bs 4

• biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Een zintuig:
Het is een orgaan dat reageert op prikkels

1. Waar
2. Nietwaar

Waar ontstaat een impuls?

1. in de zintuigcellen
2. in het zintuig
3. in de hersenen
4. in de prikkel

Een zintuigcel vangt prikkels op en zet die om in impulsen

1. Waar
2. Nietwaar

1. Prikkel: Invloed uit de omgeving op een organisme
2. Impuls: Een elektrisch signaal (‘seintje’) dat
van de zintuigcellen door zenuwen naar de
hersenen wordt geleid

1. 1 Waar 2 Nietwaar
2. 1 Nietwaar 2 Waar
3. Beide waar
4. Beide nietwaar

Een pijnpunt is een uiteinde van bepaalde zenuw die pijn waarneemt

1. Waar
2. Nietwaar

Bij fel licht is de pupil...

1. klein
2. groot

Deze zorgt ervoor dat het beeld op de gele vlek terechtkomt

1. De iris
2. Het netvlies
3. De blinde vlek
4. De lens

Waardoor zien we op de blinde vlek niets?

1. omdat die plek blind is
2. omdat daar geen zintuigcellen zitten

Het gekleurde deel van je oog heet:

1. Pupil
2. Iris
3. Oogkas
4. Oogwit

Alles wat binnenin je oog ligt krijgt bescherming door?

1. Het vaatvlies
2. Het netvlies
3. De lens
4. Het harde oogvlies

Bs 4: Het zenuwstelsel

Wat weet jij (al) van het zenuwstelsel?

1. Weet je hoe een zenuwcel is opgebouwd?
   
2. Welke rol hebben de hersenen bij waarnemen, regeling en gedrag?
3. Welke delen van het zenuwstelsel ken je?
4. Wat zijn de functies van het zenuwstelsel?


5. Wat is een adequate prikkel?
6.  Kun jij het verhaal vertellen van prikkel tot respons?
7. Weet je wat een reflex is? Wat is het verschil met een normale reactie?
   

Zenuwstelsel

Het zenuwstelsel bestaat uit: 

Alle zenuwen, het ruggenmerg en de hersenen.
Het centrale zenuwstelsel wordt gevormd door het ruggenmerg en de hersenen.Deze liggen centreel in het lichaam, dus niet in je ledematen.

De zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen. 

Bewust of reflex?

Impulsen die door zintuigen worden doorgegeven kunnen 2 routes afleggen.

1) Vanuit de zintuigen gaan impulsen via het centraal zenuwstelsel, naar de hersenen. Vanuit de hersenen gaan impulsen naar de spieren en klieren, en er komt een respons (reactie).

Voorbeeld bewuste reactie

A  Er is een zak patat (prikkel).

     De zintuigcellen in je ogen en neus vangen de prikkels op en geven impulsen door.

B  De impulsen gaan door de zenuwen, het centrale zenuwstelsel in (korte blauwe pijltjes in de 

     afbeelding). De hersenen verwerken de impulsen.  Nu weet 

     je wat je ruikt en wat je ziet.  Je bent je er nu van bewust:  

   PATAT   ...  Als je je ervan bewust bent: 

                                                   heb je het waargenomen

C/D  De hersenen geven een signaal (impuls), via het 

        ruggenmerg en de zenuwen naar de armspieren. Er gaat 

        ook een impuls naar de speekselklieren in je mond.

        Reactie (respons): de arm beweegt : het meisje pakt ...

        Reactie (respons): het meisje  krijgt speeksel in de mond.

De zak patat

De zak patat is een prikkel

Een prikkel is informatie uit de omgeving

1

Zintuigstelsel

Alle zintuigen samen vormen het zintuigstelsel.

Zintuigen werken samen.

3

oog en neus

Dit zijn organen. 

In de organen bevinden zich zintuigcellen

2

Manier 2: reflex

Functies van een reflex: onbewust, snel reageren op bepaalde prikkels.

Bij een reflex gaat de impuls van het zintuig naar het ruggenmerg, en vanuit het ruggenmerg wordt een snelle reactie in gang gezet. Deze weg noem je de reflexboog. Dit gebeurt door de schakelcellen in het ruggenmerg. De impulsen worden kort na het reflex waargenomen in de hersenen, omdat het een langere weg moet afleggen!

Voorbeelden van reflexen

-Terugtrekreflex (als het water van de kraan te heet is, of als je je teen stoot. De pijn komt pas later)

-Pupilreflex (als er meer/minder licht op de pupil valt)

-*Niezen en hoesten

-*Lachen als je wordt gekieteld

-*Ooglidreflex (als iets te dichtbij je ogen komt)

-*Vorming van meer speeksel als je iets lekkers ruikt

Wat is een zenuw?

Zenuwcellen hebben uitlopers die wel een meter (!) lang kunnen zijn. De plek waar veel uitlopers samenkomen, noem je een zenuw >

 een bundel uitlopers van zenuwcellen.

Wat zit er om een uitloper en om een zenuw heen?

De zenuw is een bundel uitlopers van zenuwcellen, omgeven door een stevige beschermende laag (links). Elke uitloper van een zenuwcel is omgeven door een isolerend laagje (rechter plaatje)

3 typen zenuwzcellen

gevoelszenuwcellen ( geleiden impulsen van zintuigen naar het centrale zenuwstelsel)

bewegingszenuwcellen ( geleiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of klieren)

schakelcellen ( geleiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel) Ze verbinden gevoelszenuwcellen met bewegingszenuwcellen.

Bouw van een zenuwcel met cellichaam en uitlopers ligging en functies van typen zenuwcellen

Gevoelszenuw

(let op: cellichaam 

buiten het ruggemerg)

Bewegingszenuw 

(let op: cellichaam 

in het ruggemerg)

Type zenuwcel: schakelcel

Schakelcel

(ligt in het ruggenmerg/

centraal zenuwstelsel)

Waaruit bestaat het centrale zenuwstelsel?

1. hersenen
2. hersenen en zenuwen
3. hersenen, zenuwen en ruggenmerg
4. hersenen en ruggenmerg

komt binnen bij je zintuigcellen

Elektrische signaaltje via een zenuw

Reactie

Respons

Prikkel

Impuls

Zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle delen van het lichaam

1. Waar
2. Nietwaar

Een functie van het zenuwstelsel

1. impulsen verwerken die van de zintuigen komen
2. Impulsen naar de zintuigen sturen
3. prikkels opvangen
4. spieren sterker maken

Wat ga je nu doen?

1. Lezen bs 4

2. Aanvullen begrippenlijst t/m bs 4 

Klaar? 
maken opdracht 1, 2, 3