Les 1 - Videoclip Voor Vivaldi (havo/vwo)

• Muziek
• Kunst
• +3
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introductie

In deze les maken leerlingen kennis met het gebruik van klassieke muziek in films en series. Ze onderzoeken een fragment uit Wednesday en analyseren het verschil tussen dit filmfragment en een fragment gespeeld door een symfonieorkest. Daarnaast gaan ze aan de slag met het maken van hun eigen beeldende interpretatie van de muziek.

In deze les maken leerlingen kennis met het gebruik van klassieke muziek in films en series. Ze onderzoeken een fragment uit de populaire Netflix-serie Wednesday en analyseren het verschil tussen dit filmfragment en een fragment gespeeld door een Barok ensemble. Daarna gaan ze zelf aan de slag met het maken van een korte videoclip.

Benodigdheden

Pen & Papier

Optioneel: Beeldbibliotheek I laptop I Muziekfragmenten Les 1 I Storyboard

Klik hier om naar de Beeldbieb te gaan.

Download hier de muziekfragmenten,  docentenhandleiding en het werkblad van les 1.

Wie luistert er weleens naar klassieke muziek?

010

intro (10 min)

Start de les met een klassikale vraag:

• Wie luistert er weleens naar klassieke muziek?

Leerling kunnen antwoord geven door de poll in te vullen waarbij 0 staat voor nooit en 10 staat voor iedere dag. 

Wellicht is het antwoord dat niet zoveel leerlingen naar klassieke muziek luisteren.  Maar stiekem horen ze klassieke muziek veel vaker. 

Bekijk vervolgens samen een fragment uit de serie Wednesday.  

Bekijk nu met leerlingen een fragment uit de serie Wednesday,2022 van Netflix (1.50 min) en bespreek de vragen die op de volgende slides staan:

• Had je verwacht om in een serie uit 2022 klassieke muziek te horen?
• Zou je deze muziek thuis of op de fiets luisteren? 
• Waarom wel/ niet? 

Had je verwacht om in een
serie uit 2022 klassieke muziek te horen?

Ja

Nee

Stel leerlingen na het kijken van het fragment uit de vorige slide de volgende vraag: 

• Had je verwacht om in een serie uit 2022 klassieke muziek te horen?

Vertel leerlingen nu: 

In films en series wordt vaak (klassieke) muziek gebruikt. Muziek kan zorgen voor een extra sfeer of emotie in een scène. Maar het kan ook een bepaalde sfeer versterken of de kijker extra informatie geven. De komende lessen gaan we kijken hoe klassieke muziek wordt ingezet bij films en series en wat het verschil is tussen klassieke en hedendaagse muziek. 

Wie kijkt er weleens naar een film/serie?

010

Wist je dat

In een film wordt nagedacht over ieder shot? Een shot is een ononderbroken filmopname. Een scène is meestal opgebouwd uit meerdere shots, zoals een muur bestaat uit meerdere stenen.

Bekijk nu opnieuw het fragment uit Wednesday en klap wanneer de camera van shot wisselt. 

Vertel leerlingen dat 

In een film wordt nagedacht over ieder shot. Een shot is een ononderbroken filmopname, die begint op het moment dat de camera persoon op ‘record’ drukt en eindigt wanneer de camera persoon op ‘stop’ drukt, waarna de camera of acteurs zich verplaatsen. Een scène is meestal opgebouwd uit meerdere shots, zoals een muur bestaat uit meerdere stenen. 

Bekijk opnieuw met leerlingen het fragment uit Wednesday (slide 10) en geef ze de volgende opdracht mee: 

Klap wanneer de camera van standpunt (shot) wisselt. 

Ze zullen zo ervaren dat in dit korte stukje film al ongeveer 20 shot wisselingen zitten. Die zijn allemaal zo gemonteerd dat ze passen op de muziek. Ritme en sfeer is dus niet alleen in de muziek heel belangrijk maar ook in film. Hoe wisselen de shots elkaar af? Gebeurd dit snel achter elkaar of juist heel langzaam? Vooral bij videoclips wordt hier goed naar gekeken. De beelden moeten passen bij het ritme van de muziek en de muziek versterken. Het moet voor de kijker een logisch harmonieus geheel zijn.

0

Bekijk opnieuw met leerlingen het fragment uit Wednesday en geef ze de volgende opdracht mee:

Klap wanneer de camera van standpunt (shot) wisselt.

Ze zullen zo ervaren dat in dit korte stukje film al ongeveer 20 shot wisselingen zitten. Die zijn allemaal zo gemonteerd dat ze passen op de muziek.

