Biologie examen 2019 1 , met hints (deel 2)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

BiologieExamen VMBO-TL 2019

met Hints

Vaccinatie bij ouderen

De komende vragen horen bij elkaar

(Op het examen horen de vragen van grijze balk 

tot grijze balk bij elkaar....)

24 Voor het onderzoek wordt een grote groep oudere mensen ingeënt met
een vaccin. Dit vaccin bevat een verzwakt waterpokkenvirus.
Om het onderzoek compleet te maken dient een andere groep ouderen
als controlegroep.
Waarmee moet deze controlegroep ingespoten worden?

Bedenk wat je wilt meten... al de andere zaken moeten precies hetzelfde blijven

1

Bij een onderzoek is alles hetzelfde... Behalve hetgene wat je wilt onderzoeken...

Het gene dat je wilt onderzoeken is 1 keer wel de stoffen, 1 keer niet

2

Lukt het nog niet?

Vraag het de docent ;-)

3

informatie

1. met een vloeistof met antigenen van het waterpokkenvirus
2. met een vloeistof met antistoffen tegen het waterpokkenvirus
3. met een vloeistof zonder antigenen en zonder antistoffen

25 Uit het onderzoek blijkt dat oudere mensen na de vaccinatie minder kans
hebben om gordelroos te krijgen.
-> Leg uit waardoor een vaccin met een verzwakt waterpokkenvirus
immuniteit tegen gordelroos kan opleveren.

Lees de informatie goed door

1

Waardoor wordt gordelroos veroorzaakt?

En waardoor wordt waterpokken veroorzaakt?

2

Kom je er toch nog niet uit?

Vraag hulp bij de docent!

3

informatie

26 Welke vorm van immunisatie is het toedienen van het vaccin met een verzwakt waterpokkenvirus?

wat is kunstmatige immunisatie?

wat is actieve immunisatie?

wat is passieve immunisatie??

Als je dit weet kan je de juiste antwoorden zoeken

1

wat is kunstmatige immunisatie? => het wordt niet door je eigen lichaam gedaan, maar ingespoten.

wat is actieve immunisatie? => het lichaam maakt zelf antistoffen

wat is passieve immunisatie?? => het lichaam krijgt antistoffen ingespoten

Als je dit weet kan je de juiste antwoorden zoeken

2

Lukt het nog niet?

Vraag het de docent ;-)

3

1. kunstmatige actieve immunisatie
2. kunstmatige passieve immunisatie
3. natuurlijke actieve immunisatie
4. natuurlijke passieve immunisatie

27 In een ander onderzoek wordt een grote groep ouderen ingeënt tegen een
bacterie die longontsteking veroorzaakt. In deze groep krijgen 49 mensen
binnen twee jaar longontsteking. In de even grote controlegroep krijgen 90
mensen in die tijd longontsteking.
-> Hoeveel procent van de mensen die longontsteking krijgen, zijn van
tevoren ingeënt tegen deze ziekte? Leg je antwoord uit met een
berekening.

Hoeveel mensen krijgen in totaal longontsteking?

Bereken nu het percentage dat daarvan is ingeënt

1

39 mensen die zijn ingeënt krijgen longontsteking

90 mensen die n iet zijn ingeënt krijgen longontsteking.

hoeveel mensen krijgen longontsteking?

het percentage bereken je met: deel : geheel x 100%

2

Kom je er toch nog niet uit?

Vraag hulp bij de docent!

3

Schubbeneters

Hoe heet de theorie die verklaart hoe in de loop van de tijd door mutatie
en selectie nieuwe soorten ontstaan uit een gemeenschappelijke
voorouder?

Denk goed na: in welk hoofdstuk hadden we het over mutatie en selectie?? Gaat er een belletje rinkelen??

1

We hebben het ook in dit hoofdstuk over Darwin gehad. Hij heeft deze theorie ontwikkeld.

