V4 - T4: BS5 Ontstaan van soorten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

BS5: Soortvorming

V4

Thema 4

Evolutie

Leerdoelen: Soortvorming (BS5)

• Je kan beschrijven wat soortvorming is
• Je begrijpt de noodzaak van reproductieve isolatie voor soortvorming
• Je kan het verschil in allopatrische en sympatrische soortvorming herkennen in een context
• Je kan beschrijven op welke manieren er reproductieve isolatie kan worden bewerkstelligd
• Je kan in een context beschrijven hoe soortvorming optreedt

Soortvorming

Het ontstaan van (een) nieuwe soort(en) uit al bestaande

De pijlers van het Darwinisme verklaren NIET hoe soortvorming kan plaatsvinden

Er is méér nodig...

Geef de definitie van de term 'soort'

Allopatrische soortvorming

Oorzaak van reproductieve isolatie:

geografische barrière

door verschillende habitats: verschil in selectiedruk op genenpool.

Er ontstaat genetische divergentie

Sympatrische soortvorming

Genetische divergentie door verschil in selectiedruk op bepaalde genen.

Hoe ontstaat dan reproductieve isolatie als er GEEN geografische isolatie is>

Hoe bewerkstellig je reproductieve isolatie in dezelfde habitat?

• ecologisch
• temporeel
• ethologisch
• fysieke
• postzygotisch

Heeee.. een Darwinvraag

is er sprake van soortvorming?

nee

ja

1. Benoem genetische variatie

2. WIE heeft WELK selectievoordeel?

3. Grotere voortplantingskans

4. Grotere doorgave van deze eigenschap en toename in frequentie

1. Benoem genetische variatie populaties

2. Voor twee populaties: WIE hebben WELK selectievoordeel

3. Grotere voortplantingskans

4. Grotere doorgave van deze eigenschap en toename in frequentie

5. Op WELKE wijze is er sprake van reproductieve isolatie?

Leg uit op welke wijze verschillende cichlidesoorten met eivlekken volgens deze biologen zijn ontstaan.

Antwoord soortvorming cichliden

Maximumscore 3

Antwoorden Deelscores

een juiste uitleg bevat de volgende elementen:

• als gevolg van mutatie is er binnen de populatie verscheidenheid in de vorm/kleur van de

vlekken op de anale vin 1

• tijdens de balts wordt de kans op bevruchting groter naarmate de vlekken op de anale vin

meer op eieren gelijken, met als gevolg dat het aantal nakomelingen met eivlekken binnen

de populatie sterker toeneemt dan dat met minder gelijkende anale vlekken 1

• als deze nakomelingen met eivlekken zich vervolgens alleen nog maar onderling kunnen

voortplanten, is een nieuwe soort ontstaan 

Leerdoelen

• Je kan beschrijven wat soortvorming is
• Je begrijpt de noodzaak van reproductieve isolatie voor soortvorming
• Je kan het verschil in allopatrische en sympatrische soortvorming herkennen in een context
• Je kan beschrijven op welke manieren er reproductieve isolatie kan worden bewerkstelligd
• Je kan in een context beschrijven hoe soortvorming optreedt

Huiswerk

• Je maakt in BVJ online van BS7 de volgende opgaven: 95 t/m 102