C4 Sociale ongelijkheid

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

C4 Sociale ongelijkheid

Examenvraag: Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat 8% van de personen van wie de ouders in
1989 boven de lage-inkomensgrens leefden, in 2013 zelf een laag inkomen had.
Leg uit of er bij deze personen sprake is van sociale mobiliteit.
Gebruik in je uitleg een omschrijving van het begrip sociale mobiliteit.

Welke beroepen worden meer en welke beroepen worden minder gewaardeerd?

Bespreek met de leerlingen welke beroepen meer en welke minder gewaardeerd worden. Heeft dit te maken met inkomen of status? 

Hogere status

Lagere status

Beroeps-prestige-ladder

Hoe kan de overheid een open samenleving bevorderen?

Hoe kan de overheid een open samenleving bevorderen?

Voorbeelden zijn: goed en betaalbaar onderwijs, toegankelijke zorg en voldoende werkgelegenheid. Maar ook de invoering van een vrouwenquotum is een voorbeeld.

onderwijskansen & 

sociaal milieu

Welk soort kapitaal is van invloed op onderwijskansen

1. economisch
2. sociaal
3. cultureel
4. economisch, sociaal & cultureel

Gaat het in dit fragment over positietoewijzing of positieverwerving?

Gaat het in dit fragment over positietoewijzing of positieverwerving? 

1. Positieverwerving
2. Positietoewijzing
3. Geen van beide

Het antwoord is positietoewijzing, omdat het advies van Yunuscan te maken heeft met zijn taalvaardigheid. Deze is niet genoeg voor havo, omdat hij een basistaalvaardigheid heeft gemist in zijn opvoeding. Het gaat daarbij niet om zijn eigen bijdrage, maar om iets waar hij zelf niets aan heeft kunnen doen: de plek waar zijn wieg staat is van invloed geweest op de manier van (talige) socialisatie.

Positietoewijzing of verwerving?
voorschoolse opvang verplicht stellen voor kinderen met een taalachterstand

1. Positietoewijzing
2. Positieverwerving

kennis en vaardigheden van ouders om kinderen op een hoog niveau van onderwijs geplaatst te krijgen

1. Positietoewijzing
2. Positieverwerving

Sociale ongelijkheid mannen & vrouwen

Glazen plafond: functie segregatie: onzichtbare barriere vrouwen hogerop

Loonkloof

1. positietoewijzing
2. positieverwerving
3. Beiden

Tekst

Goede positie arbeidsmarkt

Minder goede positie arbeidsmarkt

ouderen

hoger-opgeleiden

mensen zonder migratie-achtergrond

mensen met migratie-achtergrond

vrouwen

Mannen

jongeren

gedeeltelijk arbeidsgeschikten- 

Minder goede positie arbeidsmarkt

vrouwen, 

jongeren, 

ouderen, 

laagopgeleiden, 

gedeeltelijk arbeidsgeschikten & 

mensen niet-westerse migratieachtergrond 

Hoe kan de minder goede positie verbeterd worden?

Te veel verschillen => sociale uitsluiting Componenten Sociale uitsluiting:

1. beperkte sociale en politieke participatie
2. beperkte normatieve integratie: naleving gangbare waarden & normen
   
3. niet goed kunnen voorzien in elementaire levensbehoeften (€),
   
4. geringe toegang sociale grondrechten: onderwijs, huisvesting, gezondheidszorg &veiligheid.
   

Tekst 2

(...) Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) verkeren zo’n 600.000 Nederlanders in min of meer

chronische armoede, van drie jaar of langer. (...)

Het totaalaantal armen (dus langdurig én kortstondig) lag volgens het SCP in 2013 op 1,25 miljoen. Ruim

850.000 mensen waren zo arm dat ze zelfs te weinig hadden voor de noodzakelijke levensbehoeften, zoals

eten, woonruimte en kleding. De rest van de armen kon nog net het hoofd boven water houden, ook al

verdienden ze maar net boven de 1.000 euro netto per maand. (...)

Het is volgens de onderzoekers ‘onzeker’ of de armoedecijfers zullen dalen nu de economie weer aantrekt.

Onderzoeker Stella Hoff (...) verwacht in ieder geval niet dat ze terugkeren tot het niveau van voor de crisis

(...). Dat komt volgens haar omdat veel van de huidige armoede samenhangt met een trend die al voor de

crisis inzette en nog onverminderd doorgaat: het verdwijnen van vaste banen. (...)

Gebruik tekst 2. Leg uit dat armoede samenhangt met sociale uitsluiting. Gebruik in je uitleg:

- een component van sociale uitsluiting;

- een voorbeeld van deze component uit tekst 2.

Tekst 2

(...) Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) verkeren zo’n 600.000 Nederlanders in min of meer 

chronische armoede, van drie jaar of langer. (...)

Het totaalaantal armen (dus langdurig én kortstondig) lag volgens het SCP in 2013 op 1,25 miljoen. Ruim 

850.000 mensen waren zo arm dat ze zelfs te weinig hadden voor de noodzakelijke levensbehoeften, zoals 

eten, woonruimte en kleding. De rest van de armen kon nog net het hoofd boven water houden, ook al 

verdienden ze maar net boven de 1.000 euro netto per maand. (...)

Het is volgens de onderzoekers ‘onzeker’ of de armoedecijfers zullen dalen nu de economie weer aantrekt. 

Onderzoeker Stella Hoff (...) verwacht in ieder geval niet dat ze terugkeren tot het niveau van voor de crisis 

(...). Dat komt volgens haar omdat veel van de huidige armoede samenhangt met een trend die al voor de 

crisis inzette en nog onverminderd doorgaat: het verdwijnen van vaste banen. (...)

Gebruik tekst 2. Leg uit dat armoede samenhangt met sociale uitsluiting. Gebruik in je uitleg:

- een component van sociale uitsluiting;

- een voorbeeld van deze component uit tekst 2. 

Gebruik tekst 2. Leg uit dat armoede samenhangt met sociale uitsluiting. Gebruik in je uitleg:
- een component van sociale uitsluiting;
- een voorbeeld van deze component uit tekst 2.

Wil je als docent dieper ingaan op kansengelijkheid in het onderwijs? Bekijk hier het lesmateriaal dat op basis van de documentaireserie gemaakt is: https://www.human.nl/onderwijs/klassen-in-de-klas-vo.html#62ead3b1-621c-4ed1-a4cc-45bb9a2709d3

Hoe kan sociaal kapitaal bijdragen aan positieverwerving?

Hoe kan sociaal kapitaal bijdragen aan positieverwerving?

Antwoord: Sociaal kapitaal verwijst naar een sociaal netwerk en sociale vaardigheden. Beide kunnen het makkelijker maken om bijvoorbeeld (via je netwerk) een baan of  een stage te bemachtigen.

Sander en de kloof

Bekijk met de leerlingen aflevering 3 van het programma Sander en de Kloof: 'Kansen zijn te koop':  https://www.npostart.nl/sander-en-de-kloof/03-02-2022/VPWON_1317001

Deze aflevering laat zien hoe economisch kapitaal van invloed is op de kansen die je in de samenleving krijgt. De hele aflevering is relevant (ook voor paragraaf 2 en 3), maar mocht daar geen tijd voor zijn, zou het fragment van 0:00-5:32 ook voldoende zijn.

Om welk soort kapitaal gaat het in dit fragment?

Om welk soort kapitaal gaat het in dit fragment?

1. Sociaal kapitaal
2. Cultureel kapitaal
3. Economisch kapitaal

Hoe kan sociale ongelijkheid bestreden worden? 

Hoe kan sociale ongelijkheid
bestreden worden?