Fictie bd

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1,2

In deze cursus alles over verhalen

Fictie en non-fictie

Geloofwaardigheid

Spanning in verhalen

Beoordelingswoorden

Soorten verhalen

Hoofdpersonen

Gedichten

Welk boek heb jij voor het laatst gelezen en waarom moeten je klasgenoten dit boek wel of niet gaan lezen?

Fictie of non-fictie

Fictie betekent verzonnen. Een schrijver heeft een verhaal bedacht. De personen uit het verhaal bestaan niet echt en de gebeurtenissen in het verhaal zijn niet echt gebeurd.

Non-fictie betekent niet verzonnen. Een schrijver schrijft over personen die echt bestaan en gebeurtenissen die echt gebeurd zijn.

Welk boek is non-fictie?

1. Knolpower (Een boek van Enzo knol over zijn leven als vlogger.)
2. Spijt (Een boek van Carry Slee over een jongen die gepest wordt.)

Geloofwaardigheid

Sommige verhalen zijn verzonnen, maar wel geloofwaardig. Dat wat er in het verhaal gebeurt, zou in het echt ook kunnen gebeuren.

Bijvoorbeeld het boek Spijt van Carry Slee. In dit verhaal wordt een jongen gepest. Dit is een geloofwaardig verhaal. 

Andere verhalen zijn verzonnen, maar niet geloofwaardig. Dat wat er in het verhaal gebeurt, kan in het echt niet gebeuren.

Bijvoorbeeld een verhaal waarin dieren met elkaar praten. Dat is niet geloofwaardig.

Welke van de volgende boeken zijn geloofwaardig?

1. Razend (Carry Slee)
2. Donald Duck
3. Harry Potter (J.K. Rowling)
4. Hoe overleef ik de brugklas? (Francine Oomen)

Hoe maakt een schrijver een verhaal spannend?

1. Geheim of raadsel

2. Spannende/griezelige omgeving, geluiden en personen.

3. Gevaarlijke situaties

4. Uitstellen van het onthullen van het geheim of raadsel.

5. Je krijgt een vermoeden over de afloop, maar klopt dit vermoeden ook?

6. Onverwachte gebeurtenis

7. Cliffhanger

Lees onderstaand fragment

'Met zwaailicht giert de ambulance de hoek om. Hij stopt vlak voor hen. Twee ziekenbroeders springen eruit. Ze rennen naar de achterkant van de auto, tillen een brancard naar buiten en lopen haastig langs de portier naar binnen. ‘Opzij allemaal!’ De portier duwt een aantal jongens en meisjes naar achteren. ‘Zo meteen kunnen ze er niet door’ Iedereen praat erover. ‘Misschien valt het wel mee,’ zegt een meisje. ‘Denk dat maar niet,’ horen ze een jongen zeggen. ‘Ik kom er net vandaan. Ze hebben haar in de WC gevonden, helemaal bewusteloos. Er was geen leven in te krijgen. Ze hebben het zelfs met emmers water geprobeerd.’ '

Welke truc heeft de schrijver gebruikt om dit fragment spannend te maken?

Beoordelingswoorden

Als je je mening moet geven over een verhaal, boek of film gebruik je beoordelingswoorden.

spannend - saai

leerzaam - niet leerzaam

grappig - droevig

zet me aan het denken - doet me niets 

kinderachtig - voor mijn leeftijd

moeilijk - makkelijk

vlot verteld - langdradig

Welke beoordelingswoorden ken jij?

Soorten verhalen

Er zijn allerlei soorten verhalen. Al deze verhalen kun je verdelen in twee categorieën:

• realistische verhalen: wat in het verhaal gebeurt, kan in de werkelijkheid ook echt gebeuren. 
• fantasieverhalen (niet-realistische verhalen): wat in het verhaal gebeurt, kan niet in de werkelijkheid niet gebeuren.

 

Verhaalsoorten/genre

Hiernaast zie je verschillende soorten verhalen.

Sommige boeken kunnen wel bij twee soorten horen.

Bijvoorbeeld de Donald Duck. Dit zou je een dierenverhaal, maar ook een humoristisch verhaal kunnen noemen.

Welke verhaalsoorten/genres zijn vaak fantasieverhalen?

