Les 1 - Gedicht en muziek

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 2

Les 1 - Poëzie en muziek

Eindrijm en soorten rijm

Vandaag

Vandaag gaan we het hebben over poëzie,

eindrijm en soorten rijm

Aan het einde van de les weet je weer precies hoe het zit en kun je de begrippen toepassen.

Bekijk en luister onderstaande video met Nederlandstalige muziek.

Welk van de drie liedjes zou je als eerste liken?

1. Liedje 1
2. Liedje 2
3. Liedje 3

Welk van drie songteksten spreekt jou het meeste aan?

1. Liedje 1
2. Liedje 2
3. Liedje 3

Voldoet dit fragment aan jouw definitie van poezië?

1. Ja
2. Nee

Eindrijm

Een dichter kan op verschillende manieren woorden laten rijmen. Rijmende woorden aan het eind van regels noem je eindrijm. 
Als eindrijm een bepaald patroon heeft, noem je dat een  rijmschema.
Bijvoorbeeld:

Door kapot geschoten straten      A

zonder vader, zonder land               B

loop je hulpeloos verlaten               A

aan je moeder's warme hand.       B

Eindrijm

Ken je de drie rijmschema's?

* Gepaard rijm: er rijmen telkens twee regels op elkaar (a-a-b-b)

* Gekruist rijm: de regels rijmen om en om op elkaar (a-b-a-b)

* Omarmend rijm: regel 1 en 4 rijmen op elkaar en  regel 2 en 3 rijmen op elkaar (a-b-b-a)

Welk rijmschema hoort er bij de volgende eindrijm?

Gepaard rijm

Gekruist rijm

Omarmd rijm

A

B

B

A

A

A

B

B

A

B

A

B

Luister naar het liedje en
geef aan om welke soort rijm
het gaat.

Welk rijmschema tref je aan in het refrein van 'Ik neem je mee' van
Gers Pardoul?

ik neem je mee, ik neem je mee op reis
ik neem je mee, naar Rome of Parijs
ik lijk misschien wel cool doordat je weet wat ik nu voel
jij klinkt als muziek dus laat je zien wat ik bedoel

Soorten rijm

Ook woorden kunnen op verschillende manieren rijmen.

​Bekijk deze citaten uit verschillende songteksten eens:

“De zoute zee slaakt een diepe zilte zucht.”

(Bløf – Aan de kust)

“Als een vlinder altijd vrij en voor het leven op de vlucht.”

(Boudewijn de Groot – Verdronken Vlinder)

Wat valt je op als je kijkt naar de beginletters van de woorden van onderstaande zinnen?

“Als een vlinder altijd vrij en voor het leven op de vlucht.”
(Boudewijn de Groot – Verdronken Vlinder)

Alliteratie

Eerder genoemde voorbeelden waren voorbeelden van een alliteratie.

Alliteratie is het herhaald gebruik van gelijke beginmedeklinkers in een gedicht.

Assonantie

Assonantie is een andere vorm van rijm. Daarbij gaat het om de klanken(klinkers) in een woord die steeds terugkeren. Dat hoeft niet te rijmen. Veel rappers maken hier gebruik van, omdat er ritme door ontstaat en het poëtisch klinkt! 

Welke klank keert terug in het refrein?

Bekijk dit stukje songtekst van Ali B uit ‘Terwijl jullie nog bij mij zijn’. 

Refrein:

Uren die vliegen

Die jaren die liegen

ze zeggen doe rustig aan

er is tijd genoeg

Zien jullie niet dat ik jullie zo lief heb

​oh, ik mis jullie nu al terwijl jullie nog bij me zijn 

-ie

alliteratie

assonantie

​“Ik ben gekomen met man en macht maar breng het wel met de nonchalance.” 

(Typhoon – Zandloper)

Eindelijk vrij

De tijd is voorbij,

Want alles is nieuw,

En ik voel me nu,
Alles wat ik wil, 

Kan nu en wil ik stil

(Gers Pardoul - Eindelijk)

En respect had ik allang gepakt,

​niet gekregen dan nam ik het van ze af.

Hing niet meer met meeëters,

wilde van ze af,

dus m'n broer Karim wees me de wegen

en ik nam de stappen.

(Fresku - Nieuws dag)

De dag is donker, de droom die dreef

(Marco Borsato - Kijk niet om)

Aan de slag!

Schrijf zelf een kort gedicht, liedje of rap waarin ​je de volgende elementen laat terugkomen:

- Een zelfgekozen rijmschema (mag ook vrij rijm zijn, dan hoeft het niet te rijmen).

- Alliteratie

- Assonantie 

Durf jij je gedicht, liedje of rap voor te dragen voor de klas?