Ritme en sfeer is dus niet alleen in de muziek heel belangrijk maar ook in film. Hoe wisselen de shots elkaar af? Gebeurd dit snel achter elkaar of juist heel langzaam? Vooral bij videoclips wordt hier goed naar gekeken. De beelden moeten passen bij de muziek. Het moet voor de kijker een logisch harmonieus geheel zijn.

Filmkaders

Een regisseur denkt van tevoren goed na vanuit welk kader hij ieder shot filmt. Dit bepaalt mede hoe de kijker de film beleeft. 

Close-up: het onderwerp is dichtbij gefilmd waardoor je bv. emoties goed ziet.

Medium:  het onderwerp is tot het middel in beeld. Perfect om handelingen te laten zien. 

Totaal:  het onderwerp is volledig in beeld.  Goed om de omgeving te laten zien. 

Close-up

Medium

Totaal

Filmkaders en Standpunt

Op de volgende twee slides krijgen de leerlingen meer informatie over filmkaders en perspectieven, bespreek dit klassikaal. De verschillende soorten kaders en standpunten kunnen ze gebruiken bij de grotere opdracht van onderdeel D. De begrippen staan ook als geheugensteuntje op het leerlingwerkblad. 

Standpunt

Vanuit welk camerastandpunt een kader wordt gefilmd, versterkt hoe een shot wordt beleefd.

Kikvorstperspectief: gefilmd vanuit onder, waardoor het onderwerp groot lijkt.

Vogelperspectief: gefilmd van boven, waardoor het onderwerp klein lijkt.

Kikvorstperspectief

Vogelperspectief

In het filmfragment speelt Wednesday een stukje van componist Antonio Vivaldi (1648 - 1741).  Vivaldi leefde in de 16de eeuw in Italie maar zijn muziek wordt nog steeds in hedendaagse films en series gebruikt. 

Wie is Vivaldi?

Deze les gaan we dieper in op de muziek van Antonio Vivaldi. Maar wat weet je al van over deze componist? En wat is er online te vinden? 

Doe in tweetallen een mini bronnenonderzoek om je in deze componist te verdiepen.  Schrijf een insta post van max. 75 woorden om Vivaldi te introduceren als nieuwe componist bij Phion.  Verwerk in je post minimaal één feit. Je hebt hiervoor 10 min de tijd. 

(10 min Onderdeel A) Wie is Vivaldi?

Je kan leerlingen deze opdracht ook als huiswerk meegeven. 

Deze les staat de componist Antonio Vivaldi centraal. Laat leerlingen in tweetallen via een kort onderzoek op het internet kennis maken met de componist. Wie was deze man, in wat voor tijd leefde hij en wat voor interessante feiten kunnen ze ontdekken?

De informatie die ze tegenkomen verwerken ze in een korte instagrampost (minimaal een feit, maximaal 75 woorden). Doel van de instagrampost is om Vivaldi te introduceren als nieuwe componist bij Phion.

De opdracht is echt bedoeld als korte introductie. Gebruik de timer op de slide zodat de opdracht niet te lang duurt en leerlingen weten hoeveel tijd ze hebben. Wanneer de timer is afgelopen, bespreek je met de leerlingen welke feiten ze gevonden hebben.

Bekijk de twee filmfragmenten op de volgende slides. Hierin is een stuk uit de Vier Jaargetijden van Vivaldi te horen is. Beantwoord daarna de volgende vraag:

• Welke verschillen zie je tussen beide fragmenten?

Kijk naar  Kader (Close-up/ Medium/ Totaal), Standpunt (Kikvorst/vogel) en Handeling (wat gebeurd er). 

(20 min Onderdeel B) Klassiek en Hedendaags?

Je kan deze opdracht klassikaal doen maar leerlingen ook zelfstandig laten werken in tweetallen.

In het filmfragment uit de introductie speelt Wednesday een stuk uit de Vier Jaargetijden van Vivaldi. Bekijk met de klas opnieuw het filmfragment uit Wednesday (slide 12).  Bekijk daarna een fragment waarin dit klassieke stuk wordt gespeeld door het Voice Of Music symfonie orkest (slide 13).

Geef leerlingen van te voren mee dat ze na het kijken de vraag moeten beantwoorden op slide 14:

• Welke verschillen zie je tussen beide fragmenten?

Laat leerlingen vooral kijken naar Kader (Close-up/ Medium/ Totaal), Standpunt (Kikvorst/Vogel) en Handeling (wat gebeurd er).

0

https://www.youtube.com/watch?v=7fXsB0UBUxw  

https://www.youtube.com/watch?v=ZPdk5GaIDjo (tot 1.20 min) 

Welke verschillen zie je

tussen beide fragmenten? 

