Het Centrale Zenuwstelsel en Neurotransmitters

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Het Zenuwstelsel en Neurotransmitters

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• kan je benoemen wat steuncellen zijn en hun functie
•  kan je benoemen wat verschil is tussen grijze en witte stof
• kan je benoemen wat de werking is van een zenuwcel
• kan je benoemen wat de functie is van neurotransmitters

Introduceer de leerdoelen van deze les en vermeld welke onderwerpen aan bod zullen komen.

Zenuwweefsel

Zenuwweefsel bestaat uit twee soorten cellen: 

• de zenuwcellen  -> ontvangen en doorsturen van impulsen
• de steuncellen -> ondersteuning, bescherming en onderhoud van zenuwcellen

Steuncellen (neuroglia)

• Zenuwstelsel bevat ongeveer evenveel steuncellen als zenuwcellen
• Spelen essentiële rol bij werking en instandhouding van zenuwcellen
• Zenuwcellen hebben hoog stofwisselingsniveau, maar geen voedingsstoffen opslaan
• Steuncellen zorgen voor zuurstof en voedingsstoffen aan zenuwcellen
• Beschermende functie
• Steuncellen in centrale zenuwstelsel: gliacellen
• Steuncellen in perifere zenuwstelsel: cellen van Schwann

De uitlopers van een zenuwcel worden zenuwvezels genoemd. Wat is het verschil tussen axonen en dendrieten?

1. Axonen vervoeren impulsen van cellichaam af, dendrieten ontvangen impulsen en vervoeren naar cellichaam
2. Dendrieten vervoeren impulsen van cellichaam af, axonen ontvangen impulsen en vervoeren naar cellichaam

Elke zenuwcel bestaat uit een cellichaam, dendrieten en een axon (zenuwvezels). Het cellichaam bevat een stroperige vloeistof (het cytoplasma), en de celkern. De axon is een uitloper van het cellichaam die vaak onderweg nog vertakt en eindigt bij de zenuwuiteinden. Dendrieten zijn uitlopers van het cellichaam die boodschappen van andere zenuwcellen ontvangen. De contactpunten waar de ene zenuwcel met de andere communiceert zijn de synapsen.

Grijze en witte stof

• Axonen zijn omgeven door mergschede (beschermlaag)
• Dendrieten hebben geen mergschede
• Het wel/niet hebben van mergschede heeft gevolgen voor de kleur van het zenuwweefsel (wit/grijs)

Grijze stof

• Grijze massa 
• Maar bestaat ook uit witte stof
• Grijze stof zit vooral aan buitenkant van je hersenen + binnenkant ruggenmerg 
• Bestaat voor het grootste deel uit zenuwcellen met dendrieten (uitlopers van zenuwcel)
• Grijze stof: schakelcentrum binnen centrale zenuwstelsel

Witte stof

• Witte stof zit aan de binnenkant van je hersenen + buitenkant ruggenmerg
• Bestaat uit de verbindingen (axonen) tussen de zenuwcellen
• Om de axonen zit een wit isolatielaagje (mergschede: myeline) = witte stof
• Zorgt ervoor dat signalen tussen zenuwcellen razendsnel worden doorgegeven. 
• Witte stof: plek waar informatie wordt doorgegeven

Werking van de zenuwcel

• Een prikkel = kortdurende verandering in omgeving van zenuwcel
• Hierdoor veranderen elektrische eigenschappen van de celmembraan 
• Door veranderde elektrische verschijnselen kan een stroompje ontstaan 
• Dit stroompje noem je een impuls. 
• De werking van de zenuwcel is in drie fasen te verdelen:
  

1. impulsopwekking;
   
2. impulsgeleiding;
   
3. impulsoverdracht.

Neurotransmitters

• Impulsen worden overgedragen via neurotransmitters (overdrachtsstoffen)
• Impulsen worden overgedragen op andere zenuwcellen of doelwitcellen
• Doelwitcellen: spiercellen of kliercellen
• De impulsoverdracht is aan einde van het axon
• De overdrachtsplaats van een impuls heet: de synaps

Neurotransmitters

• Neurotransmitters: stoffen die signalen doorgeven in de hersenen tussen zenuwcellen of spiercellen
• Bekende neurotransmitters zijn: adrenaline, dopamine, GABA en serotonine. 

Het zenuwstelsel wordt onderverdeeld in een ..... zenuwstelsel.

1. Voorste en achterste
2. Centraal en perifeer
3. Groot en klein
4. Binnenste en buitenste

Wat is de functie van het zenuwstelsel?

1. stoffen vervoeren
2. je lichaam stevig houden
3. zorgen dat alle orgaanstelsels goed samenwerken
4. voedingsstoffen opnemen

De grote hersenen zijn een onderdeel van het centraal zenuwstelsel. Wat gebeurt er in de grote hersenen?

1. Denken, voelen, reuk , spraak etc.
2. Regelen van de spijsvertering
3. Houding en evenwicht
4. Slaap-waak ritme

Wat is de rol van het ruggenmerg?

1. Zorgt voor bloeddruk en temperatuur
2. Zorgt voor ademhaling
3. Schakels tussen hersenen en spieren/organen
4. Verantwoordelijk voor alle bewuste bewegingen

Wat is de functie van het zenuwstelsel?

1. fight en flight
2. prikkelgeleiding
3. bewustzijn en samenwerking van de lichaamsfuncties

Wat is de Latijnse benaming voor het verlengde ruggenmerg

1. Cortex
2. Medulla obloganta
3. Cerebrum
4. Thalamus

Wat is de hersenstam?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Waaruit bestaat de witte stof

1. Celkern van zenuwcellen
2. Uitlopers van zenuwcellen

Een sensorisch neuron loopt van perifere zenuwstelsel naar het centrale zenuwstelsel

1. waar
2. niet waar
3. Beide
4. nee andersom

Het perifeer zenuwstelsel is

1. autonoom zenuwstelsel
2. kleine hersenen
3. verbinding centrale stelsel, spieren en organen
4. hersenstam

De Latijnse benaming voor de kleine hersenen is......

1. Cerebrum
2. Cerebellum
3. Cortex cerebri
4. Hemisfeer

de grijze stof

1. is voor snelle informatie overdracht
2. ligt aan de buitenkant van het ruggenmerg
3. is voor informatie verwerking
4. ligt om de hersenventrikels

wat is een neuron?

1. zenuwcel
2. dendriet
3. synaps

De hersenstam

1. Reguleert vitale functies
2. Reguleert reuk
3. Zorgt voor gezichtsvermogen
4. Coördineert bewegingen

Als je parasympathische zenuwstelsel meer doet dan je sympatische zenuwstelsel, dan ben je...

1. in rust
2. in actie

Het perifeer zenuwstelsel bestaat uit het willekeurige + onwillekeurige zenuwstelsel

1. juist
2. onjuist