6.2 & 6.3 Verlicht Absolutisme & Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.2 Vorsten en verlichte ideeën

Leerdoel

Aan het eind van de les kun je uitleggen 

hoe vorsten omgingen met de kritische denkbeelden uit het verleden en wat verlicht absolutisme is. 

KA 28: Verlicht absolutisme

Verlichting

Ideeën die dankzij rationeel redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere samenleving te creëren .

( oftewel denk logisch na en luister  niet te veel naar de kerk en vorst) 

Verlichting en absolutisme

Verlichte denkers dachten na over het ancien régime: was dat nu eigenlijk wel zo logisch? Eén persoon die alle macht had?

Hoe zag de samenleving er dan uit in de 18e eeuw? 

Absolutisme:

De koning heeft alle(absolute) macht. 

Ancien régime:

Samenleving zoals het altijd geweest was --> 

Frederik de Grote (Pruisen)

ALLERLEI HERVORMINGEN:

• religieuze vrijheid
• aandacht voor kunst en wetenschappen
• aanleg kanalen
• minder lijfstraffen
• scholing voor alle kinderen

voorbeeld van verlicht absolutisme

Een vorst die alleen heerst, maar in het koningschap verlichte ideeën doorvoert. 

twee andere belangrijke verlichte vorsten

Catharina de Grote 

van Rusland

Jozef II

(Habsburgse Rijk)

Verlicht absolutisme

Sommige absolute vorsten in Europa gaan het verlichte denken overnemen. 

• Einde droit divin 
• geloofsvrijheid
• onderwijs voor het volk
• grondwet (mensenrechten)

Wel zorgden ze ervoor dat ze het alleenrecht bleven houden: geen inspraak voor de burgers en de vorst kon niet afgezet worden.

§6.3 Burgers aan de macht

Leerdoelen

Je kan de oorzaken en gevolgen noemen van de Amerikaanse Revolutie en Bataafse Revolutie uitleggen in welk opzicht het een democratische revolutie is 

Welk begrip past het best bij de Verlichting?

1. Gloeilamp
2. Gelijkheid
3. Ancien regime
4. Standensamenleving

Mensen kregen andere ideeën over het geloof

1. Oorzaak van de Verlichting
2. Gevolg van de Verlichting

Trias Politica betekent ...

1. Volkssoevereiniteit
2. Natuurlijke rechten
3. Scheiding der machten
4. Droit divin

Waar past de volgende uitspraak het beste bij: 'alles voor het volk, maar niets door het volk'

1. Verlicht absolutisme
2. Absolutisme

Waar past de volgende uitspraak het beste bij: 'droit divin' (goddelijk recht)

1. Absolutisme
2. Verlicht absolutisme

Hoe werden de ideeën van de Verlichting verspreidt?

1. Lezingen in universiteiten
2. Mond op mond
3. De koning verspreidde dit
4. Koffiehuizen, salons en drukpers

Democratische revolutie

Begrippenlijst:

“Revolutie die is gebaseerd op het idee van volkssoevereiniteit en die als belangrijkste doelen heeft alle of een deel van de burgers inspraak te geven in het bestuur en de grondrechten van burgers vast te leggen in een grondwet.” 

Noord-Amerika

• Er waren 13 Britse koloniën in Noord-Amerika 
  
• Elke kolonie vocht  voor onafhankelijkheid 
• Elke Amerikaanse kolonie stelt eigen grondwet op
• In 1787 vormen de 13 voormalige kolonies een federale staat: De Verenigde Staten

De Verenigde Staten wordt een representatieve democratie en alle staatsburgers (witte mannen met bezit) mogen stemmen. In 1791 worden grondrechten vastgesteld zoals vrijheid van meningsuiting, geloof en drukpers.

Wat zijn de oorzaken?

• Geïnspireerd door de Verlichting
  
• Koloniën waren al gewend aan zelfbestuur en religieuze vrijheid
• Groot-Brittannië probeerde winst te halen uit de kolonie door belastingen te verhogen
• Amerikanen boos: we willen in het parlement!
• 'No taxation, without representation'
  
• Vertaling: 'Geen belasting zonder inspraak'
• kolonisten richtten burgermilities op als reactie op geweld van GB.

Amerikaanse Revolutie

Maakt veel indruk in Europa!

Waarom?

Wat was geen oorzaak van de Amerikaanse revolutie?

1. Heffingen van belastingen door de Britten
2. Ideeën van de Verlichting
3. Nationalisme van Amerikanen
4. Gewend aan een hoge mate van zelfbestuur

Hoe werd de Amerikaanse staat ingericht?

1. Het werd een federale staat met dezelfde grondrechten
2. Het werd een directe democratie
3. Het werd een natiestaat
4. Het bleven koloniën van Groot-Britannie

Bataafse Revolutie

• Nederlandse Republiek deed ook een poging
  
• Waarom? Regenten en stadhouder aan de macht, maar het leek op een monarchie (macht onderling verdeeld)
• kritische burgers noemen zich patriotten: willen een democratie!
• N.a.v. de oorlog met Engeland verzamelen de patriotten in burgermilities
• 1786: Utrecht eerste stad met democratisch bestuur

Bataafse Revolutie

• Het leger van Pruissen komt de Stadhouder van de Republiek te hulp
• De patriotten worden uit Nederland verdreven..

• Wanneer in Frankrijk de revolutie uitbreekt (spoiler) komt het Franse leger de patriotten te hulp. 
• De republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verandert in 1795 in de Bataafse Republiek.