Beschrijf dit met woorden als Kader (close-up/medium/totaal), Standpunt (kikvorst/vogel) en Handeling (wat er gebeurd). 

Welke verschillen zie je tussen beide fragmenten?

In Wednesday zie je veel meer afwisseling in de beelden. Er worden heel veel verschillende kaders en standpunten gebruikt om je als kijker mee te nemen in het verhaal.  Door de close-ups zien zijn de gezichtsuitdrukkingen goed te zien wat voor spanning en emotie zorgt. 

Ook zie je alleen een cello en geen verdere instrumenten. Als je goed kijkt naar de hand, zie je dat de cello in de serie niet bespeeld wordt. Je kunt dit zien doordat de linkerhand niet of nauwelijks beweegt. Om verschillende toonhoogtes te maken op een cello gebruik je je vingers om om beurten één van de vier snaren in te drukken en met je rechterhand over de snaren te strijken met een strijkstok. Dit komt heel precies!

Wednesday

Voices Of Music

Luister naar de muziek uit beide fragmenten en beantwoord daarna de vraag: 

• Welke verschillen hoor je tussen de fragmenten?

Luister naar Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht). 

Richt je aandacht met de klas nu specifiek op de muziek en luister nog eens goed naar beide versies. Beluister beide muziekfragmenten zonder beeld erbij. geef leerlingen de volgende luistervraag mee: 

• Welke verschillen hoor je tussen de fragmenten?

Laat leerlingen vooral luisteren naar  Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht).  

Beantwoord daarna de vragen op slides 16 - 18. 

Beschrijf dit met woorden als Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht). 

Welke verschillen
hoor je tussen de fragmenten?

Welke verschillen hoor je?

In Wednesday is de muziek veel sneller dan het origineel. De melodie/solo lijn wordt in de serie door een cello gespeeld, maar is origineel geschreven voor viool. In de serie klinkt de melodie dus lager. Het orkest speelt het muziekstuk zoals Vivaldi ooit bedacht heeft. Als je goed luistert kun je verschillende instrumenten onderscheiden. In de serie is dit veel moeilijker te horen, doordat de muziek is bewerkt door een computer. Je hoort bijvoorbeeld geen Klavecimbel of barokorgel. In de serie zijn er ook geluidseffecten toegevoegd zoals de ontploffing (wat je ziet gebeuren in de scene)

Hoor je bij beide fragmenten
dezelfde instrumenten?

1. Ja
2. Nee

Hoor je bij beide fragmenten

dezelfde instrumenten?

Nee, in het fragment van Wednesday hoor je bijvoorbeeld geen viool of orgel. 

Welke instrumenten hoor je in de muziek van Voice of Music?

Welke instrumenten hoor je?

Je hoort een barokensemble spelen met verschillende instrumenten: viool, altviool, cello, contrabas, klavecimbel (voorganger van de piano), barokorgel en een luit. In deze versie wordt Vivaldi echt gespeeld op oude instrumenten uit de tijd van de Barok (de tijd van Vivaldi). Sommige instrumenten zijn dus al zo’n 300 jaar oud!

Het stukje muziek wat we geluisterd hebben is onderdeel van Vivaldi’s beroemdste compositie: De Vier Jaargetijden (1718). De Vier Jaargetijden bestaat uit vier muziekstukken die allemaal een seizoen verbeelden. Vivaldi wilde zijn ervaring van de natuur omzetten in muziek.  Hoe je de natuur hoort en ervaart, compleet met de gevoelens die daarbij komen kijken. 

Bekijk/luister opnieuw het fragment van het barok ensemble en beantwoord daarna de volgende vraag: 

• Waaraan kan je horen dat dit muziekstuk over de winter gaat? 

Het stukje muziek wat we geluisterd hebben is onderdeel van Vivaldi’s beroemdste compositie: De Vier Jaargetijden (1718). De Vier Jaargetijden bestaat uit vier muziekstukken die allemaal een seizoen verbeelden. Vivaldi wilde zijn ervaring van de natuur omzetten in muziek. Hoe je de natuur hoort en ervaart, compleet met de gevoelens die daarbij komen kijken. Je hoort niet alleen natuurgeluiden in de muziek maar ook het drama wat de seizoenen meebrengt. Bekijk eventueel nog een keer het fragment van Voice of Music zodat je met leerlingen de volgende vraag kan bespreken:

• Waaraan kan je horen dat dit stuk over de winter gaat?

Geef leerlingen mee om dit te beschrijven met woorden als Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht).

Waaraan kan je horen

dat dit muziekstuk over de winter gaat? 

Beschrijf dit met woorden als Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht). 

Waaraan kan je horen dat dit stuk over de winter gaat? 

