GR les 10: zelf zinnen maken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Grammatica 

H1A P1 2029-2020

Les 10:

Zelf zinnen maken

Vorige les ...

... heb je geleerd ... :

... wat de functie is van het belangrijkste werkwoord in de zin. 

... dat het belangrijkste werkoord de rollen (zinsdelen) uitdeelt in een zin.

Aan het einde van deze les kun je ...

... zelf zinnen maken met een aantal gegeven woordsoorten en zinsdelen.

Uitleg 

Op de volgende slides volgt de uitleg over de manier waarop je zelf zinnen kunt maken.

Lees deze voordat je aan de opdrachten begint.

Zelf zinnen maken

Stel je voor dat je deze opdracht krijgt:

Maak een zin met daarin: een werkwoordelijk gezegde, één onderwerp, één lijdend voorwerp, één meewerkend voorwerp.

De zin mag niet meer dan bovengenoemde zinsdelen bevatten.

Hoe pak je deze opdracht aan? Lees de uitleg op de volgende slides om het antwoord op deze vraag te ontdekken.

Hoe maak je zelf zinnen?

Denk aan de rollen van de zinsdelen.

Denk aan de vraagwoorden die je bij de zinsdelen kunt stellen.

• wwg wat het ow doet of is
• onderwerp hoofdrolspeler / doet iets of is iets (wie of wat)
• lijdend voorwerp bijrolspeler - ondergaat iets / doet zelf niets (wat of wie)
• meewerkend voorwerp bijrolspeler - ontvanger (aan wie/voor wie)

Hoe maak je zelf zinnen?

Denk aan de functie van het belangrijkste werkwoord. Het bepaalt welke zinsdelen kunnen voorkomen in de zin. 

vergeten     1. iemand vergeet onderwerp (hoofdrolspeler)    

                        2. iets wordt vergeten lijdend voorwerp (bijrolspeler)   

geven           1. iemand geeft onderwerp (hoofdrolspeler die iets doet of is)    

                        2. iets wordt gegeven lijdend voorwerp (bijrolspeler die ondergaat)   

                        3. aan iemand wordt gegeven meewerkend voorwerp (bijrolspeler die ontvangt) 

Hoe maak je zelf zinnen?

Dus als er ...

• een onderwerp in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat iets doet (wwg) of iets is (nwg)

• een lijdend voorwerp in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat iets ondergaat en zelf niets doet

• een meewerkend voorwerp in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat iets ontvangt, dus een ontvanger

• een bijwoordelijke bepaling in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat een plaats(en) en/of tijd(en) aangeeft

Hoe maak je zelf zinnen?

Terug naar de opdracht: Maak een zin met daarin: een werkwoordelijk gezegde, één onderwerp, één lijdend voorwerp, één meewerkend voorwerp.

Wat betekent dit?

Je moet dus een werkwoord kiezen dat al deze zinsdelen bij zich kan hebben. 

Kun je voor het werkwoord 'praten' kiezen? 

Nee --> 

• iemand kan praten (onderwerp)
• je kunt ergens over praten (lijdend voorwerp)
• maar: je kunt niet aan wie/voor wie praten (meewerkend voorwerp)

Hoe maak je zelf zinnen?

Terug naar de opdracht: Maak een zin met daarin: een werkwoordelijk gezegde, één onderwerp, één lijdend voorwerp, één meewerkend voorwerp.

Wat betekent dit?

Je moet dus een werkwoord kiezen dat al deze zinsdelen bij zich kan hebben. 

Kun je voor het werkwoord 'geven' kiezen? 

Ja --> 

• iemand kan geven (onderwerp)
• je kunt iets geven (lijdend voorwerp)
• je kunt aan iemand iets geven (meewerkend voorwerp)

Hoe maak je zelf zinnen?

Terug naar de opdracht: Maak een zin met daarin: een werkwoordelijk gezegde, één onderwerp, één lijdend voorwerp, één meewerkend voorwerp.

De docent gaf een proefwerk aan zijn vervanger.

• gaf wwg / wat het ow doet
• de docent ow - hoofdrolspeler / doet iets (wie)
• een proefwerk lv - bijrolspeler / ondergaat iets (wat)
• aan zijn vervanger mvw - bijrolspeler / ontvanger (aan wie)

Aan de slag!

Maak een zin met:

een werkwoordelijk gezegde, een onderwerp en een lijdend voorwerp

Maak een zin met:

een werkwoordelijk gezegde, een onderwerp en een lijdend voorwerp

Let op!

In de volgende zin mag geen onderwerp voorkomen!

Weet je nog welke zinnen geen onderwerp hebben?

Zinnen die in de gebiedende wijs staan.

Maak een zin met:

een werkwoordelijk gezegde en een lijdend voorwerp (geen onderwerp dus!).

Let op! Nog een!

In de volgende zin mag weer geen onderwerp voorkomen!

Weet je nog welke zinnen geen onderwerp hebben?

Zinnen die in de gebiedende wijs staan.

Maak een zin met:

een werkwoordelijk gezegde, een lijdend voorwerp (geen onderwerp dus!).

Einde van de les!