4H GS 6.2 en 6.3 Verlichte vorsten en burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

6.2 Vorsten en verlichte ideeën

Verspreiding van verlichte ideeën

Tijdschriften

Koffiehuizen

Verenigingen (genootschappen)

Gaston van Orleans (1608-1660); broer van koning Lodewijk XIII; wilde meer macht en streed tegen koning en adviseurs

Lodewijk XIII (1601-1643); 

kardinaal Richelieu (1585-1642): adviseur van Lodewijk XIII en Lodewijk XIV

kardinaal Mazarin (1602-1661): adviseur van Lodewijk XIV

Frederik de Grote (Pruisen)

ALLERLEI HERVORMINGEN:

• religieuze vrijheid
• aandacht voor kunst en wetenschappen
• aanleg kanalen
• minder lijfstraffen
• scholing voor alle kinderen

Verlicht absoluut vorst:

Een vorst die alleen heerst, maar in het koningschap verlichte ideeën doorvoert. 

Twee andere belangrijke verlichte vorsten

Catharina de Grote 

van Rusland

Jozef II

(Habsburgse Rijk)

Verlicht absolutisme

Sommige absolute vorsten in Europa gaan het verlichte denken overnemen. 

• Einde Droit Divin 
• Geloofsvrijheid
• Onderwijs voor het volk
• Grondwet (mensenrechten)

Wel zorgden ze ervoor dat ze het alleenrecht bleven houden: geen inspraak voor de burgers en de vorst kon niet afgezet worden.

Dus: 

vorsten die het verlicht absolutisme niet doorvoeren krijgen te maken met democratische revoluties 

(= 6.3)

Bataafse Revolutie 

(1795-1806)

• Patriotten wilden een ander en moderner bestuur.
• Stadhouder gedroeg zich steeds meer als een koning.
• De economie ging achteruit, minder welvaart.

Joan Derk van der Capellen tot den Pol

Leider patriottenJoan Derk van der Capellen tot den Pol

In 1781 schreef hij het pamflet ’Aan het volk van Nederland’

Prinsgezinden

Staan tegenover de patriotten

Wilden niets weten van democratie en volkssoevereiniteit

Stadhouder moest de macht houden

Burgeroorlog (1784-1787)

De Bataafse Republiek (1795-1806)

Kiesrecht voor alle mannen

Trias Politica

De Bataafse Republiek was echter niet van lange duur....

1806: Lodewijk Napoleon wordt koning van
Koninkrijk Holland

 Het Ancien Régime

In Frankrijk:

Derde stand vooral veel plichten.

Eerste en tweede stand vooral veel rechten.

Oorzaken Franse Revolutie

• Schatkist raakt steeds verder leeg
• Alleen derde stand betaald belasting
• 1787-1788; Oogsten mislukten
• Lodewijk de XVI wil de belasting gaan verhogen

5 mei 1789

 Franse revolutie

Oorzaken in het kort: 

1. 3 standen met verschil in plichten en privileges
   
2. Koning wil de belasting hervormen--> Staten Generaal bij een roepen
3. Ruzie over stemprocedure Staten Generaal--> 3e stand richt een eigen vergadering op--> Nationale Vergadering

De Nationale Vergadering

• De Nationale vergadering wilde een grondwet maken.
• Grondwet = rechten en plichten van burgers en bestuur
• Grondrechten = recht van elke burger in de grondwet

Afschaffen Ancien Regime

Bescherming van de natuurlijke rechten van de mens

De Terreur 1793-1794

1795: Nieuwe grondwet

iets minder democratisch, maar zorgt wel voor meer rust en stabiliteit in Frankrijk

1799 Staatsgreep Napoleon Bonaparte.

Einde Franse revolutie.

Napoleon alleenheerser.

1804 kroonde Napoleon zichzelf tot keizer.

Fasen Franse revolutie

1e fase: Machtsovername van de burgers

2e fase: Radicaler. fase van de terreur. Veel eindigen onder de guillotine waaronder de Franse koning (1793)

3e fase: Radicalen ten val. Macht weer bij de rijke burgers. 

Generaal Napoleon Bonaparte grijpt de macht--> 1799

Revolutie der Revoluties

Radicaler

Half Europa raakte door oorlogen betrokken bij de Franse Revolutie