3.1 Leenheren, leenmannen en horigen (vwo)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

3.1 Leenheren, leenmannen en horigen

Atheneum 4

Leerdoelen deze les:

1. Je kunt uitleggen wat de renaissance inhoudt en waardoor die juist in Italië ontstond.

2. Je kunt uitleggen wat het veranderende mens- en wereldbeeld in de renaissance te maken heeft met de heroriëntatie op de klassieke Oudheid.

3. Je kent de ideeën van enkele humanisten en renaissancekunstenaars en hun bijdrage aan een nieuw mens- en wereldbeeld.

Een nieuw mens- en wereldbeeld

Renaissance* = Renascita = Wedergeboorte

Cyclisch --> Progressief wereldbeeld

1350 (Italië, >waarom?) -1600

Middeleeuwen: ‘Momento Mori’

• “Gedenk te sterven”
  
• God centraal
  

Renaissance: ‘Carpe Diem’

• “Pluk de dag”
  
• Mens centraal
  

Hoe verhouden de termen middeleeuwen en renaissance zich tot elkaar? Wie bedacht ze?

Een nieuw mens- en wereldbeeld

• De rijke Italiaanse handelaren De Medici en hun kunstenaars kregen een nieuw mens- en wereldbeeld: kijk op het leven van mensen en de wereld om hen heen.
• De wereld was Gods schepping en ze geloofden dat God de mens had uitgekozen om de schepping te vervolmaken. De mens moest de natuur perfectioneren.
• De Italiaanse elite had ook belangstelling voor de oudheid, kunstenaars sloten zich daarbij aan.

Navolging van de klassieke oudheid

De Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed om de klassieke kunst te evenaren en te overtreffen. 

3 stappen:

1. Translatio (=vertalen/begrijpen)
   
2. Imitatio (=navolgen)
   
3. Aemulatio (=overtreffen)
   

Voorbeelden:

• Perspectief
  
• Anatomie
  
• Ideale werkelijkheid
  

Navolging van de klassieke oudheid

Navolging van de klassieke oudheid

Navolging van de klassieke oudheid

De Humanisten

Geleerden gingen eveneens de oudheid bestuderen. Schrijvers en denkers zagen klassieke auteurs als geestverwanten.

Schrijvers en denkers noemden zich humanisten: geleerden die vanaf omstreeks 1500 klassieke teksten bestudeerden. 

Humanisten => Humanitas (menselijkheid)

Mens staat centraal

Door eigen inspanning je leven verbeteren

Uomo universale (universele mens)

Verspreiding over Europa

1350: Florence

14e-15e eeuw: Italië

16e eeuw: Spanje, Noord- en Midden-Europa

In het Noorden van Europa focus op de wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom.

Christelijk humanisme: Erasmus. Lof der zotheid (1511).

Actieve werkvorm: Maak Opdracht 7 op blz 99 (5.1)
Of kies 1 van de leerstrategieën uit de studieplanner

Check de leerdoelen:

1. Je kunt uitleggen wat de renaissance inhoudt en waardoor die juist in Italië ontstond.

2. Je kunt uitleggen wat het veranderende mens- en wereldbeeld in de renaissance te maken heeft met de heroriëntatie op de klassieke Oudheid.

3. Je kent de ideeën van enkele humanisten en renaissancekunstenaars en hun bijdrage aan een nieuw mens- en wereldbeeld.