Recht en rechtvaardigheid Rawls

• Filosofie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

stad &

esch &

filosofie

Samenleven en verdeling

Sociaal contracttheorie

Verdelende rechtvaardigheid

-

John Rawls (1921 - 2002)

A Theory of Justice (1971)

Theorie: overheid behoort zich niet te bemoeien met de manier waarop mensen hun leven leiden. Ze dient slechts voorwaarden te scheppen.

Veil of ignorance (sluier van onwetendheid)

The difference priciple

The difference principle

In de samenleving die uiteindelijk ontstaat, is inkomens-/goederenongelijkheid onvermijdelijk. (denk maar aan woonplaats en natuurlijke 'hulpbronnen')

Het punt is om de rechtvaardigheidsprincipes zó op te stellen, dat in het geval van ongelijke inkomens, de minst bedeelden gecompenseerd moeten worden. Dit heet the difference principle 

Brede moraal

Een theorie die aangeeft wat de overheid moet doen om het geluk van haar burgers te bevorderen.

(Verzorgingsstaat.)

Smalle moraal

Een theorie die aangeeft dat de overheid zich niet (zo min mogelijk) moet bemoeien met de manier waarop mensen hun leven leiden.  

(Nachtwakersstaat.)

Welke moraal heeft jouw voorkeur en waarom?

John Rawls

• Voorstander smalle moraal
• Mensen hebben drie dingen nodig om hun eigen leven in te richten:
• vrijheid
• keuzemogelijkheden
• welvaart

Vrijheid en keuzes

Vrijheid is niet gelijk aan keuzemogelijkheden. Je kunt in een vrij land leven, maar bij een hongersnood is er weinig te kiezen.

Ook zijn keuzemogelijkheden niet voor iedereen hetzelfde.

Welke factoren hebben invloed op de keuzemogelijkheden van mensen?

Bijvoorbeeld: afkomst, sekse, talenten.

Theorie van de rechtvaardigheid

Hoe richt je een rechtvaardige samenleving in waarin iedereen evenveel kansen heeft op een goed leven?

Gedachte-experiment:

de sluier van onwetendheid

Gedachte-experiment

deel 1

Stel je mag helemaal opnieuw beginnen met het opbouwen van een samenleving. Hoe zou je rechten, eigendom, arbeid en onderwijs verdelen?

Gedachte-experiment

deel 2

Om te voorkomen dat je principes kiest die jou het beste uitkomen, stelt Rawls de 'oorspronkelijke positie' voor waarbij je verkeert achter een sluier van onwetendheid. Je weet dus niet welke maatschappelijke positie jij straks inneemt.

In welk land zou jij willen leven en waarom?
(vanuit het idee van de 'oorspronkelijke positie')

Het lot bepaalt nu wat voor mens je bent en welke positie je dus inneemt. Heb jij spijt van je keuze? Waarom?

Rechten en plichten

Rechten (heb je recht op) & plichten (moet je doen).

> geldt voor overheid én burgers! Koning, schoonmaker, docent, rechter. 

voorbeeld: leerplicht, overheid moet zorgen voor goed onderwijs en leerlingen moetne naar school

Denk je dat er in Nederland ook grote sociale ongelijkheid is?

Heeft in Nederland iedereen dezelfde kansen?

Denk even terug aan wat we hebben gezien in het filmpje. Hoeveel procent van de wereldbevolking is armer dan wij?
En hoeveel rijker?
Vind jij dit rechtvaardig?

John Rawls - een gedachtenexperiment

* De sluier der onwetendheid
* Stel dat je niet weet: 

   - Uit welk land je komt

   - Of je rijk of arm bent

   - Of je man of vrouw bent

   - Een lichte of een donkere huidskleur hebt (of iets                                daartussenin) etc. 

 

Opdracht: omschrijf een fictief persoon

1. Ben je een man of een vrouw?

2. Wat is je leeftijd?

3. Religieus? Zo ja, welke religie hang je aan?

4. Heb je een fysieke beperking, ben je ziek?

5. Ben je arm of rijk?

6. Heb je werk, studeer je of ben je werkzoekend?

7. Wat is je huidskleur?

8. Wat is je geaardheid?

9. Wat is je nationaliteit?

Spel

1. Lever je briefje in
2. Je krijgt nu het briefje van iemand anders. Dit is jouw startpositie in de maatschappij. 
3. Bespreek in groepjes de volgende vragen. Jouw positie in de maatschappij (op basis van de gekregen persoon) is jouw uitgangspositie in het gesprek. 

Discussievragen

1. Krijgt iedereen stemrecht?

2. Wat moet iemand verplicht doen die geen werk heeft?

3. Hoeveel mag iemand maximaal verdienen?

4. Mag er armoede zijn?

AAN DE SLAG

GA VERDER MET DE WERKKAART IN DUO's +

en met de opgegeven vragen van de reader fi (zie studiewijzer in magister)