Schrijfvaardigheid les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1HVd

Paklijst:

- Lesboek & lijntjesschrift

- Pen en/of etui

- (Nederlands) leesboek

- Opgeladen laptop (met oplader)

Lesinhoud

Lezen (+ boekencheck)

Geheugen opfrissen & Terugblik

Lesdoelen

Hoofdletters, leestekens & werkwoordsvormen

Aan de slag

Lesdoelen controleren

Afsluiting

Lezen in je leesboek 

(10 min)

Hoor je je naam, kom dan even naar voren met je boek!

Geheugen opfrissen

Wat is de persoonsvorm?

• Het werkwoord dat verandert als je de zin vragend maakt of van tijd/getal verandert. Het is het belangrijkste werkwoord.

"Ik loop naar school" -> "Ik liep naar school"     pv = loop

Wat is het onderwerp?

• Het onderwerp is degene die iets doet in de zin. Het onderwerp "doet" wat de pv aangeeft. "Wie loopt?" o = ik

Terugblik              Fictie

Verzonnen of waargebeurd?

• Verzonnen verhaal

Doel?

• Vermaak als doel

Voorbeeld?

• Videospel, roman, et cetera.

Realistisch of onrealistisch?

• Realistisch én onrealistisch?

Non-fictie

Verzonnen of waargebeurd?

• Waargebeurd verhaal

Doel?

• Informeren als doel

Voorbeeld?

• Nieuwsbericht, geschiedenisboek, et cetera.

Lesdoelen

Aan het eind van de les kan je:

- Hoofdletters correct toepassen in een zin

- Leestekens correct toepassen in een zin

- Alle werkwoordsvormen correct schrijven in een tekst

Hoofdletters

Hoofdletters spelen een belangrijke rol in geschreven taal, omdat ze helpen bij het creëren van: 

Structuur & Duidelijkheid 

We gaan kijken naar de belangrijkste regels voor het wanneer en waar gebruiken van hoofdletters.

Wanneer schrijf je: Hoofdletters

• Aan het begin van een zin: "Hij is pas net thuis."
• Bij een apostrof, het tweede woord: ('s Nachts is het donker.)
• Eigennamen (personen, instituten, merken, historische gebeurtenissen, feestdagen): "Nutella, Kerstmis, Jan-Pieter"
• Tussenvoegsels niet, tenzij de voornaam of voorletter ontbreekt: "Bas de Haan"  "meneer De Haan"
• Aardrijkskundige namen: "Rotterdam, Noord-Brabant"

Werken met Hoofdletters

Lees eerst nog eens de theorie door op blz. 174 & blz. 176

Maak vervolgens opdracht 1, 6 & 10

Klaar? Lezen in je leesboek

Nakijken - Opdracht 1 blz. 174

• a. Verenigde Staten
• b. De Dierenbescherming
• c. minister-president
• d. Vaderdag
• e. fitnesscentrum
• f. Jan(-)Jaap van der Wal
• g. Suikerfeest
• h. Nobelprijs
• i. carnaval
• j. Zwitserse kaas

Nakijken - Opdracht 6 blz. 176

We schrijven bij feestdagen ALLEEN de officiële namen met hoofdletter. Afstammelingen daarvan worden met kleine letter geschreven.

Kerstmis = officiële benaming, dus hoofdletter

kerst = onofficiële afgekorte naam, kleine letter

Nakijken - Opdracht 10 blz. 177

a. Met het woord 'kerk' wordt verwezen naar een gebouw, een specifieke kerk. Alleen de naam van de kerk zelf krijgt een hoofdletter.

b. Hier wordt het woord 'Kerk' gebruikt als verwijzing naar de Katholieke Kerk als instituut

Leestekens

We gebruiken leestekens om een tekst beter leesbaar te maken. 

Punt

Komma

Puntkomma

Dubbele punt

Vraag- en uitroepteken

Wanneer schrijven we een punt in een zin?

1. Na een zelfstandige, mededelende zin
2. Tussen twee zelfstandige zinnen in
3. Aan het eind van elke zin
4. Na een normale zin

We gebruiken een komma bij ...

1. Lange zinnen die onoverzichtelijk dreigen te worden
2. Samengestelde zinnen tussen de twee persoonsvormen
3. Vòòr maar, nadat, omdat, terwijl, enz.
4. delen van een zin die je niet los kunt uitspreken

Een puntkomma kan gebruikt worden bij ...

1. Twee zinnen die met elkaar te maken hebben
2. Twee zelfstandige zinnen die elkaar aanvullen
3. Twee zelfstandige zinnen die sterk met elkaar samenhangen
4. Tussen zinnen die ongeveer hetzelfde betekenen

Een dubbele punt gebruiken we wanneer ...

1. Twee zelfstandige zinnen samenhangen
2. Er iets uitgelegd gaat worden
3. De tweede zin een toelichting geeft op de eerst zin
4. We voorbeelden gaan noemen

Leestekens

We gebruiken leestekens om een tekst beter leesbaar te maken. 

Punt         

Komma

Puntkomma

Dubbele punt

Vraag- en uitroepteken

Punt: 

Punt

Na een zin komt een punt:

- We hebben een fijne vakantie gehad(.)