Zijn omschrijving van de theorie was: survival of the fittest.... (dat is niet het antwoord)

2

Dit is leerwerk... als je het nog niet weet, zoek het dan op

3

Welke groep vissen is volgens de stamboom het langst geleden als aparte

groep ontstaan?

Sleep het vinkje naar het goede antwoord

Kijk goed op de informatie. Je ziet er een stamboom staan.

Volg de lijnen goed, zoals we getraind hebben

1

Naar links is het oudst

2

Begin aan de linkerkant.
Dat is het oudst.

Als je met je vinger de lijnen volgt, zie je dat bij de eerste splitsing de prinses van Burundi al is ontstaan

3

B blauwe regenboogvis

C Plecodus

E prinses van Burundi 

D schubbeneter

A Petrochromis

Aan welke groep vissen is een schubbeneter het meest verwant volgens de stamboom?

Kijk naar de informatie.

Kijk daarbij goed naar de stamboom

1

Zoek in de stamboom de schubbeneter op.

Ga nu met je vinger langs de lijntjes.

Welke vis komt uit de eerste vertakking?

2

Lukt het nog niet?

Oefen met het werkblad: evolutie

3

1. aan de Petrochromis
2. aan de blauwe regenboogvis
3. aan de Plecodus
4. aan de prinses van Burundi

Uit kruisingsproeven blijkt dat de eigenschappen linksmondig en rechtsmondig erfelijk zijn. In de tabel staan de resultaten van enkele
kruisingen met schubbeneters.
Het gen voor rechtsmondig is recessief.
Uit welke kruising kun je dat met zekerheid afleiden?

Wat is dominant?

Wat is recessief?

Schrijf dit op!!

Schrijf ook de mogelijke genotypes met hun fenotypes op.

1

Rechtsmondig is recessief, dus linksmondig is dan dominant

RR => linksmondig homozygoot

Rr => linksmondig heterozygoot

rr => rechtsmondig, altijd homozygoot.

Je weet als er twee ouders zijn die hetzelfde uiterlijk hebben, en er ontstaat een kind met een ander uiterlijk, dat het uiterlijk van de ouders dominant is, en beide ouders zijn heterozygoot

2

Je weet als er twee ouders zijn die hetzelfde uiterlijk hebben, en er ontstaat een kind met een ander uiterlijk, dat het uiterlijk van de ouders dominant is, en beide ouders zijn heterozygoot.

Zoek dus naar twee dezelfde ouders, waarbij je ziet dat er ook kinderen ontstaan die er anders uitzien dan de ouders

3

1. kruising 1
2. kruising 2
3. kruising 3
4. dat kan je niet zeggen

De zwarte populier

Timo vraagt zich af of de populier zich geslachtelijk voortplant.
 Is uit bovenstaande beschrijving van Timo af te leiden of de populierzich geslachtelijk kan voortplanten? Leg je antwoord uit.

Wat is geslachtelijke voortplanting?

Hoe herken je dat?

1

Bij geslachtelijke voortplanting heb je te maken met bloemen en vruchten. Lees je iets in de tekst over bloemen en of vruchten?

2

In de informatie staat bloeitijd. Wat bloeit er??

In de informatie staat: verspreiding zaden..

Wat weet je nu over geslachtelijk/ongeslachtelijk

3

info

Zwarte populieren hebben óf alleen
mannelijke óf alleen vrouwelijke
bloemen. In de afbeelding zie je deze twee typen bloemen.
In welk type bloem ontstaan de zaden?
Noteer de letter en leg je antwoord uit.

In welk deel van de bloem groeit het zaad??

1

Het zaad groeit in het vrouwelijk deel van de bloem

2

Hoe heet het vrouwelijk deel van de bloem?

De Stamper

3

Zwarte populieren hebben windbestuiving.
 Noteer een kenmerk van bloemen met windbestuiving.

Een windbloem verspreid de stuifmeelkorrels met behulp van de wind.

wat weet jij nog over de windbloem?

