3e klas H3.2 Chili beeft

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.2 Chili beeft

Leerdoelen

1. Je kan de verschillende soort platen en plaatbewegingen benoemen 
2. Je kan in je eigen woorden de gevolgen van verschillende plaat bewegingen beschrijven aan de hand van tenminste twee voorbeelden. 
3. Je kan beredeneren waarom Chili zo vaak getroffen word door aardbevingen 
4. Je kan in je eigen woorden uitleggen hoe het Andes gebergte is gevormd 
5. Je kan voorspellen wat de gevolgen zijn van een seismisch gat voor Chili 

Welk gebergte is dit?

Het Andesgebergte: gemiddelde hoogte > 4.000 m, veel aardbevingen en werkende vulkanen  

Hoe ontstaan gebergtes?

 Platentektoniek

Hoe is het Andes gebergte
(in Zuid Amerika) dan ontstaan?

Subductie bij het  Andesgebergte

Convergente plaatbeweging

Wat zie je?  

Aardplaten botsen tegen elkaar

Wat gebeurt er?

Omdat de oceanische plaat zwaarder is duikt deze plaat onder de continentale plaat. Dit noem je subductie.

Wat zijn de gevolgen hiervan?

Er ontstaan: aardbevingen, vulkanen, gebergtes, troggen en stuk van de plaat smelt

Convergentie 1: Continent tegen continent

Daar waar een continentale korst botst tegen een andere continentale korst ontstaan gebergtes. De platen zijn even zwaar en (voor een groot deel) te licht om de mantel weer in te duiken. Hierdoor plooit de korst en ontstaat er een gebergte. Daarom noemen we dit een plooiingsgebergte. Voorbeelden van zulke gebieden zijn de Himalaya (waar India op Azië botst), de Alpen (waar Italië op Europa botst) en de Pyreneeën (waar Spanje tegen Frankrijk botst. Door de botsing ontstaan er hier zware aardbevingen. In het filmfragment op de volgende dia is een botsing tussen twee continenten te zien. 

De Alpen gezien vanuit de ruimte. Hier kun je goed zien dat de alpen zijn geplooid. In het zuidoosten zie je Italië goed liggen.

De platen botsen hier. 

Door de botsing plooit het gebergte.

Convergentie 2: Oceaan - Continent

Als een oceanische korst botst met een continentale korst heeft dat hele andere gevolgen. De oceanische korst is zwaarder dan de continentale korst. Bij een botsing zakt de zwaardere oceanische korst de mantel weer in. Dat de oceanische korst de mantel in duikt noemen we subductie. Door de botsing ontstaan er zware aardbevingen. Ook hier ontstaan gebergtes, vulkanen en een trog.

Een trog (zie in de afbeelding "trench") is de grens tussen de beide platen. Hier ontstaan de meest diepe gebieden van de oceaan. In een van de volgende dia's gaan we hier dieper op in.

Hoe is het Andes gebergte
(in Zuid Amerika) dan ontstaan?

Aardbevingen

Aardbevingen

- Hoe ontstaan ze?

- Hoe worden ze gemeten?

Aardbeving of zeebeving

Maakt locatie van een aardbeving uit?

Waarom kijken we naar Chili?

- veel aardbevingen

- zwaarste aardbeving ooit 

Welke aardbeving is volgens jou de grootste ooit geweest?

1. Jaar 1960
2. Jaar 1939

Schaal van Richter

Kracht van aardbeving wordt

aangegeven met de

schaal van Richter

Schaal van Richter

hypocentrum

• plek waar de aardbeving begint
• bijvoorbeeld 5 of 25 km diepte
  

epicentrum

• recht boven de bron van de aardbeving.
• zwaarste aardbevingen komen hier voor
  

Schaal van Richter

Schaal van richter

Richter

In hoeverre kun je een aardbeving voorspellen?

eenvandaag.avrotros.nl

Seismisch gat

Seismisch gat

• Ontlading spanning
• Het niet ontladen gebied is het seismisch gat.

Seismisch gat?

• Seismisch gat: Als in een gebied al een lange tijd geen aardbeving is geweest en in de omliggende gebieden wel.

• Een aardbeving verlicht de druk op een bepaald punt. Maar niet alle gebieden kennen even vaak aardbevingen.

