2.7 grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen hoofdstuk 2

- Je leert wat enkelvoudige en samengestelde zinnen zijn.

- Je leert wat nevenschikking is.

- Je leert wat onderschikking is.

- Je leert de nevenschikking ontleden.

Enkelvoudige vs samengestelde zin

Enkelvoudige zin: bestaat uit 1 zin --> 1 pv

Samengestelde zin: bestaat  uit 2 (of meer) zinnen die aan elkaar geplakt zijn --> 2 of meer pv's 

Wilma ging naar huis, omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hoofdzin

- In een hoofdzin staan PV en onderwerp naast elkaar. 

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je geen andere zinsdelen plaatsen. 

/Isa / heeft / een nieuwe telefoon gekocht.
   o          pv

Bijzin

- In een bijzin staan PV en onderwerp vaak niet naast elkaar.

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je wel andere zinsdelen plaatsen (bijvoorbeeld het woord 'niet')

Toen (Isa) haar nieuwe telefoon (had) aangezet,// (werkte) (die) niet.

                              bijzin                                                                      hoofdzin

Nevenschikking

- Hoofdzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de nevenschikkende voegwoorden: en, maar, want, of, dus

- Beide zinnen zijn even belangrijk en kunnen op zichzelf staan.

Isa bracht de telefoon terug,// maar ze kreeg geen nieuwe. 

Onderschikking

- Hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de onderschikkende voegwoorden: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, of, terwijl, als, zodat, ...

- Een bijzin kan niet op zichzelf staan. 

Isa ontving de nieuwe telefoon // voordat ze de oude had opgestuurd.  

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Nevenschikking: hoofdzin-hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschikking: bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. nevenschikking: hoofdzin-hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschikking: bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Nevenschikking: hoofdzin - hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschkking: bijzin-hoofdzin

Hoe goed lukt het verschil aangeven tussen een enkelvoudige zin, een nevenschikking of een onderschikking?

0100

OF

Nevenschikkend: 

• twee opties tegenover elkaar (keuze)

Onderschikkend: 

• voorwaarde 
  
• alsof

Ik wil weten of ik vandaag moet nablijven.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Ik moet mijn huiswerk maken of ik mag dit weekend niet weg.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Wat is de bijzin?

Doordat het zo hard sneeuwde, waren veel reizigers op het NS-station gestrand.

1. veel reizigers
2. op het NS-station gestrand
3. veel reizigers waren
4. Doordat het zo hard sneeuwde

Wat is de bijzin?
Ik hoop dat je snel weer beter bent.

Nevenschikking ontleden

o                                                        o

Ik ga op tijd slapen,// want/  ik moet vroeg opstaan.

Nevenschikking, want:

• pv en o staan naast elkaar en kun je niet scheiden door het woordje 'niet'.
• 'want' is een onderschikkend voegwoord.
• Als je het voegwoord weg laat, zijn er 2 losse 'correcte' zinnen. 

Nevenschikking ontleden

Stappenplan

1. Zet voor het voegwoord // en na het voegwoord / . Streep het voegwoord door.

2. Ontleed de twee losse zinnen apart als enkelvoudige zinnen. 

o   wg      bwb        wg                      o       wg         bwb        wg

Ik /ga /op tijd /slapen,// want/  ik / moet / vroeg / opstaan/.

 

Samen oefenen

1.  Ik  geef  mijn  kat  graag  een  snoepje , maar  hij  is  te  dik. 

2. Piet is boos geworden en hij neemt de telefoon niet op. 

Ik snap de nieuwe stof.

Helemaal niet, help!

Wel, maar ik moet er nog mee oefenen

Dit is appeltje eitje!