Samenstellingen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Wat gaan we vandaag doen?

• Leestekens
• Samenstellingen

Leestekens

Leestekens verbeteren de leesbaarheid van teksten.

Er zijn veel verschillende leestekens.

Waarom zijn leestekens belangrijk?

• Zonder leestekens kan een tekst slecht leesbaar zijn
• Zonder leestekens kan een zin verkeerd begrepen worden

Wanneer gebruik je een komma?

• Tussen 2 bijvoeglijke naamwoorden: de hoge, groene boom.
• Bij een opsomming: je kunt kiezen uit de kleuren groen, blauw, zwart en rood. 
• Tussen 2 persoonsvormen: Als ik slaap, zie ik niets. 
• Voor een voegwoord: ik heb er geen zin in, maar doe het toch. 

Welke leestekens zijn er?

Punt	.	Om de zin af te sluiten, bij sommige afkortingen
Komma	,	In opsommingen, tussen twee pv's, voor en/of na een aanspreking/tussenwerpsel, tussen hoofd- en bijzin
Vraagteken	?	Na een vraag
Uitroepteken	!	Na een bevel, na een uitroep.
Dubbele punt	:	Na een aankondiging van een opsomming, of citaat, voor een uitleg.
puntkomma	;	de ; verbindt hoofdzinnen aan elkaar die bij elkaar horen.
Aanhalingstekens	'...'	Bij een citaat, als je een woord ironisch bedoelt, als het om een woord of de groep woorden zelf gaat.

Interpunctie = het gebruik van leestekens

Leestekens

Samenstellingen

Samenstellingen 

• Bestaan uit 2 of meer losse woorden die samen één woord vormen. 
• Schrijf je aan elkaar om te laten zien dat ze bij elkaar horen. 
• 2 zelfstandige naamwoorden kunnen een zelfstandig naamwoord vormen. Een zelfstandig naamwoord en een werkwoord niet. 
• Let op voor klinkerbotsing/verkeerde uitspraak!

Samenstellingen met een tussenklank-s

Je schrijft de tussenklank-s als je die hoort in de samenstelling.

Dorp + gek = dorpsgek

Dorp + straat = dorpsstraat

Maar niet: dropsveter 

Tussenletter in samenstellingen

Samenstellingen

Géén tussen-n  als:

• Het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft (snottebel, rijstevlaai)
• Het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets waar maar 1 van is (zonnebril, maneschijn)

Samenstellingen Samengevat

Nog een keer: samenstelling

Een samenstelling is een woord waarin twee of meer woorden zijn samengeplakt. Schrijf samenstellingen altijd aan elkaar.

! De spellingscorrectie van Word herkent niet al deze woorden! Je kunt dus zelf samenstellingen maken

Welke samenstellingen zijn goed?

1. Groentenwinkel, berensterk
2. Groentewinkel, beresterk
3. Groentenwinkel, beresterk
4. Groentewinkel, berensterk

Maak van onderstaande woorden een juiste samenstelling.


koffie apparaat

1. koffie apparaat
2. koffie-apparaat
3. koffieapparaat

Maak van onderstaande woorden een juiste samenstelling.

politie uniform

1. politieuniform
2. politie-uniform
3. politie uniform

Welke samenstelling klopt?

1. apentrots
2. apetrots
3. secondenwijzer
4. secondeswijzer

Hoe maak je de samenstelling:
beer + gezellig

1. berengezellig
2. beregezellig
3. beergezellig
4. beregezellie

Welke samenstelling is goed gespeld?

1. zonnenbril
2. beukennootje
3. ladenkast
4. roggenbrood

Welk woord is geen samenstelling ?

1. zwemles
2. zwempak
3. zwemmendeman
4. zwembad

Wat is de goede samenstelling:
hond ... hok

1. hondehok
2. hondenhok

Bijna-, ex-, niet-, non-, sint-

bijna-ongeluk

ex-collega

niet-lid

non-actief

sint-janskruid

MAKEN opdracht 2 p. 123

Opdracht 2

Maak van onderstaande woorden samenstellingen.

1 schroef + draaier                                                                                                           11 annulering + verzekering

2 zon + schijn                                                                                                                     12 verkeer + slachtoffer

3 televisie + programma                                                                                               13 liefde + scène

4 druif + sap                                                                                                                         14 media + aandacht

5 braam + struik                                                                                                                 15 planeet + stelsel

6 behoefte + bevrediging                                                                                               16 student + woning

7 karwij + zaad                                                                                                                     17 oud + student

8 beer + klauw                                                                                                                       18 resultaat + overzicht + uitdraai

9 beer + sterk                                                                                                                        19 anti + terrorisme + wetgeving

10 universiteit + stad                                                                                                         20 banaan + schil + verzameling