Soorten rijm en rijmschema's

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Wat weet je nog van de vorige les poëzie?

Soorten rijm (beginrijm of eindrijm)

Beginrijm of alliteratie:

Beginrijm is gelijkheid van beginklanken (medeklinker of lettergreep).

Voorbeeld: Heerlijk, helder, Heineken of vriendelijke vriend, gekke Gerrit, harige Harry, jarige Job, dikke Diana

Eindrijm: het laatste deel van het woord rijmt.

Voorbeeld: denken/schenken, fiets/niets, beschuit/fluit, 

Assonantie of klankrijm: een deel van het woord rijmt, woorden hebben dezelfde klank. Niet aan einde van een vers, maar ergens anders

Voorbeeld: schoon/rook, waard/schaar, woest/schoen

Leerdoelen

Aan het eind van de les...

1. kun je uitleggen wat eindrijm is. 
2. kun je uitleggen wat assonantie is.
   
3. kun je uitleggen wat alliteratie is.
   
4. kun je een rijmschema van een strofe en een gedicht benoemen.
   
5. kun je gepaard rijm herkennen in een gedicht en benoemen.
   
6. kun je gekruist rijm herkennen in een gedicht en benoemen.
   
7. kun je omarmend rijm herkennen in een gedicht en benoemen.
   

Assonantie

Assonantie:

Assonantie noemen we ook wel halfrijm of klinkerrijm. Alleen de beklemtoonde klinkers (en niet de medeklinkers) rijmen. Heet ook halfrijm of klinkerrijm.

Dromen over rovers.

Zweven en vergeten.

Mijn broertje vindt het gaaf om gade te slaan hoe de baby slaapt.

Rijm?

Ruzie - Willem Wilmink

Gebroken rijm

a

b

c

b
d
a

Slagrijm
a
a
a
a
a
a

Gepaard - Gekruist - Omarmend

Gepaard	Gekruist	Omarmend
A	A	A
A	B	B
B	A	B
B	B	A

Dit kind, ons kind, dat louter vreugde is
Dit kind, dat als een bloem, zo jong, zo fris
Ontwaakt, ontluikt, al zoveel blijdschap bracht
En waar wij voor willen zorgen, dag en nacht

1. Gepaard
2. Gekruist
3. Omarmend
4. Slagrijm

Nog in die bolle buik
Deed jij gelijk je eigen zegje
Vond jij het keizerlijke luik
En nam dus niet het normale wegje

1. Gepaard
2. Gekruist
3. Omarmend
4. Slagrijm

Florentijn is fijn
maar elke dag
bij het zien van je glimlach
is gelukkig zijn

1. Gepaard
2. Gekruist
3. Omarmend
4. Verspringend

Bedenk zelf twee regels met een eindrijm.

Schrijf zelf twee regels met daarin een alliteratie.

Halfrijm

- Assonantie (klankrijm)

- Alliteratie (beginrijm)

Alliteratie

Alliteratie, ook stafrijm ('staf' betekent 'letter') of letterrijm genoemd, is het herhaald gebruik van gelijke beginmedeklinkers in twee of meer beklemtoonde lettergrepen of woorden. 

Guido Gezelle schreef de allitererende, toelichtende zin: "Stafrijmen zijn stapstenen waarop men steunt met de stemme."

Assonantie

Assonantie ziet louter op klankovereenkomst van de klinkers, zoals weergegeven in het onderstaande voorbeeld.

Gisteren was ik van streek

Vandaag ben ik weer heel

Morgen maak ik opnieuw een troep

Doch overmorgen is alles weer goed

Alliteratie of beginrijm

Bij alliteratie gaat het om overeenkomst in klank van medeklinkers aan het begin van woorden.

Stevig staat de sterke man uit Stavoren op zijn standplaats.

Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan, maar toen Lotje niet wilde lopen, toen liet Liesje Lotje staan

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm

Peter Pieper pakte een plakje pepers.

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. eindrijm

Ik zit mij voor het vensterglas
Onnoemelijk te vervelen.
Ik wou dat ik twee hondjes was,
Dan kon ik samen spelen.

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm
4. Eindrijm en alliteratie

Aan het eind van de les...
kun je uitleggen wat eindrijm is.
kun je uitleggen wat assonantie is.
kun je uitleggen wat alliteratie is.
kun je een rijmschema van een strofe en een gedicht benoemen.
kun je gepaard rijm herkennen in een gedicht en benoemen.
kun je gekruist rijm herkennen in een gedicht en benoemen.
kun je omarmend rijm herkennen in een gedicht en benoemen.

😒🙁😐🙂😃