Week 41 les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Verlengde instructie

Bij P.T.A. Lezen 1F-niveau

3e en 4e leerjaar vmbo basis en kader

Uitleg

1. Feiten en meningen
2. Functies inleiding
3. Functies slot
4. Hoofdgedachte
5. Tekstverbanden en signaalwoorden
6. Leesstrategieën
7. Tekstdoelen en publiek

1. Feiten en meningen

Een feit is waar. Je kunt dit controleren.

Een mening is wat je van iets vindt. Met een mening kun je het eens zijn of oneens.  

Met een argument geef je aan waarom je iets vindt. 

Signaalwoorden mening

Ik vind ......

Volgens mij ......

Hij/zij denkt ......

Signaalwoorden argument

Met een argument geef je aan waarom je iets vindt.

Argumenten herken je aan signaalwoorden, zoals: want, omdat, namelijk en immers.

2. Functies inleiding

• De aanleiding van het schrijven van deze tekst.
• Er wordt een anekdote (leuk kort verhaaltje) verteld. 
• Er worden alvast voorbeelden van het onderwerp gegeven.
• Er wordt een mening gegeven over het onderwerp.
• Er wordt een vraag gesteld die in het slot beantwoord wordt.

3. Functies slot

• De hoofdgedachte van de tekst wordt genoemd.
• Er wordt een advies gegeven.
• Er wordt een conclusie getrokken.
• Er wordt een korte samenvatting van de tekst gegeven.
• Er wordt een toekomstverwachting genoemd.
• De vraag uit de inleiding wordt beantwoord. 

4. De hoofdgedachte

Het belangrijkste wat een tekst over een onderwerp wil zeggen, noemen we de hoofdgedachte. 

Die hoofdgedachte kun je in één zin opschrijven. Soms staat de hoofdgedachte in de inleiding, soms in het slot. 

Het verschil tussen hoofdgedachte en het onderwerp van een tekst is dat je het onderwerp in één woord of enkele woorden opschrijft, de hoofdgedachte in een zin.

5. Tekstverband opsomming

Na een uitspraak of bewering worden verschillende dingen achter elkaar opgenoemd. 

Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, nog, daarnaast, niet alleen ... maar ook, ten eerste ... ten tweede. 

Voorbeeld:

Mijn vrije tijd gebruik ik voor leuke dingen (uitspraak/bewering). In de eerste plaats sport ik graag. Verder houd ik van televisiekijken. Ook vind ik het heerlijk om een spannend boek te lezen (= opsomming van drie zaken).

Tekstverband tegenstelling

Er wordt iets gezegd en daarna wordt het tegenovergestelde beweerd. Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds ... anderzijds, daar staat tegenover. 

Voorbeeld

Evert is een ontzettend avontuurlijke vent (= uitspraak). Zijn vriend daarentegen is een enorme huismus die er geen behoefte aan heeft bijzondere dingen te beleven (= tegenstelling).

Tekstverband voorbeeld

In een tekst staat een uitspraak of een bewering. Daarna volgen een of meer voorbeelden. 

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zo. 

Voorbeeld

Je kunt in de spits haast niet meer opschieten in de Randstad (= uitspraak, bewering). Zo kost het je vaak twee uur om van Den Haag naar Rotterdam te reizen, een afstand die je normaal in twintig minuten aflegt (= voorbeeld).

Tekstverband chronologisch

De tekst staat in de juiste tijdsvolgorde.

Signaalwoorden: vroeger, later, nu, eerst, daarna, vervolgens, nadat, terwijl, dadelijk, intussen.

Voorbeeld

Als ik naar school ga, moet ik eerst met de trein naar het station, daarna met de bus naar de Wethouder Beversstraat en vervolgens nog een stukje lopen. 

Tekstverband oorzaak-gevolg

Iemand doet een uitspraak die een oorzaak bevat. Daarna wordt het gevolg genoemd. 

Signaalwoorden: daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor. 

Voorbeeld:

Het heeft de afgelopen winter nauwelijks gevroren (= oorzaak). Hierdoor konden we niet schaatsen (= gevolg).

Welk signaalwoord doel-middel staat in deze alinea?

Welk verband geeft het signaalwoord 'als' aan in de laatste zin?