Zodra je De winter (L’inverno) hoort, krijg je het bijna koud. De muziek rilt met trillende, bibberende tonen en wringende samenklanken. Ook spelen de violen hoog, zodat ze ijzig klinken. In het tweede deel laat Vivaldi je even opwarmen: terwijl de regen buiten tegen de ramen tikt met getokkelde tonen klinkt binnen het knapperende haardvuur door in de warme melodie. Een spannende tocht over het ijs hoor je in het derde deel, met een zoekende melodie die steeds twijfelend op en neer gaat en soms uitglijdt.

Discussievraag

De Vier Jaargetijden  wordt nog steeds gespeeld. Veel mensen vinden het een prachtig muziekstuk,  je kunt misschien wel spreken van universele schoonheid. 

Wat vind jij; kun je over  schoonheid spreken bij het oorspronkelijke stuk van Vivaldi? En bij de versie van Wednesday? 

(5 min onderdeel C) Discussievraag dimensie Schoonheid en Lelijkheid

Mocht je minder tijd hebben, sla dit onderdeel dan over.

Iedere les krijgen leerlingen 5 minuten de tijd om met elkaar in gesprek te gaan over een stelling die aansluit bij de les en een ckv-dimensie. Je kan dit onderdeel volledig klassikaal bespreken of leerlingen in groepjes van 2- 4 met elkaar laten discussiëren. Gebruik de timer om leerlingen 3 minuten onderling te laten praten en gebruik vervolgens de overige 2 minuten om klassikaal te bespreken hoe ze over de stelling denken.

Discussievraag Schoonheid en Lelijkheid

De Vier Jaargetijden wordt nog steeds gespeeld. Veel mensen vinden het een prachtig muziekstuk, je kunt misschien wel spreken van universele schoonheid.

• Wat vind jij; kun je over schoonheid spreken bij het oorspronkelijke stuk van Vivaldi? En bij de versie van Wednesday?

Stap 2

1. Bekijk de beeldbibliotheek en kies beelden uit die bij de drie woorden passen. 
2. Monteer het muziekfragment en de beelden met een app zoals CapCut. Je video mag max. 1 min. duren. 

Aan de slag!

In tweetallen ga je een videoclip monteren op de muziek van Vivaldi's Winter. Je kiest een van de drie fragmenten uit en denk samen na over wat voor beelden hier bij zouden passen. Belangrijk is dat je goed kijkt en luistert zodat de beelden op de muziek passen. 

Stap 1

1. Kies met je groepje een van de drie muziekfragmenten.
2. Maak samen een woordweb en kies drie woorden uit. 

(45 of 15 min onderdeel D) videoclip voor Vivaldi

In dit onderdeel maken de leerlingen een korte videoclip bij een fragment uit de compositie Winter van Vivaldi. Ze kunnen zelf filmbeelden maken of gebruikmaken van onze beeldbibliotheek. Hier vinden ze ook de muziekfragmenten en een werkblad terug.Liever een korte versie van deze opdracht? We beschrijven ook een 15 min versie.

Laat leerlingen nu in groepjes van maximaal 3 aan de slag gaan met het maken van een korte videoclip van 1 minuut bij een fragment uit Winter. Geef ze de opdracht mee om goed te kijken welke beelden waar passen op de muziek zodat ze aansluiten bij het ritme van de muziek zoals ze ervaren hebben tijdens de klap opdracht. Geef leerlingen de volgende informatie mee:

1.Kies met je groepje een van de fragmenten van Vivaldi:

Fragment 1 0:38 tot 1:43 min

Fragment 2 3:33 tot 4:20 min

Fragment 3 6:25 tot 7:15 min

2. Maak samen een woordweb over de associaties die in je opkomen wanneer je naar de muziek luistert. Kies drie woorden uit die jullie willen gebruiken als thema voor jullie videoclip. Bekijk samen de beeldbibliotheek, welke beelden vinden jullie passen bij de muziek en bij jullie thema?

3. Download jullie gekozen muziekfragment en beelden en monteer deze in een app, bijvoorbeeld Cap Cut of een programma zoals Imovie. Let er goed op dat de beelden passen bij het ritme van de muziek en de muziek versterken. Het moet voor de kijker een logisch harmonieus geheel zijn.

15 min versie

Je kan leerlingen in plaats van echt aan de slag te laten gaan met monteren een storyboard laten tekenen. Ze denken zo ook na welke beelden waar passen op de muziek.

Wat heb je deze
les geleerd?

Afsluiting (10 min)

Sluit gezamenlijk de les af door samen een aantal videoclips te bekijken en de polls op slide 24 en 25 in te vullen. 

Kijk/luister je nu anders naar films en series?

😒🙁😐🙂😃