1

De windbloem heeft geen dingen nodig die insekten lokken...

2

Een windbloem heeft aanpassingen zodat de wind makkelijk de stuifmeelkorrels kan verspreiden en de stempel makkelijk de stuifmeelkorrels kan opvangen 

3

Uit knoppen aan de wortels van een zwarte populier kunnen nieuwe
zwarte populieren groeien.
Een bioloog wil van een groepje van vier zwarte populieren bepalen of ze
uit aparte zaden opgegroeid zijn, of uit de wortels van één boom. Hij
onderzoekt daarvoor het DNA van elke boom. Uit het resultaat trekt hij de
conclusie dat de bomen uit één boom zijn ontstaan.
 Leg uit wat het resultaat van het DNA-onderzoek was.

Een windbloem verspreid de stuifmeelkorrels met behulp van de wind.

wat weet jij nog over de windbloem?

1

De windbloem heeft geen dingen nodig die insekten lokken...

2

Een windbloem heeft aanpassingen zodat de wind makkelijk de stuifmeelkorrels kan verspreiden en de stempel makkelijk de stuifmeelkorrels kan opvangen 

3

In de tekst hierboven worden enkele veel gebruikte voorbehoedmiddelen genoemd.
 Noteer een andere betrouwbare manier waarop zowel mannen als
vrouwen ervoor kunnen zorgen dat ze geen kinderen krijgen.

info

Lees de vraag goed: er worden al voorbehoedsmiddelen genoemd, maar er wordt om een ANDER voorbehoedsmiddel gevraagd

1

Er wordt al condoom, anticonceptiepil en spiraaltje genoemd.

Welke andere manieren zijn er nog om zwangerschap te voorkomen?

2

Denk goed na: en als je het echt nog niet weet: pak even het boek erbij, en zoek alle methoden op waarmee je zwangerschap kan voorkomen

3

Hierboven is het voorplantingsstelsel van een man afgebeeld.
 Welke letter in de afbeelding geeft een orgaan aan waarin een
kunststofpropje wordt aangebracht als voorbehoedmiddel?

info

Kijk goed naar het plaatje? Schrijf eerst eens alle namen op..... Welke onderdeel voldoet aan de omschrijving?

1

In de tekst wordt gemeld, dat de zaadleider wordt geblokkeerd. Welke letter wijst naar de zaadleider?

2

Denk goed na: en als je het echt nog niet weet: pak even het boek erbij, en zoek het plaatje op van het voortplantingsorgaan van de man

3

Na het aanbrengen van kunststofpropjes in de voortplantingsorganen van
een man verandert de samenstelling van het sperma.
 Schrijf de naam op van een orgaan dat stoffen maakt die dan nog wél
in het sperma aanwezig zijn.

info

Waaruit bestaat sperma?

Het bestaat uit.....

1

Waaruit bestaat sperma?

Het bestaat uit zaadcellen en zaadvocht.

Waar wordt zaadvocht gemaakt?

2

Zaadvocht wordt gemaakt in twee onderdelen, je hoeft er maar 1 te noemen.

Denk goed na: en als je het echt nog niet weet: pak even het boek erbij, en zoek het plaatje op van het voortplantingsorgaan van de man, en kijk naar het stukje over sperma...

3

 Welke letter in de afbeelding geeft de plaats aan waar een SILCS zich
bevindt, als deze juist is aangebracht?

info

Hoe werkt een pessarium? 

Het zorgt ervoor dat spermacellen de baarmoeder niet kunnen bereiken.

Kijk naar het plaatje: waar is dat handig

1

Kijk naar het plaatje: waar zit de baarmoeder?

Hoe kan je dat afsluiten?

2

Denk goed na: en als je het echt nog niet weet: pak even het boek erbij, en zoek het plaatje op van het voortplantingsorgaan van de vrouw, en zoek de baarmoeder op.... welk deel wordt afgesloten door het pessarium

3

Kasia gebruikt de SILCS volgens voorschrift.
 Leg uit op welke twee manieren de SILCS Kasia
beschermt tegen zwangerschap.

info

Heb je de informatie goed gelezen?

