2.6 Strafrecht: opsporing en vervolging

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

In dit land zijn meerdere politieke partijen toegestaan

1. Democratie
2. Dictatuur

Er is sprake van censuur

1. Democratie
2. Dictatuur

Een rechter moet lid zijn van de grootste politieke partij

1. Democratie
2. Dictatuur

Onder welke macht valt de politie?

1. wetgevende macht
2. uitvoerende macht
3. rechterlijke macht
4. geen van allen

WELKE STELLING IS JUIST / ONJUIST?

1) Een rechtsstaat is een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van bedrijven
2) Het legaliteitsbeginsel betekent o.a. dat ook de overheid zich aan de wet moet houden

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

2.6 Strafrecht: opsporing en vervolging
lesboek bladzijdes 54 t/m 59

Leerdoelen 

• Je kan uitleggen hoe je de grondbeginselen van de rechtsstaat terugziet in ons strafrecht 
• Je weet wat een Officier van Justitie is en welke mogelijkheden hij/zij heeft
• Je kan beargumenteren hoe je in de discussie van het veiligheidsdilemma staat 

Strafrecht

Hoe gaat de overheid om met burgers die de wet overtreden?

Wie treedt namens de overheid op?

wetten.overheid.nl

Legaliteitsbeginsel en het strafrecht

• Strafbaarheidsbeginsel; Wel of niet strafbaar
• Strafbepaling; duidelijke omschrijving crimineel gedrag
• Ne bis in idem-regel; Niet twee keer vervolgd voor hetzelfde vergrijp
• Maximumstraf; Per wet vastgelegd
• Overmacht; Ontoerekeningsvatbaar
• verjaringstermijn; Na bepaalde tijd geen straf meer

Mishandeling

Overtreding 

• Minder ernstig strafbaar
  
• Vaak met een boete afgedaan
• Niet altijd Officier van Justitie bij betrokken
  
• Veroorzaken van overlast, door rood rijden, wildplassen, zwartrijden
  
• Lagere straffen
  
• Niet altijd een strafblad

Misdrijf 

• Ernstig strafbare feiten

Gevangenisstraf 

• Altijd Officier van Justitie bij betrokken
• Moord, doodslag, verkrachting, drughandel, rijden onder invloed, ontvoering, diefstal
• Hoge straffen
• Strafblad 

1. Overtreding
2. Misdrijf

1. Overtreding
2. Misdrijf

1. Overtreding
2. Misdrijf

1. Overtreding
2. Misdrijf

Criminaliteit = alle misdrijven die in de wet staan

https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2024/09/weer-meer-traditionele-criminaliteit

• Eerlijk proces.
  
• Onschuldig tot het tegendeel bewezen is = onschuldvermoeden.
• Wettelijke regels voor behandeling verdachten (Wetboek van Strafvordering)
• Recht op een advocaat.
  

• Strafbaarheidsbeginsel
• Strafbepaling moet duidelijk zijn
  
• Ne bis in idem - regel
• Maximumstraf
• Strafuitsluitingsgronden
• Verjaring (bv. 12 jaar voor misdrijf)
  

Grondrechten en het strafrecht

Legaliteitsbeginsel en het strafrecht

Het strafproces 

1. De opsporing

2. De aanhouding

3. Vervolging door het Openbaar Ministerie (OM)

4. De berechting door 1 of meerdere rechters

5. Eventueel hoger beroep en cassatie

6. De uitvoering van de opgelegde straf 

1. De opsporing 

Officier van Justitie

• Aanklager (namens het Openbaar Ministerie = OM)

• Leidt het opsporingsonderzoek

• Beslist of de verdachte naar de rechter gaat

• Eist in een strafzaak en bepaalde straf 

• Zorgt dat de straf wordt uitgevoerd

boetebase.om.nl

https://boetebase.om.nl/moordspel/#/

2. Aanhouding

Rechten van verdachten

1. Verdacht = redelijk vermoeden
2. Recht om te weten waar je van verdacht wordt.
3. Recht op advocaat
4. Recht om te zwijgen
5. Beperkte tijd vast houden
6. Eerlijk proces > onafhankelijke en onpartijdige rechter
7. Onschuldig tot rechter de straf heeft uitgesproken.

Rechten van verdachten

8. Na de uitspraak van de rechter mag je in hoger beroep gaan

9. Misdrijven en overtredingen kunnen verjaren

10. Vrijgesproken = vrij (behalve als er nieuw bewijs aan het licht komt bijvoorbeeld bij moordzaken) 

 Bevoegdheden van de politie

• Iemand staande houden > je hebt een identificatieplicht
• Een bekeuring geven.
• Fouilleren.
• arresteren of aanhouden.
• Verhoren.
• Vasthouden.

Bij een strafbaar feit maakt de politie altijd een proces-verbaal op. 

Dwangmiddelen - met toestemming

• Binnengaan van een woning
• Afluisteren
• Preventief fouilleren - veiligheidsrisicogebied
• Infiltratie
• Langer dan 9 uur vasthouden 

3. Vervolging door het OM

1. Seponeren

Niet verder
vervolgen 

2.Transactie 

Voorstel tot straf - geldboete

4. Vervolgen

Voor de rechter 

3. Strafbe-schikking

 een straf opleggen bij lichte delicten --> op de stoel van de rechter  

Trias Politica?

Vrijheid of veiligheid?

Big Data

nos.nl

Dilemma's 

• DNA-databank
• Sleepwet
  
  Als de geheime diensten bijvoorbeeld toestemming hebben om een Chinese hacker te volgen, en die hackt jouw kabelbodem, dan willen de diensten zonder externe toestemming óók jouw kabelbodem kunnen hacken of tappen. En stel dat de Chinese hacker naar een apparaat van je collega springt, dan wil de geheime diensten kunnen meespringen. Daarbij krijgen ze dus toegang tot alle informatie die op jouw apparaat en die van je collega staat.
  bron: https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2023/journalisten-onder-de-tap-door-nieuwe-sleepwet.html

Wat is voor jou belangrijker: vrijheid of veiligheid en wat is de grens?

Leerdoelen 

• Je kan uitleggen hoe je de grondbeginselen van de rechtsstaat terugziet in ons strafrecht 
• Je weet wat een Officier van Justitie is en welke mogelijkheden hij/zij heeft
• Je kan beargumenteren hoe je in de discussie van het veiligheidsdilemma staat 

Huiswerk

Lezen paragraaf 2.6 Strafrecht: opsporing en vervolging
lesboek bladzijdes 54 t/m 59 

Maken van paragraaf 2.6 in je digitale werkboek vraag 1, 3, 5, 7, 11 en 13