24 jan. 23 Literaire begrippen spanning en ruimte_bijw.bep

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

T H 2 P

24 januari  

Programma deze week

Lessen op di. en do. Deze week: 1 les

1. Boek Erna Sassen Zonder Titel 
2. Terugkijken op grammaticale begrippen lijd.vw / meew.vw

We werken deze periode met wisbordjes en willekeurige namen

Leerdoel deze week

• Aan het eind van deze les ken je de literaire begrippen spanning en ruimte en kun je ze toepassen op teksten.
  

=> TEA 3: toets Zonder Titel

• Ook kan je het meew.vw en lijd.vw uit de zin halen.
  

 

Huiswerk

1. Opdracht 4 De Brug, lv en mwv maken (zie planning Nw Ned)

2. Lezen in Zonder Titel t/m pag. 201

Neem je document Literaire begrippen volledig ingevuld en aangevuld met aantekeningen mee naar de les. 

Terugblik

Opdracht met kaartjes: zinnen bouwen

Het werkwoord is de generaal

• Mark Rutte (iemand) overhandigt een blauwe walrus (iets) aan Trump (aan iemand).
• Mark Rutte (OW) / overhandigt (PV) / een blauwe walrus (LV) / aan Trump (MW).

Bepaal pv / wwg / ow / lv / mw

• Mijn goedgeklede oma stuurt haar kleinzoon heel vaak cadeautjes. 
• Ik ga morgen een goudgele cake kopen.
• Een prachtige sportieve herdershond wandelt bij ons in de wijk. 

Bepaal pv / wwg / ow / lv / mw

• Mijn goedgeklede oma (OW) / stuurt (PV/WWG) haar kleinzoon (MW) / heel vaak / cadeautjes (LV). 
• Ik (OW)/ ga (PV/WWG) / morgen / een goudgele cake (LV) kopen (WWG).
• Een prachtige sportieve herdershond (OW)/ wandelt (PV/WWG) / bij ons in de wijk.

Zinsdelen die overblijven

• Mijn goedgeklede oma (OW) / stuurt (PV/WWG) haar kleinzoon (MW) / heel vaak / cadeautjes (LV). 
• Ik (OW)/ ga (PV/WWG) / morgen / een goudgele cake (LV) kopen (WWG).
• Een prachtige sportieve herdershond (OW)/ wandelt (PV/WWG) / bij ons in de wijk.

Bijwoordelijke bepaling 

• geeft antwoord op vragen als: 
• Hoe? Hoelang? Hoever? Wanneer? Waarom? Waarover? Waar? Waardoor? 
• Is vaak het zinsdeel dat overblijft na het bepalen van pv - ow - wwg - lv - mw
• Kun je zonder problemen toevoegen of weglaten
• Geeft extra informatie en betekenis. 

Mijn vader heeft me gisteren in de badkamer zijn oude iPhone gegeven.

• Stappenplan:
• pv
• ow
• wwg
• lv
• meew. vw
• wat blijft over? 

Bijwoordelijke bepaling 

• In de stad ga ik vaak shoppen bij de Zara.
• ...
• (waar?) In de stad ga ik (wanneer?) vaak shoppen (waar?) bij de Zara.
• Voeg twee bijw. bepalingen toe:
• "Hij gaf mij een bos bloemen."

Bijw. bepaling

• Ook de vraagwoorden waarmee je bijwoordelijke bepalingen zoekt (hoe, waar, waardoor, waarheen, waarom, wanneer ), zijn in een zin bijwoordelijke bepaling: 
• Waarom heb je dat leuke jurkje geruild? 
• Let op: niet alle bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op een vraag!  
• Ook woorden als  niet, wel, zeker, absoluut, eigenlijk, natuurlijk, misschien, ... zijn een bijwoordelijke bepaling. 

t/m pag. 201 gelezen

Controle

Document Literaire Begrippen

Uitleg literaire begrippen

document staat ook op Teams, Bestanden, Lesmateriaal

Ruimte

De plaatsen, het weer en het tijdstip waarop het verhaal zich afspeelt bepalen de sfeer. 

• Is het weer belangrijk voor dit verhaal? 
• pag. 6: op welke plekken speelt Zonder Titel zich af?
• ...
• klaslokaal, schoolplein, kamer van Joshua, sportschool, opvanghuis in Friesland, bij het huis van Shanya, ingang van de supermarkt Vomar,...

Ruimte

Soms komt het weer / de ruimte overeen met hoe de hoofdpersoon zich voelt. Dat heet *parallellie. Bijvoorbeeld:

• zonneschijn * blijdschap 
  
• donkere, mysterieuze kelder * angst of spanning
  

*Contrast: de ruime is tegengesteld aan wat er zich afspeelt. Bv:

• begrafenis * zonnig, stralend weer
• vrolijk strand met spelende kinderen * dreiging van een haai in zee.

Overzicht literaire begrippen

- fictie/non-fictie

- realistisch/niet-realistisch

- personages: hoofdpersonen, bijfiguren, karakterontwikkeling

- perspectief: ik-/personaal/meervoudig personaal/*alwetend

- tijd: historisch, versnelling, vertraging, vertelde tijd, verteltijd, flashback, flashforward, opbouw van het verhaal

- ruimte: sfeer, weer, tijdstip, *parallellie, *contrast

- spanning

Wat veroorzaakt spanning in een roman of film?

•  ...
• dingen die als lezer nog niet weet (open plekken)
• cliffhangers
• vb: detective: wie heeft het gedaan?
• muziek, licht-/donkereffecten, uiterlijk van personages, tijdvertragingen, spannende plekken
• Let op: spanning is géén actie of sensatie 

Tijdsverloop 

pag.26

pag.50

pag.252

Welke vragen heb je nog? 

1. Tijdslijn maken van het verhaal: zet de gebeurtenissen in chronologische volgorde
2. Vragen beantwoorden over Ruimte en Spanning, pag. 6 en 7


3. Lezen in Zonder Titel, 202 t/m 227.

Wat heb je geleerd in 

deze les?