Nederland een regering wordt gevormd.

Begrippen:

referendum

coalitie

oppositie

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

A

DeBoze burgers

Het vormen van een bestuur

De Tweede Kamer:

• 150 zetels. De verkiezingen bepalen hoeveel zetels (stoelen) een partij krijgt
• Om beslissingen te nemen moet er een meerderheid voor een wetsvoorstel stemmen (de helft + 1)
• Daarom moeten partijen samenwerken: de coalitiepartijen
• Zij leveren ministers voor de regering.
• De partijen die niet in de regering zitten zijn oppositiepartijen

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

A

DeBoze burgers

Het vormen van een bestuur

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

A

DeBoze burgers

Het vormen van een bestuur

Willem 1

Willem 2

Willem 3

Wilhelmina

Juliana

Beatrix

Willem-Alexander

Rechten van het parlement:

• Het recht van initiatief: wetsvoorstellen indienen
• Het recht van amendement: wetsvoorstellen wijzigen
   
• Het recht van budget: Het recht om de begroting te controleren en deze als wet goed- of af te keuren
   
• Het recht van interpellatie: Het recht een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
• Het recht van enquête: Het recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken (een onderzoek instellen)

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke rechten en taken de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben.

Begrippen:

recht van budget

recht van interpellatie

recht van enquete

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

B

DeBoze burgers

Het vormen van een bestuur

 

recht van initiatief

recht van amendement

Rechten van het parlement:

• Het recht van initiatief: wetsvoorstellen indienen
• Het recht van amendement: wetsvoorstellen wijzigen
   
• Het recht van budget: Het recht om de begroting te controleren en deze als wet goed- of af te keuren
   
• Het recht van interpellatie: Het recht een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
• Het recht van enquête: Het recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken (een onderzoek instellen)

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke rechten en taken de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben.

Begrippen:

recht van budget

recht van interpellatie

recht van enquete

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

B

DeBoze burgers

Het vormen van een bestuur

 

recht van initiatief

recht van amendement

Alleen de
Tweede Kamer

Eerste - en
Tweede Kamer 

Rechten van het parlement:

• Het recht van initiatief: wetsvoorstellen indienen
• Het recht van amendement: wetsvoorstellen wijzigen
   
• Het recht van budget: Het recht om de begroting te controleren en deze als wet goed- of af te keuren
   
• Het recht van interpellatie: Het recht een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
• Het recht van enquête: Het recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken (een onderzoek instellen)

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke rechten en taken de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben.

Begrippen:

recht van budget

recht van interpellatie

recht van enquete

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

B

DeBoze burgers

Het vormen van een bestuur

 

recht van initiatief

recht van amendement

Wetgevende bevoegdheid

Wetgevende en controlerende

bevoegdheid

Controlerende bevoegdheid

Ook Nederlandse burgers hebben rechten.

De belangrijkste rechten staan in de grondwet: grondrechten.

Er zijn twee soorten grondrechten:

• Klassieke grondrechten
• Sociale grondrechten

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke rechten en taken de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben.

Begrippen:

klassieke grondrechten

sociale grondrechten

rechtsstaat

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

 

wetgevende macht

uitvoerende macht

rechterlijke macht

Klassieke grondrechten stonden in de grondwet van 1848.

Ze zorgen ervoor dat Nederland democratisch en vrij is:

• Vrijheid van godsdienst
• Vrijheid van onderwijs
• Vrijheid van meningsuiting
• Vrijheid van drukpers: je mag je mening laten horen via internet, kranten of andere media
• Vrijheid van vereniging en vergadering (bijv. eigen partij oprichten

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

De sociale grondrechten zijn in 1983 aan de grondwet toegevoegd. Ze beschermen burgers tegen slechte leefomstandigheden:

• Recht op bestaanszekerheid
• Recht op onderwijs
• Recht op woongelegenheid
• Recht op werk
• Recht op medische zorg
• Recht op bewoonbaarheid van het land
• Recht op rechtsbijstand

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Nederland is een rechtsstaat. 

In een rechtsstaat gelden de volgend regels:

• alle burgers zijn voor de wet gelijk
• bestuurders en rechters moeten zich ook aan de wet houden
• burgers en bestuurders krijgen dezelfde straffen
• rechters zijn onafhankelijk. De overheid kan ze niet zomaar ontslaan.
• Niemand mag zomaar opgepakt of veroordeeld worden.  

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

De verschillende machten in ons land zijn gescheiden:

• Wetgevende macht
• Uitvoerende macht
• Rechterlijke macht

Hierdoor kan de macht niet bij één instantie liggen

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Wetgevende macht:

• Dit is het recht om wetten te maken, te wijzigen en goed- of af te keuren.
• In Nederland ligt deze macht voor het grootste deel bij het parlement.
• Ministers mogen ook wetsvoorstellen indienen (recht van initiatief), maar dit moet wel goedgekeurd worden door het parlement.

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Uitvoerende macht:

• Dit is het recht om aangenomen wetten uit te voeren. Dit recht ligt bij de ministers. Zij vormen samen met de koning de regering

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Rechterlijke macht:

• Dit is het recht om te beslissen of iemand schuldig is en welke straf er wordt gegeven.
• Alleen rechters hebben in Nederland dit recht

§1.4

Nederland als parlementaire democratie

C

DeBoze burgers

Rechten in de democratie

Aan de slag!

Herhalingsopdracht hoofdstuk 1 (classroom)

Opdracht 10 t/m 17

Klaar?

Oefenen op eindexamensite!