Herhaling Begrijpend Lezen en Meer dan lezen §5

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 2

Planning

Welkom ( 10 minuten)

Herhaling Begrijpend lezen (20 minuten)

Wat leren we vandaag? (45 minuten)

Huiswerk: Maak opd. 3 blz. 32/33 § 5 Hoofd- en bijzaken 

Evaluatie les (5 minuten)

Herhaling begrijpend lezen

Stappenplan lezen

Stap 1: Oriënterend lezen 

Doel: onderwerp van een tekst vinden

1. Lees de titel, de tussenkopjes en bekijk de eventuele afbeeldingen. 

2. Lees de eerste alinea of de eerste twee alinea's.

3. Geef aan waar de tekst over gaat (onderwerp).

Stap 2: Globaal lezen

Stappenplan lezen

Stap 2: Globaal lezen 

Doel: deelonderwerpen van een tekst vinden

1. Lees van elke alinea de eerste en de laatste zin. 

2. Kijk naar de tekst en verdeel de tekst in: inleiding, middenstuk (kern) en slot

Stap 3: Precies lezen

Stappenplan lezen

Stap 3: Precies lezen

Doel: je wil precies weten waar de tekst over gaat

1. Lees de tekst helemaal. 

2. Markeer de kernzin van elke alinea. 

3. Schrijf van elke aline het deelonderwerp op.

4. Schrijf het tekstdoel en de tekstsoort op. 

Tekst bestaat uit ...

Tekst (inleiding, middenstuk/kern , slot)

- Alinea (deelonderwerpen) ==> kernzin

    Kernzin: de belangrijkste zin uit de alinea (vaak de eerste of laatste zin van een alinea)

- Tekstdoel (informeren, amuseren, overtuigen, overhalen/activeren, adviseren, instrueren)

- Tekstsoort (krantenbericht, artikel, brief, reclame)

Onbekende woorden

Wat moet je doen als je een onbekend woord tegenkomt?

- Betekenis uit de tekst halen (een omschrijving)

- Een synoniem

- Samenstelling ( bijv. schoolbord, kooplust, tuingereedschap)

- Afleiding (misplaatst, heropenen, doelloos, voedzaam)

- Woord uit een andere taal

Onbekende woorden

Wat moet je doen als je een onbekend woord tegenkomt?

- Betekenis uit de tekst halen (een omschrijving)

- Een synoniem

- Samenstelling ( bijv. schoolbord, kooplust, tuingereedschap)

- Afleiding (misplaatst, heropenen, doelloos, voedzaam)

- Woord uit een andere taal

Tekstverbanden en signaalwoorden

Een tekstverband is een verband tussen alinea's, zinnen en woorden. Je herkent ze aan de signaalwoorden. (Let op!)

1. Tegenstellend tekstverband

2. Chronologisch tekstverband

3. Opsommend tekstverband 

4. Toelichtend tekstverband

Tegenstellend verband

Er worden tegenovergestelde zaken genoemd:

Zij heeft een nieuwe iPad, maar Jaap heeft een ander tablet.

Signaalwoorden: maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel, enz.

Chronologisch verband

Een chronologisch verband geeft de tijdsvolgorde van gebeurtenissen aan.

Vroeger hield ik nooit van wandelen, nu ben ik er dol op.

Signaalwoorden: Nu, straks, toen, morgen, daarna etc.

Voorbeeld:

Opsommend verband

In een opsommend verband worden dingen achter elkaar opgenoemd.

Eerst moet ik mijn huiswerk maken. Bovendien moet ik een uittreksel schrijven en ook nog mijn kamer opruimen.

Signaalwoorden: ten eerste, bovendien, niet alleen, verder, enz.

Toelichtend verband

In een toelichtend verband wordt extra informatie gegeven bij een onderwerp, vaak in de vorm van een voorbeeld.

Ik ben gek op taarten, zoals appel- of perentaart.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, als, zoals, denk aan, neem nou

Wat leren we vandaag?

