Hoe zat het ook al weer met: prehistorie en oudheid?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• Voortgezet speciaal onderwijs
• vwo
• Leerroute V
• Leerjaar 5

Hoe zat het ook al weer met..?

prehistorie en oudheid

De levenswijze van jagers-verzamelaars

Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

De levenswijze van jagers - verzamelaars

   nomaden

 - geen vaste woon- en  verblijfplaats

 - kleine groepen (ca. 20 man)

taakverdeling

grotschilderingen

Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenleving

door klimaatverandering ging men op zoek naar alternatieven voor voedsel

gevolgen:

- men ging op vaste plekken wonen

- ontstaan veehouderij

- ontstaan voedseloverschotten

- ontstaan irrigatielandbouw

hoe te herkennen in vraag/ bron

- vaste woonplaats (bijv. gereedschappen om grond te bewerken)

- vorm van handel

- potten etc. (zijn te zwaar om mee te nemen)

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Door landbouwover

schotten konden de eerste steden ontstaan in Mesopothamië

gevolgen:

- andere beroepen werden mogelijk/ specialisatie

-- ontstaan hiërarchie/ sociale lagen

- ontstaan schrift nodig om administratie belastingen bij te houden : einde prehistorie

hoe te herkennen in een vraag/ bron:

- er is sprake van een vorm van bestuur (bijv. wijkindeling, straatnamen)

- er is sprake van sociale verhoudingen

- er is sprake van verschillende beroepen

I

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadsstaat

De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

De groei van het Romeins imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest- Europa

De ontwikkeling van het jodendom en het christendomals de eerste monotheistische godsdiensten

Griekse stadstaten

• Rond 750 v. Chr. ontstaan er nieuwe steden: stadstaten. 
  
  
• Akropolis: hoge stad: belangrijkste tempels. Polis: stadstaat.
  
  
• Stadstaten bestuurden onafhankelijk van elkaar.; eigen regels. 
  
  
• Vereerden dezelfde goden en hadden dezelfde taal. 

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.

Was een Griekse filosoof en schrijver, leerling van Socrates en leraar van Aristoteles. Hij is één van de invloedrijkste denkers in de Westerse filosofie. Hij is ook de stichter van de Atheense Akademia, het eerste instittuut voor hoger onderwijs in het westen. Rafaël schilderde Plato als Leonardo da Vinci.

Aristoteles was een Griekse filosoof en wetenschapper die samen met Socrates en Plato worden beschouwd als één van de invloedrijkste klassieke filosofen uit het westen. Hij was lid van Plato's Akademeia. Aristotles is de leermeester van Alexander de Grote.

Socrates was een klassieke Griekse filosoof. Hij wordt beschouwd als één van de grondleggers van de westerse filosofie. Hij heeft zelf niks opgeschreven, alles is later opgeschreven door zijn leerlingen waaronder Plato. 

Pythagoras was filosoof die tegenwoordig vooral bekendheid geniet vanwege zijn wiskundige stelling; Stelling van Pythagoras (A²+B²=C²)

Archimedes wordt gezien als één van de grootste wiskundige allertijden. In zijn eigen tijd werd hij vooral gewaardeerd vanwege zijn natuurkundige en technische uitvindingen. Er is een natuurkundige wet naar hem vernoemd die nog steeds bij natuurkunde wordt gevraagd; wet van Archimedes en hij is bekend van zijn hefboom.

Archimedes zou gezegd hebben met betrekking tot de hefboom: Geef me een plaats om te staan en ik breng de aarde in beweging.

- Athene had angst voor machtige leider: volksvergadering en democratie

- filosofen debateerden of democratie wel het juiste was

hoe te herkennen in vraag/ bron:

wetenschap:

- experimenten

- nadenken over natuurverschijnselen

politiek:

- burgerrechten

- volksvergadering

Bij   aristocratie/oligarchie/monarchie/tirannie hebben de burgers weinig/geen invloed /  is het burgerschap weinig ontwikkeld, want grote groepen van de bevolking worden uitgesloten van het vervullen van een ambt in de staat2 •

Bij   democratie heeft het burgerschap een brede invulling, omdat politieke ambten worden verloot / iedere burger een kans maakt op politieke invloed

De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

architectuur

beeldhouwwerken

kleding

toneel etc.

hoe te herkennen in vraag/ bron:

- gebouw

- zuilen

- beeldtenissen

- badhuis

- aquaduct etc.

De groei van het Romeins imperium waardoor de Grieks- Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde

de uitbreiding RR:

- diplomatie en oorlogsvoering

- militaire strategie

- belasting door verovering

- bondgenoten

- krijgsgevangen: slaven

- gebruik van natuurlijke grenzen

- verschillende bestuursvormen in RR

gevolgen:

- gigantisch rijk

- genoeg aanvoer verse soldaten

- pax romana: stevige buitengrenzen, veiligheid binnen het rijk

- burgeroorlogen en machtsstrijd

- romanisering

hoe te herkennen in bron/ vraag:

- mensen verschillende afkomst

- legereenheden

- romeinse normen en waarden

- romeinse gebruiken in verre oorden

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest- Europa

- Germaanse volksverhuizingen

- ziektes en epidemiën zorgden voor minder soldaten

gevolgen:

- grenzen niet langer verdedigbaar

- val van het romeinse rijk 476

herkennen:

- wegvallen handel

- verval romeinse bestuur

Galenus vindt de Griekse cultuur superieur (hij vindt dat andere volkenGriekse gewoonten zouden moeten volgen om geen barbaar te zijn), wat past bij zijn tijd omdat de Romeinen (veel van) de Griekse cultuur overnemen / de Grieks-Romeinse cultuur als superieure cultuur verspreiden over hun rijk1 •

Galenus vindt de Germanen barbaren (zij   zijn de kennis van de Grieks-Romeinse cultuur niet waard), wat past in zijn tijd omdat de confrontatie tussen de Romeinen en Germanen dan plaatsvindt

De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheistische godsdiensten

Grieks-Romeinse religie is polytheistisch

- meerdere goden

- goden hebben menselijke eigenschappen

- goden zijn verbonden met natuur

- joden krijgen uitzonderingspositie binnen RR

- opkomst Jezus en daaruitvoort het christendom

- joden en christenen: heilige boeken

gevolgen:

- christenvervolgingen

- diaspora van de joden

- overgang naar christendom binnen RR

- christendom staatsgodsdienst

-

Tek

Te herkennen:

- huizen van verering op elkaar

- christelijke en romeinse geloofsuitingen door elkaar

- heilige boeken

- kenmerken jodendom/ christendom

- vervolging/ verjaging

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en politiek in de Griekse stadstaat.

De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde

De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa