Cursus 5 §3 Onderwerp & werkwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

onderwerp &

werkwoordelijk gezegde

Grammatica zinsdelen

Het onderwerp

Lesdoelen

1. Je weet wat een onderwerp van een zin is.

2. Je kent twee manieren om het onderwerp te vinden in een zin.

3. Je weet dat de persoonsvorm en het onderwerp bij elkaar horen.

4. Je kunt het onderwerp vinden in een zin.

De persoonsvorm is altijd....

1. een persoon
2. een werkwoord

Wat gaan we doen?

- Voorkennis persoonsvorm

- Voorkennis zinsdelen

- theorie onderwerp

Hoe vaak kijk jij naar Netflix?
Wat is de persoonsvorm?

Mijn docenten zouden graag lachende mensen willen zien.
Wat is de persoonsvorm?

Als je zin opdeelt in zinsdelen, hoe weet je dan wat een zinsdeel is?

Onderwerp

Dit geeft aan wie of wat iets doet in de zin.

Onderwerp en persoonsvorm zijn altijd aan elkaar gekoppeld.
Wat bedoel ik daarmee?

de vervelende docenten
Kan dit het onderwerp van een zin zijn?

1. ja
2. nee

Hoe vind je het onderwerp (ow) ?

1. Verander de persoonsvorm van getal. (van enkelvoud maak je dus meervoud of andersom)

Het woord dat mee moet veranderen, is het onderwerp

2. Stel de vraag wie of wat + persoonsvorm (gezegde)?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp

de machines
Kan dit het onderwerp van een zin zijn?

1. ja
2. nee

Wat is het onderwerp?
Na school gingen de leerlingen naar huis.

wie
Kan dit het onderwerp van een zin zijn?

1. ja
2. nee

Wat is het onderwerp?
Gelukkig ruimde Sjoerd zijn spullen meteen op.

Wat is het onderwerp?
Welk deel van de stad werd door de orkaan verwoest?

Wat is het onderwerp?
Tijdens het eten las de vader van mijn vriendin de krant voor.

persoonsvorm (pv)

onderwerp (ow)

eet

Piet

vallen

de stoel

de hond

sliep

de rozen

bloeide

Theorie wg

Zo vind je het werkwoordelijk gezegde: 

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm (in de voorbeeldzinnen onderstreept) plus de andere werkwoorden, als die er zijn. 

De chauffeur (ow) / heeft / het pakketje / vanmorgen / afgeleverd.

wg = heeft afgeleverd

Let op 1:

Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het werkwoordelijk gezegde.

Bij de volgende bushalte / stapt / mevrouw De Wever (ow) / uit.

wg = stapt uit (want het hele werkwoord is uitstappen)

Let op 2

 Als de woordjes te of aan het vóór een werkwoord staan, horen te en aan het bij het werkwoordelijk gezegde.

– Achmad (ow) / lag / op zijn badmat / zijn dagblad / te lezen.

wg = lag te lezen 

– In de vakantie / zijn / we (ow) / soms / hele dagen / aan het volleyballen.

wg = zijn aan het volleyballen

De voorzitter van de club |reikt| na afloop van het toernooi| de prijzen| uit.
Benoem de zinsdelen als volgt:
PV:
OW:
WG:

Verdeel de zin in zinsdelen:
Tegenwoordig schijnt niemand zonder zijn mobieltje te kunnen.

Tegenwoordig |schijnt| niemand| zonder zijn mobieltje |te kunnen.
Benoem de zinsdelen als volgt:
PV:
OW:
WG:

Verdeel de zin in zinsdelen:
Desondanks veroorzaken telefoontjes bij veel mensen gemopper.

Desondanks |veroorzaken| telefoontjes| bij veel mensen |gemopper.
Benoem de zinsdelen als volgt:
PV:
OW:
WG:

Aan de slag

- opdracht 1 in tweetallen maken

- opdracht 2 en 3 maken