Van welke verhaalsoorten houd jij?

Soms is het lastig om te ontdekken waar je van houdt. Je kunt de volgende tips gebruiken: 

• vraag aan je klasgenoten welke boeken zij mooi vinden;
• vraag aan je docent Nederlands welk boek hij/zij jou aanraadt;
• vraag in de bibliotheek om advies;
• bekijk in de bibliotheek verschillende boeken. Kijk naar de kaft en lees de achterkant;
• kijk op internet (kunnen we hier voorbeelden van sites/apps noemen?).

Verhalen over vroeger

Verhalen die over vroeger gaan, spelen zich vaak af in de prehistorie of in de middeleeuwen of in de Tweede Wereldoorlog. 

In deze verhalen doen de personen andere dingen dan de personen in onze tijd doen. Ze praten anders met elkaar en gebruiken ander spullen.

Lees onderstaand fragment

'Hij wil Maartje van alles vragen over de stad, maar dan dringt ineens tot hem door wat ze nog meer zei en hij vraagt: ‘Waarom woon je daar niet meer?’

Maartje legt de Jodenster op haar hand, strijkt die zorgvuldig glad en schuift de ster voorzichtig terug in de doos. ‘Ik moet hier blijven tot de oorlog voorbij is. Maar niemand mag weten dat ik Joods ben, anders word ik hier weggehaald door de moffen en naar Duitsland gebracht. En dan gaan oom Bart en tante Berb de gevangenis in.'

In welke tijd speelt dit fragment zich af en waaraan herken je dat?

Hoofdpersonen

De hoofdpersoon is de belangrijkste persoon in een verhaal.

Van hem of haar kom je heel veel te weten:

• wat voor karakter ze hebben: slim, jaloers, eigenwijs, enz;
• hoe ze eruit zien: kleur haar, soort kleding, enz;
• wat ze denken en voelen;
• hoe ze met problemen omgaan.

Karakter van personen

Als je het karakter van personen in verhalen wilt omschrijven, kun je bijvoorbeeld de volgende woorden gebruiken:

geduldig - ongeduldig

aardig - gemeen

slim - dom

gelukkig - ongelukkig

doorzetter - iemand die snel de moed opgeeft

netjes - slordig

verlegen - brutaal

Uiterlijk van personen

Als je het uiterlijk van personen in verhalen wilt omschrijven, kun je denken aan:

• kleur en lengte van het haar
• soort kleding
• huidskleur

Schrijf een naam van een hoofdpersoon uit een boek, film of tv-serie op en omschrijf kort zijn/haar karakter en uiterlijk.

Gedichten

Gedichten kun je herkennen aan de vorm:

• op de bladzijde is veel wit;
• de regels zijn niet volgeschreven;
• soms rijmen gedichten, soms ook niet;
• een gedicht kan heel kort zijn, maar ook heel lang;
• een gedicht kan over van alles gaan;
• soms vertelt een gedicht een verhaal, meestal gaat het over gevoelens en gedachten;
• in een gedicht wordt de taal soms anders gebruikt. Er staan dan moeilijke woorden of zinnen in, zodat  dat je moet nadenken over de betekenis van het gedicht.

Lees het gedicht

VOOR DE KLAS

 

Ik wou dat ik een slak was

dan kroop ik in mijn huisje weg

een wandelende tak was

onzichtbaar in een kale heg

ik wou dat ik behang was

bij het plafond daar bovenaan

maar liever nog niet-bang-was

om dadelijk voor de klas te staan

Bas Rompa

Welke kenmerken heb je in het gedicht herkend?

1. Het gedicht vertelt een verhaal.
2. Het gedicht gaat over gevoelens en gedachten.
3. In het gedicht zit rijm.
4. In het gedicht zit geen rijm.

Denken, delen, uitwisselen

1. Denk na over wat je allemaal hebt geleerd in deze cursus. Wat weet je nog, wat heb je onthouden?  (1 minuut)

2. Deel dit nu met degene die naast je zit. Vertel hem/haar wat je nog weet, wat je hebt onthouden. (2 minuten)

3. Wissel dit uit met de klas. Bespreek met de klas wat jullie vooral onthouden hebben. Wat vind je nog moeilijk?