Zwaarte van aardbevingen

Veel aardbevingen zijn zo licht dat je ze niet eens voelt. 

Een aardbeving duurt seconten tot een aantal minuten. 

- De druk die is opgebouwd. 

- Soort plaatbeweging. 

- Diepte van het hypocentrum. 

Wat moet je kennen en kunnen van H3.2?

1. Je kan de verschillende soort platen en plaatbewegingen benoemen 
2. Je kan in je eigen woorden de gevolgen van verschillende plaat bewegingen beschrijven aan de hand van tenminste twee voorbeelden.
3. Je kan beredeneren waarom Chili zo vaak getroffen word door aardbevingen 
4. Je kan in je eigen woorden uitleggen hoe het Andes gebergte is gevormd 
5. Je kan voorspellen wat de gevolgen zijn van een seismisch gat voor Chili 

Oefentoets H3.2 Chili beeft

Wat moet je kennen en kunnen?

beschrijven en verklaren:

- waarom Chili vaak wordt getroffen door zware aardbevingen

- wat er gebeurt bij subductie van een oceanische plaat

- hoe het Andesgebergte is gevormd

Begrippen:

Theorie: aardbeving, breuk, continentale plaat, convergentie, epicentrum, magma, naschok, oceanische plaat, plooiingsgebergte, schaal van Richter, seismisch gat, seismoloog, subductie, trog, tsunami

Basisboek: aardbeving, breuk, continentale plaat, convergentie, divergentie, epicentrum, hoogtegordel, hypocentrum, oceanische plaat, plooiingsgebergte, reliëf, subductie, transforme beweging, trog

Quiz 

Zet de omschrijvingen op de juiste plaats

Mantel

Magma

Platen

Kern

Convectiestroom

Lava

Dikke laag onder de aardkorst, bestaande uit heet gesteente.

Heet, vloeibaar gesteente in de aardmantel. Hetzelfde als lava, maar dan onder de grond.

Stukken aardkorst waarop de continenten en oceanen liggen.

Binnenste van de aarde: een grote ijzeren kogel van meer dan vijfduizend graden Celsius.

Drijvende kracht achter de platentektoniek: warme magma komt omhoog, stuit op de aardkorst en stroomt opzij.

Vloeibaar gesteente dat uit de aarde komt.

Convergentie

Divergentie

Transform

mid-oceanische rug

divergentie

trog

subductie

Wat gebeurt er bij subductie?

1. Twee oceanische platen bewegen uit elkaar.
2. De continentale plaat duikt weg onder de oceanische plaat.
3. Een oceanische plaat en een continentale plaat bewegen langs elkaar.
4. De oceanische plaat duikt onder de continentale plaat.

Subductie is altijd convergentie. Maar convergentie is niet altijd subductie.

1. Juist
2. Onjuist

Sleep de omschrijving naar de juiste plek (let op: ze zijn ongelijk verdeeld!

Convergente breuk

Divergente breuk

Transforme breuk

Nieuwe aardkorst

Korst verdwijnt

Mid-oceanische rug

Hooggebergtes ontstaan door

1. divergentie
2. transforme plaatbeweging
3. convergentie
4. vulkanisme

Hypocentrum

Epicentrum

Wat meet je met de schaal van Richter?

1. de kracht van een tsunami
2. de kracht van een aardbeving
3. de kracht van een vulkaan
4. de kracht van de sterkste ijsbeer op aarde

De schaal van Richter gaat van

1. 1 tot 5
2. 1 tot 10
3. 1 tot 12

Hoeveel sterker is 8 op de schaal van Richter dan 6 op de schaal van Richter?

1. 100 keer
2. 10 keer
3. 2 keer
4. 200 keer

Maak van H3 paragraaf 2   opdrachten 1 t/m 7
(4 en 8 hoeven niet)

Plenda, volgende les:

M (AK): H3.2 opdr 1 t/m 7 

Klaar? 

- Maak een samenvatting van H3 par 2 

- Maak de oefenvragen in deze Lessonup (zie Classroom)

- toetsweek: AK SO H3 par 2+3

Heb je een vraag? Stel ze nu of in een daltonuur (bij mij op ma/di/do/vr, of bij een andere (AK)docent)

Volgende les:

- Na de vakantie: Kijken hoe deze "bergen" onstaan -->

- herhalen en oefenen van H3.2 en H3.3