Domein E Van generatie op generatie

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Domein E Van generatie op generatie

Leerdoelen

Voor leerdoelen zie blz. 2 en 3 van je boekje.

Geslachtskenmerken

Primaire: vanaf de geboorte aanwezig

Secundaire: kenmerken die ontstaan vanaf de puberteit

Vanaf puberteit vruchtbaar

• Geslachtsorganen maken voortplantingscellen: zaadcellen en eicellen

Voortplantingscellen man = zaadcellen (70.000.000/dag)

Voortplantingscellen vrouw = eicellen (1/maand)

Geslachtsorgaan man

• Zaadballen: maken zaadcellen
• Bijballen: opslag zaadcellen
• Zaadleider: vervoer zaadcellen
• Zaadblaasjes en prostaat: voegen basisch vocht toe met voedingsstoffen (zaadvocht)
• Urinebuis

Geslachtsorgaan vrouw

Twee eierstokken met 400.000 onrijpe eicellen

Van nature zure omgeving

• Clitoris
• Urinebuis
• Vagina
• Anus

Een (mensturatie)cyclus duurt ongeveer 28 dagen...

Er wordt in één van de eierstokken een eicel rijp

Rijpen eicellen

• In de eierstokken liggen onrijpe eicellen in blaasjes (follikels) klaar
• Een eicel rijpt in een follikel in de eierstok; neemt ook voedingsstoffen op.
• Na 2 weken is die rijp, barst deze uit de follikel en komt in de eileider = eisprong/ovulatie
• De eicel blijft 12/24u leven; de eileider vervoert eicellen naar de baarmoeder
• Follikel (geel lichaam) sterft af

Menstruatiecyclus in één plaatje

Voorbehoedsmiddelen

1. Voorkomt zwangerschap
2. Makkelijk in gebruik
3. Niet schadelijk voor gezondheid

Zwangerschap voorkomen

Condoom - voorkomt dat zaadcellen bij de eicel komen. Beschermt ook tegen SOA's.

Zwangerschap voorkomen

Pil - voorkomt dat eicellen rijpen en dat  eisprong plaatsvindt, maakt baarmoedermond dikker

Zwangerschap voorkomen

Spiraaltje (koper/hormoon) - maakt zaadcellen minder vruchtbaar en voorkomt innesteling van het embryo 

Zwangerschap voorkomen

Pessarium - zaadcellen kunnen niet bij de eicellen komen

Zwangerschap voorkomen

Anticonceptiepleister en staafje - voorkomen eisprong 

Zwangerschap voorkomen

Sterilisatie - eileiders of zaadleiders worden doorgesneden

Onbetrouwbare methoden

Coitus interruptus - trekt de man zijn penis terug uit de vagina voordat hij klaarkomt. 

Periodieke onthouding - het stel heeft geen geslachtsgemeenschap tijdens de vruchtbare periode. 

Bevruchting

De kern van de zaadcel smelt samen met de kern van de eicel.

Ondoordringbare laag om eicel na binnendringen van zaadcel

Ontwikkeling van de baby

Embryo

• Week 1 t/m 12
• Ontwikkeling organen

Foetus

• Week 13 t/m 40
• De baby groeit nu alleen nog maar
  

In de baarmoeder

Het embryo maakt vruchtvliezen met vruchtwater aan: bescherming tegen schokken en ziektes + bewegingsruimte

Navelstreng

• Navelstrengader: zuurstof (O2) en voedingsstoffen van moeder naar baby
• Navelstrengsslagaders: koolstofdioxide (CO2) en andere afvalstoffen van baby naar moeder

Welk effect hebben schadelijke stoffen op het embryo?

• Nicotine
• Alcohol
• Medicijnen
• Drugs
• Rodehond virus 

-> miskraam

-> aangeboren afwijkingen

Prenataal onderzoek

• Bloed prikken
• Luisteren naar het hartje
• Echo: 12wk en 20wk
• Vlokkentest
• Vruchtwaterpunctie

De geboorte

Een vrouw weet dat ze gaat bevallen door weeën (= samentrekken spieren baarmoeder) -> zorgt voor indaling

3 fasen:

- Ontsluiting: vruchtvliezen breken en baarmoedermond gaat open

- Uitdrijving

- Nageboorte: placenta met vruchtvliezen en de resten van de navelstreng naar buiten

Hoe ontstaat een tweeling?

Een vrouw weet dat ze gaat bevallen door weeën

3 fasen:

- Ontsluiting

- Uitdrijving

- Nageboorte

Levensfasen

Ontwikkeling: in elke levensfase vinden er veranderingen plaats.

                               
Lichamelijke ontwikkeling: 

- langer en zwaarder

- meer spiermassa

- kraakbeen wordt been (bot)

- structuur van je huid

Geestelijke ontwikkeling: 

leren praten en schrijven, zelfstandig worden

Veel lichamelijke verandering ontstaan door hormonen

Hormonen worden gemaakt in hormoonklieren.

Groeihormoon wordt gemaakt in de hypofyse = groeispurt.

Hormonen

Waarom worden jongens vaak langer dan meisjes?

Hormonen

Hypofyse: hormonen -> reactie geslachtsorganen: hormonen

• Meisjes: eierstokken maken oestrogeen
• Jongens: zaadballen maken testosteron

Relaties

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

-> Eerst zelf over nadenken, later in de lessen discussie

Zelfstandig bezig

Met alle examenvragen uit het boekje.