1.4 In de tijd van pruiken en revoluties

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

1.4 In de tijd van pruiken en revoluties

Welke elementen uit het schilderij verwijzen naar de Verlichting?

Leerdoelen

• In deze paragraaf leer je welke opvattingen belangrijke denkers hadden over de relatie tussen staat en burgers.
  
• In deze paragraaf leer je hoe vrijheidsrechten en politieke rechten werden ontwikkeld in de 18e eeuw.
  

‘De boekhandel van de wereld. Drukkers, boekverkopers en lezers in de Gouden Eeuw’.

Kritisch denken, Rationalisme

Waarde van de mens

Hobbes

• Volgens Thomas Hobbes (1588-1679 ) is de mens van nature slecht
• Homo homini lupus ("De cive, 1651)
  
• Er is een sterke leider nodig om de mens tegen zichzelf te beschermen 
• De vorst neemt de beslissingen anders ontstaat er chaos

Godsdienstvrijheid en tolerantie.

Scheiding kerk en staat

Rousseau (1712 - 1778)

• De mens is van nature goed
  
• Beschaving heeft gezorgd voor ongelijkheid
• Gelijke rechten voor iedereen
• Volksvergadering legt wil volk vast

Lodewijk XIV, wat voor vorst?

John Locke

Iemand die veel kritiek had op het absolutisme was John Locke (1632 - 1704)

Burgers regering afzetten indien onbekwaam.

Bij wie gebeurde dat?

Montesquieu

De trias politica

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechtelijke macht

Montesquieu: Trias Politica

Tussen welke tijdsperiodes bevinden de middeleeuwen zich?

1. Renaissance en verlichting
2. Oudheid en verlichting
3. Renaissance en romantiek
4. Oudheid en renaissance

Wanneer ontstond de verlichting?

1. 1520
2. 1740
3. 1650
4. 1600

Voltaire was een?

1. Atheïst, dit is iemand die gelooft dat god de wereld geschapen heeft, maar zich er daarna niet meer mee bemoeit.
2. Deïst, dit is iemand die niet gelooft dat er een god is.
3. Atheïst, dit is iemand die niet gelooft dat er een god is.
4. Deïst, dit is iemand die gelooft dat god de wereld geschapen heeft, maar zich er daarna niet meer mee bemoeit.

Wie bedacht de trias politica?

1. Spinoza
2. John Locke
3. Montesquieu
4. Rousseau

Adam Smith

• Mensen streven altijd eigen voordeel na
• Vrije economie
• Tegen mercantilisme
  
• Wet van vraag en aanbod zorgt als onzichtbare hand voor zo groot mogelijke voorspoed

Wat is de beste opsomming van 'De verlichting'?

1. Burger zag eindelijk het licht
2. Humanisme, rationalisme en optimisme
3. Wetenschap, rationalisme en optimisme
4. Wetenschap, democratie en rationalisme

Aan wie / wat had de koning volgens Rousseau zijn positie te danken?

1. Aan god
2. Aan de Kerk
3. Aan de derde stand
4. Aan het volk

Lees de bron:

Welke bewering over de bron is niet juist?

1. Spinoza vond dat iedereen mocht zeggen wat hij wil.
2. Spinoza was een immigrant.
3. Spinoza was voor gewetensvrijheid.
4. Spinoza´s vrijheid werd eerst beperkt door de regels van de een Joodse geloofsgroep.

KORTOM:
Het nieuwe denken ging eerst alleen over de natuur en de wereld. Totdat wetenschappers dit nieuwe denken gingen toepassen op de mens en maatschappij: 

• Hoezo is een koning aangewezen door God en mag hij als een God regeren?
• Wie mag het land besturen en hoe moet dat eerlijk gebeuren?
• Hoezo mag een koning zo maar meer belasting gaan vragen? 

Veel grote denkers

• Beïnvloeden Nederland. Patriotten nemen ideeën over: volk zijn de eigenaren van het land
• 1786: Democratische Revolutie. Patriotten macht
• 1787: Patriottenopstand neergeslagen
• Koning Pruisen herstelt ancien régime in Republiek
• Patriotten naar Frankrijk
• Daar is?

Franse Revolutie

• Einde absolute monarchie
• Verklaring van Rechten van Mens en Burger:
• Artikel 1: Alle mensen vrij en gelijk geboren (Locke)
  
• Artikel 2: Recht op vrijheid, bezit, veiligheid en verzet tegen onderdrukking (Locke)
  
• Artikel 3: Soevereiniteit is van volk
  
• Artikel 6: Wet is uitdrukking van algemene wil (Rousseau)
  
• Artikel 7/8/9: Principes van rechtstaat. Gevangen wanneer wet overtreden, onschuldig tot schuld bewezen
  

1795

• Patriotten naar Nederland met Franse leger → Bataafse Republiek
• Nederlandse Verklaring
• Eerste grondwet. Eenheidsstaat: einde gewesten
• 1805: Napoleon eindigt democratische grondwet. Eenheidsstaat bleef

Huiswerk

Lees 1.4, maak 1, 2, 3, 4 en 5

Welke opvattingen hadden belangrijke denkers over de relatie tussen staat en burgers?

Hoe werden vrijheidsrechten en politieke rechten ontwikkeld in de 18e eeuw?