Puntkomma

Wanneer twee zinnen sterk met elkaar samenhangen:

- We hebben een fijne vakantie gehad(;) vooral de eerste weken hebben we ons goed vermaakt.

Punt: 

Komma

Bij het samenvoegen van 2 zinnen gebruiken we een komma:

Dit komt vaker voor in langere zinnen, zoals tussen twee persoonsvormen, voor signaalwoorden en als je delen van de zin niet los kunt uitspreken.

- Het is leuk(,) maar ik word er moe van.

- Als we elke dag naar het strand kunnen(,) hebben we geluk.

- We hadden een fijne vakantie(,) die bovendien lekker lang duurde.

Dubbele punt

Bij twee samenhangende zinnen, vormt de tweede zin soms een toelichting bij de eerste zin. De dubbele punt kan deze twee zinnen verbinden:

- We hebben een fijne vakantie gehad(:) we konden elke dag naar het strand.

Dubbele punt kan vervangen worden door (komma + want):

- We hebben een fijne vakantie gehad(, want) we konden elke dag naar het strand.

Oefenen met Leestekens

Lees eerst de theorie op blz. 178

Maak vervolgens opdracht 1 & 4

Klaar? Leesboek

Nakijken opdracht 1 blz. 178

• a. Vraagteken aan het eind van de zin toevoegen 
• b. Bijvoorbeeld: + punt aan het eind van de zin
• c. doen, maar + punt aan het eind van de zin
• d. terugkomt, springt + punt aan het eind van de zin
• e. Je raadt het al: hap, slik, weg kaas.
• f. anders; soms + punt aan het eind van de zin

Nakijken opdracht 4 blz. 179

a. Zonder de komma, zal je de oma van 'je' bellen. 

Met komma zeg je tegen je eigen oma dat je haar zal bellen.

b. Zonder komma, geef je een bevel om op slaapkoppen te schieten.

Met komma zeg je tegen die slaapkoppen dat ze moeten opschieten.

Vervolg: Leestekens

We gebruiken nog meer leestekens, zoals:

Aanhalingstekens

Apostrof

Liggend streepje (koppelteken, weglatingsstreepje, afbreek-streepje)

Vervolg: Leestekens

Aanhalingstekens    " "    ' '

Om citaten en om woorden die je letterlijk benoemt.

"Heb je lekker geslapen?" vroeg ze.

Schrijf je "middeleeuwen" met of zonder hoofdletter?  

Vervolg: Leestekens

Apostrof

- Als je letter(s) uit een woord weglaat: (m'n, z'n)

- Als meervouds- of bezitsvorm: (opa's, Carla's)

- Na bezitsvorm van namen eindigend op -s: (Carlos' vader)

- Na verkleinwoorden eindigend op -y: (baby'tje)

Vervolg: Leestekens

Liggend streepje     -

Afbreekstreepje: Aan het eind van de zin, als woorden niet he-lemaal op de regel past.

Koppelteken: Twee woorden plakken (interim-directeur)

Weglatingsstreepje: Spellings- en interpunctieregels

Het liggend streepje in de vorm van het Weglatingsstreepje

Het gebruiken van het weglatingsstreepje doe je om herhaling van woorden te voorkomen. Je wilt bij de woorden spellingsregels en interpunctieregels niet twee keer het woord 'regels' opschrijven, want we willen het altijd zo kort mogelijk.

We laten de herhaling dus weg, zolang de herhaling duidelijk is en weggelaten kan worden zonder verwarring.

Hoofdpijn + nekpijn = Hoofd- en nekpijn (- vervangt 'pijn')

Vervolg:  Oefenen met Leestekens

Lees eerst de theorie op blz. 180

Maak vervolgens opdracht 6abc, 7 & 8

Klaar? Lezen in je leesboek

Nakijken opdracht 6 blz. 180

Zin A

Iemand die vooraan zijn of haar antwoord wil opschrijven? Anders zal de docent kiezen.

Nakijken opdracht 6 blz. 180

Zin B

Iemand die vooraan zijn of haar antwoord wil opschrijven? Anders zal de docent kiezen.

Nakijken opdracht 6 blz. 180

Zin C

Iemand die vooraan zijn of haar antwoord wil opschrijven? Anders zal de docent kiezen.

Nakijken opdracht 7 blz. 181

• a. Hoofd- en nekpijn
• b. Muziekfilms en -video's
• c. In- en uitschakelen
• d. Hoge bloeddruk of lage bloeddruk
• e. Pure chocolade en melkchocolade
• f. Keel-neus-oorarts (KNO-arts)
• g. Vooruitbestellen en -betalen
• h.  Hoofdletters en kleine letters

Nakijken opdracht 8 blz. 181

a. Lucas' boek schrijf je als het boek van LUCAS is.

Luca's boek schrijf je als het boek van LUCA is.

b. winters is het meervoud van winter

's winters voluit = des winters en betekent letterlijk in de winterse periode

Bijvoorbeeld: "We gaan 's winters vaak skiën."

Tijd over?

Introductie: Gespeld

Tijd over? Nieuwsartikel

https://archive.ph/8brh6

Controle lesdoelen

Vandaag heb je geleerd:

- Hoofdletters correct leren toepassen

- Leestekens correct leren toepassen

Afsluiting

Blijf op je plek zitten totdat de docent zegt dat je het lokaal mag verlaten.