6.3: Nederlandse geschiedenis (6.3.1: Een Spaanse keizer de baas in Nederland)

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

6.3: Nederlandse geschiedenis

H6: Toerist in eigen land

6.3.1: Een Spaanse keizer de baas in Nederland

Reisdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe de Lage Landen in de zestiende eeuw eruitzagen. 

2. Je kunt twee problemen noemen die Karel V had bij het besturen van zijn rijk.

Sleep de punaise naar het logo dat hoort bij het tijdvak 'ontdekkers en hervormers':

In de middeleeuwen (500-1500) bestond Nederland helemaal nog niet! 

Nederland bestond uit 17 gewesten. Een gewest is een ander woord voor provincie. 

In elk gebied was een heer de baas. 

Gebruik de afbeelding. 

Welk land van nu hoort niet bij 'De Nederlanden'? 

1. Nederland
2. België
3. Luxenburg
4. Duitsland

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

In de zestiende eeuw (1500-1600) hoorde Nederland bij het Spaanse Rijk. Dit was het machtigste land ter wereld. Het had gebieden veroverd in de hele wereld. 

De baas van dit rijk was Karel V (5e). Hij zei: ''In mijn rijk gaat de zon nooit onder!''

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. 

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Gebruik de afbeelding. Lijkt zo'n groot rijk jou makkelijk of moeilijk te besturen? Leg je antwoord uit! 

Makkelijk

Moeilijk

Leg uit: Hoe zou jij zo'n groot rijk besturen?

Om ervoor te zorgen dat de wetten werden uitgevoerd benoemde Karel V in ieder gewest een stadhouder. Zij waren de plaatsvervangers van Karel. 

Willem van Oranje

• De bekendste stadhouder. Door hem is Nederland uiteindelijk ontstaan, hierover leer je meer in deze paragraaf. 

De coolere Willem van Oranje

Geloof

In deze tijd was er veel ruzie over geloof. 

Karel V was katholiek. Veel mensen in Nederland waren protestants. 

Karel V wilde dat iedereen katholiek was. Iedereen die dit niet was, werd een ketter genoemd. Je kon zomaar worden opgepakt en op de brandstapel worden gegooid...

Dit zorgde voor veel onrust. Hierover gaan ze volgende lessen. 

Karel V was een

1. Katholiek
2. Protestant

Wat was Karel V niet?

1. Keizer van Duitsland
2. Landsheer van de Nederlanden
3. Koning Frankrijk
4. Koning van Spanje

Wie was Karel V?

1. Een koning van een heel groot rijk
2. Een geleerde die zich bezig hield met wetenschap
3. Een belangrijke priester
4. Een ridder die vocht voor Nederland

Rooms-Katholiek of Protestant?
De Paus

1. Rooms-Katholiek
2. Protestant

Wat hoort NIET bij Karel V?

1. Hij was streng katholiek.
2. Hij wilde eenheid in het Habsburgse Rijk.
3. Hij heerste over een rijk waar de zon nooit onder ging
4. Hij was stadhouder.

Katholieken en protestanten behoren beide tot het christendom

1. waar
2. niet waar

Tijdens de _______ trokken protestanten naar katholieke kerken om deze te vernielen.

1. Beeldenstorm
2. Beeldenroof
3. Kerkenstorm
4. Kerkenroof

Een ketter is:

1. Iemand die in iets anders gelooft dan het katholieke geloof
2. Een Duitse wetenschapper die kritiek had op de kerk
3. Iets doen wat god niet goed vindt. Je zou hierdoor in de hel kunnen komen.
4. Rijke burger tijdens de Republiek

Wie werden uitgemaakt voor ketter?

1. Columbus
2. Maarten Luther
3. Johannes Calvijn
4. de Paus

Hoe noem je de gebeurtenis op 10 augustus 1566, waarbij protestanten katholieke kerken plunderen en vernielen?

1. Hervorming
2. Opstand
3. Beeldenstorm
4. Reformatie

De beeldenstorm ontstond omdat de ...... kritiek hadden op de ....

1. protestanten - katholieken
2. katholieken - protestanten