Doel: 

• Ik kan hoofd- en bijzaken in een tekst herkennen.
  
• Ik kan hoofd- en bijzaken in tekst vinden.  

Hoofd- en bijzaken

Hoofdzaken	De belangrijkste informatie. Je kunt hoofdzaken vinden in kernzinnen . Hoofdzaken zet je in je samenvatting.
Bijzaken	Dit zijn bijvoorbeeld voorbeelden bij de kernzin . Kan ook gaan om uitleg. Dit zet je niet in je samenvatting.

Hoofdzaken en bijzaken

Hoofdzaken

Belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.

• Inleiding
• Slot
• Kernzinnen
• Signaalwoorden
• Verbanden

Bijzaken

Minder belangrijke informatie, maken de hoofdzaken duidelijker.

• voorbeeld
• herhaling
• uitleg
• cijfers
• details

Wat zijn hoofdzaken?

1. de hoofdgedachte en de kernzin samen
2. Wat in een tekst belangrijk is
3. de inleiding
4. de alinea's

De hoofdzaken vind je altijd...

1. in de inleiding en in het slot
2. alleen in de inleiding
3. in de kern
4. door heel de tekst

Hoofdzaak of bijzaak?

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Een hoofdzaak is het... van de tekst

1. Doel
2. Onderwerp
3. Belangrijkste
4. De titel

Hoofdzaak of bijzaak?

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

WAT IS DE HOOFDZAAK?
De burgemeester bezocht afgelopen zaterdag mevrouw de Jong voor haar honderdste verjaardag.
Mevrouw de Jong woont in een verzorgingshuis.

1. De burgemeester bezocht afgelopen zaterdag mevrouw de Jong voor haar honderdste verjaardag.
2. Mevrouw de Jong woont in een verzorgingshuis.

WAT IS DE HOOFDZAAK?
Alle leerlingen van klas twee hebben voor de herfstvakantie de boswachter geholpen. De leerlingen moesten op de fiets naar het bos. In het bos werden ze in groepen ingedeeld.

1. Alle leerlingen van klas twee hebben voor de herfstvakantie de boswachter geholpen.
2. De leerlingen moesten op de fiets naar het bos.
3. In het bos werden ze in groepen ingedeeld.

Waar vind je GEEN hoofdzaken?

1. Inleiding
2. Slot
3. Tussenkopjes
4. Voorbeelden

Bijzaken zijn het tegenovergestelde van hoofdzaken.
Dit kunnen zijn:

1. voorbeelden
2. belangrijke informatie
3. herhaling
4. uitleg

Hoofdzaken

Bijzaken

Belangrijkste informatie.

Minder belangrijke informatie.

hoofdzaak

bijzaak

Mijn toets begint woensdag om 8.30u

Ik doe bijvoorbeeld ook aan tennis

Nederlands wordt bestuurd door het kabinet

Naast de begrippen moet je op de toets ook weten wat een hoofdzaak is.

Voor het proefwerk lezen moet je goed oefenen.

Samengevat

- Hoofdzaken: de belangrijkste informatie in een tekst. 

- Elke alinea heeft een eigen hoofdzaak, want de schrijver

   wil in elke alinea iets vertellen.

- De rest van de zinnen zijn bijzaak.

Aan de slag!

Wat? Maak opd. 1 blz. 30/31 § 5 Hoofd- en bijzaken

Hoe? Tweetallen

Tijd?  7 minuten

Hulp? Steek je vinger op

Klaar?  Pak een ander kleur pen en kijk na (individueel) 

Aan de slag!

Wat? Opdracht 2 blz. 31

Hoe? Klassikaal 

Tijd? 13 minuten

Hulp? Steek je vinger op

Klaar?  -

Huiswerk

Wat? Opdracht 3 blz. 32/33

Hoe? Individueel

Tijd? 20 minuten

Hulp? -

Klaar?  -

Evaluatie les 

1. Wat heb je deze les geleerd?
2. Wat ging deze les goed?