3.7 De opbouw van het laagland 2425

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

3.7 De opbouw van het laagland

Kennischeck 3.6 + meanderen (gebeurt in het laagland)

3.7 alles over sedimentatie

H3 Endogene en exogene processen

Domein Aarde

V5

Startactiviteit

Schrijf kort op: 

• Hoe ontstaan modderstromen
• Waarom zijn modderstromen zo gevaarlijk? 
• Waarom gaan er zoveel mensen bij dood?
• Wat zijn de directe gevolgen van een modderstroom en
• Wat zijn de indirecte gevolgen?

Waardoor komt het verweringsmateriaal in beweging?

Verweringsmateriaal in beweging

Verwering -> aardverschuiving -> sedimenttransport -> riviererosie

Erosie

Verweringsmateriaal in beweging, door:

• zwaartekracht (massabewegingen)
  
• IJs
  
• Water
  
• Wind
  

Verweringsmateriaal in beweging?

Door zwaartekracht.

Soorten aardverschuivingen:

• Vallend gesteente
• bergstorting
• puinlawine
• modderstroom

Welke type dal zie je hier?

1. V-dal, uitgesleten door een rivier
2. U-dal, uitgesleten door een rivier
3. V-dal, uitgesleten door een gletsjer
4. U-dal, uitgesleten door een gletsjer

V-dal of U-dal

Er is geen gletsjer te zien, maar het dal heeft een U-vorm

Dit betekent dat er een gletsjer geweest is die dit dal gevormd heeft, maar die door warmere temperaturen nu niet meer bestaat.

Dal uitgesleten (erosie door gletsjer (U-dal))

Dal uitgesleten (erosie door rivier (V-dal))

In bergen is de stroomsnelheid van een rivier groot (door groot verhang). Hoge stroomsnelheid zorgt voor het transport van zware sedimenten (stenen, keien). Rivier beladen met puin heeft een schurende werking langs de oevers en de bodem

Hoe ontstaan deze meanders?

Hoefijzermeer

Sedimentatie

Lage stroomsnelheid

Erosie

Buitenbocht

Binnenbocht

Hoge stroomsnelheid

3.7 De opbouw van het laagland

Alles over sedimentatie

H3 Endogene en exogene processen

Domein Aarde

V5

Lesdoel

• Je kan de cyclus verwering - erosie - sedimentatie uitleggen en verklaren in welk deel van de rivierloop wat voorkomt. 
• Je kunt de ontstaanswijze van sedimentgesteenten bepalen aan de hand van de kenmerken van het gesteente.

Op de afbeelding is sprake van ...

1. Horizontale erosie
2. Verticale erosie

Op de afbeelding is sprake van ...

1. Horizontale erosie
2. Verticale erosie

Deel

Proces

Benedenloop

Middenloop

Bovenloop

Sedimentatie

Erosie

Verwering

Benedenloop

Middenloop

Bovenloop

Zwitserland

Duitsland

Nederland

Fasen van erosie en sedimentatie

Leg uit waarom verschillende soorten sediment uitgesorteerd worden door de rivier naar gelang in welke loop deze zich bevindt. Gebruik het woord verhang en stroomsnelheid in je antwoord.

Sedimentatie - Overstromingsvlakte

Benedenloop: vlak -> rivier gaat langzamer stromen

-> Sedimenten worden afgezet/bezinken

• In rivierbedding: grind
  
• Oever: zand
  
• Achter de oever: klei
  

-> ontstaan waterpaslandschap

Sediment

Geërodeerd materiaal:

- Grind

- Zand

- Klei

grind

klei

zand

Conglomeraat

schalie

zandsteen

schelpen + kalk- skelletjes

kalksteen

Einde rivier

Delta                  of               Estuarium

Delta

Estuarium

Wat is het verschil tussen een delta en een estuarium?

Delta:

• stroomsnelheid rivier stopt (door zee)
  
• Al het sediment zakt naar de bodem
  
• door ophoping ontstaat nieuw land
  

Estuarium:

• Hoge stroomsnelheid langs kust, sediment wordt meegenomen
  

of

• bij vloed dringt zeewater de rivier in
  

Sedimentatie

Overstromingsvlakten zakken weg/in elkaar

Dus sedimentatie blijft.

Sedimenten worden in elkaar gedrukt: sedimentgesteenten

Sedimentgesteente

Grind -> conglomeraat

Zand -> zandsteen

Klei -> schalie -> leisteen

kalkskeletjes/schelpen -> kalksteen

• Gelaagd
• Fossielen

sediment wordt uiteindelijk
sedimentgesteente

zand wordt ZANDSTEEN

Sedimentgesteente

Ontstaan uit los sediment wat samengeperst wordt

Bijv. zandsteen

Kenmerk sedimentgesteente

Laagjes & kunt fossielen tegenkomen

Fossielen in sedimentgesteente

Wat is de juist volgorde?

1. sedimentatie - verwering - erosie
2. verwering - erosie - sedimentatie
3. erosie - verwering - sedimentatie
4. erosie - sedimentatie - verwering

Welke sedimenten zijn het grootste?

1. Grind
2. Zand
3. Klei
4. Ze zijn allemaal even groot

Welke sedimenten blijven achter in de delta?

1. Grind
2. Zand
3. Klei
4. Allemaal

Lesdoel

• Je kan de cyclus verwering - erosie - sedimentatie uitleggen en verklaren in welk deel van de rivierloop wat voorkomt. 
• Je kunt de ontstaanswijze van sedimentgesteenten bepalen aan de hand van de kenmerken van het gesteente.

Opdrachten

lastig?

https://www.youtube.com/watch?v=jXsJAmwCQXg