Klik nog een keer op het info knopje en lees het nog een keer

Hier staat het antwoord in!!

1

Hoe kan er bevruchting plaatsvinden?

ALs er een zaadcel bij de eicel komt.

De SILCS zorgt ervoor dat dit niet kan gebeuren.

Hoe??

2

De SILCS zorgt ervoor dat de zaadcellen niet bij de eicel kunnen komen.

door tegen te houden en nog op een manier

LEES DE TEKST GOED

3

In de informatie staat dat een microchip hormoon afgeeft om een zwangerschap te voorkomen.
Wat is de werking van dit hormoon?

info

Lees de informatie goed!!

Eigenlijk staat het antwoord hier al bijna in

1

Lees de informatie goed!!

Eigenlijk staat het antwoord hier al bijna in.

In de informatie staat, dat er een hormoon vrij komt.

Er staat ook, dat dit hormoon dezelfde werking heeft als een anticonceptiepil. Wat is de werking van de anticonceptiepil?

2

In de informatie staat, dat er een hormoon vrij komt.

Er staat ook, dat dit hormoon dezelfde werking heeft als een anticonceptiepil. Wat is de werking van de anticonceptiepil?

Het belangrijkste is, dat de eicel niet vrijkomt door dit hormoon.

welk antwoord hoort hierbij??

3

1. A Het bevordert de menstruatie.
2. B Het doodt de zaadcellen.
3. C Het doodt een bevruchte eicel.
4. D Het voorkomt de ovulatie.

Hierboven zie je een doorsnede van de huid.
 Welke letter in de afbeelding geeft de laag aan waarin een microchip
als voorbehoedmiddel wordt aangebracht?

info

Heb je de informatie goed gelezen?

Klik nog een keer op het info knopje en lees het nog een keer

Hier staat het antwoord in!! namelijk in welke laag het wordt ingebracht

1

De chip wordt ingebracht in het onderhuids bindweefsel

Kijk naar het plaatje: wat is het onderhuids bindweefsel?

2

Als je het plaatje van de huid nog niet kent, zoek het plaatje op

3

Hierboven zie je een doorsnede van de huid.
 Welke letter in de afbeelding geeft de laag aan waarin een microchip
als voorbehoedmiddel wordt aangebracht?

info

Heb je de informatie goed gelezen?

Klik nog een keer op het info knopje en lees het nog een keer

Hier staat het antwoord in!! namelijk in welke laag het wordt ingebracht

1

De chip wordt ingebracht in het onderhuids bindweefsel

Kijk naar het plaatje: wat is het onderhuids bindweefsel?

2

Als je het plaatje van de huid nog niet kent, zoek het plaatje op

3

Eén van de vier diagrammen laat de
hoeveelheid hormoon in het bloed
zien, na plaatsing van een implantatiestaafje.
Welk diagram is dat?

info

Lees de informatie goed!!

Eigenlijk staat het antwoord hier al bijna in!

Hoe wordt het hormoon het bij de implantatiestaaf afgegeven

1

Lees de informatie goed!!

Eigenlijk staat het antwoord hier al bijna in.

In de informatie staat, dat er een hormoon vrij komt.

Er staat ook, hoe het implantatiestaafje het vrijgeeft. En daar gaat deze vraag over. 

2

Het implantatiestaafje geeft eerst veel hormoon af, maar later minder.

Dit staat letterlijk in de tekst.

Hoe kan je dat zien in een grafiek?

Het is eerst meer en dan wordt het minder..... 

Grafiek 1 blijft gelijk

Grafiek 2 wordt meer/minder/meer enzovoorts

Die zijn dus niet goed.

Welke is het wel??

3

1. A diagram P
2. B diagram Q
3. C diagram R
4. D diagram S