Taalverzorging 4.4 Taalbewustzijn Lange samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

NE 2 T/HAVO

Taalverzorging 2

4.4 Taalbewustzijn

Hippopotomonstrose-

squippedaliofobie

Lesdoel

Aan het eind van deze les 

• begrijp je hoe een spatie in een samenstelling een verschil kan maken
• begrijp je dat woorden een gevoelswaarde hebben

Samenstellingen

Wat is een samenstelling ?

Driedelige samenstellingen

tuin + hek = tuinhek

voorbeelden driedelige samenstellingen :

achtuurjournaal

dodehoekspiegel

Driedelige samenstellingen

voorbeelden driedelige samenstellingen :

achtuurjournaal

dodehoekspiegel

MAAR als je in zo'n samenstellingen een spatie schrijft, verandert de betekenis.

Kijk maar naar de voorbeelden :

Driedelige samenstellingen

Als het eerste deel iets zegt over de hele samenstelling, schrijf je het los. 

Als het eerste deel alleen iets zegt over een deel van de samenstelling, dan maakt het deel uit van de samenstelling

Signalering onjuist spatiegebruik

Echt waar ! Er bestaat een website over onjuist spatiegebruik.

Zoek zelf een voorbeeld op de website (volgende les)

Leg je voorbeeld uit.

Driedelige samenstellingen

groteteennagel

grote teennagel

Driedelige samenstellingen

groteteennagel

grote teennagel

Een groteteennagel is de nagel van een grote teen, 

een grote teennagel is een teennagel die groot is;

Taal en emotie

Taal en emotie

Als je je bewust bent van de gevoelswaarde van woorden, 

kun je er ook gebruik van maken. 

Politici en media doen dit voortdurend. 

Zo proberen ze hun publiek te overtuigen om op een bepaalde manier naar zaken te kijken.

Taal en emotie

voorbeeld

Politieke partij A wil minder geld uitgeven aan defensie. 

De partij spreekt over ‘hervormingen’. 

Partij B wil niet dat defensie minder geld krijgt en spreekt over ‘bezuinigingen’.

Welk effect hoopt de spreker te bereiken ?

Een gemeenteraadslid heeft het over ‘een TSUNAMI aan drugskoeriers’ als het lokale drugsbeleid wordt aangepast.

Welk effect hoopt de spreker te bereiken ?

Hitler vergeleek in de Tweede Wereldoorlog de Joden met BACTERIËN.

Taal en emotie

Leg in je eigen woorden uit hoe de woordkeuze in de volgende situaties beïnvloedt hoe je over iets denkt.

Een zak chips waarop staat

‘65% vetvrij’ wordt vaker verkocht dan dezelfde zak chips met daarop ‘35% vet’.

Vroeger werd op het perron omgeroepen dat de trein ‘vijf minuten vertraging’ had. Tegenwoordig kondigt de omroeper aan dat de trein ‘over vijf minuten vertrekt’.

Begrijp je de uitleg?
Heb je nog vragen? Iets anders wat je wil zeggen ?