AFP 2.3.22

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 22

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

Wat is het verschil tussen diabetes type 1 en 2?

Welke symptomen horen bij diabetes en hoe kun je deze verklaren?

Waarom moeten patiënten met diabetes hun voeten controleren?

Waarom krijgen patiënten met DM2 meestal geen insuline toegediend?

Krijgen meestal leefstijl advies. Zijn niet heel gevoelig meer voor medicatie. 

Lesindeling

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les pancreas (5 min.)
3. Lesindeling en Lesdoelen (5 min.)
4. Korte herhaling hypofyse hormonen (10 min.)
5. Theorie Bijnieren (15 min.)
   
6. Afsluiting + huiswerk (5 min.)
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Uitleggen welke hormonen er door de hypofyse achterkwab worden afgegeven en welke functie deze hormonen hebben.
• Benoemen welke hormonen er door de hypofyse voorkwab worden afgegeven en welke functie deze hormonen hebben.
• Uitleggen welke functie de bijnieren hebben en wat er gebeurt als de bijnieren te hard of niet hard genoeg werken. 

Hypothalamus en Hypofyse

Hypothalamus: De 'baas' Ligt vlak boven de hypofyse en zijn dmv een steeltje met elkaar verbonden. 

• Produceert hormonen om de hypofyse aan te sturen
  
• Meet of er voldoende van het hormoon aanwezig is. 
• Geeft een seintje aan de hypofyse als er te weinig is. 

Hypofyse: De 'onderbaas'

• Regelt lichaamsfuncties door afscheiden
    van hormonen
• Bestaat uit een voorkwab en een achterkwab
  

De hypothalamus en de hypofyse zijn met de hypofysesteel met elkaar verbonden. De hypothalamus 'meet' of er voldoende van een bepaald hormoon in het bloed aanwezig is. Wanneer het lichaam meer of minder van een bepaald hormoon nodig heeft, geeft de hypothalamus de hypofyse een seintje. Dat gaat met behulp van hormonen.

Taken van hypothalamus

- temperatuurregulatie van het lichaam, het honger- en dorstgevoel, het dag- en nachtritme (de biologische klok), het emotioneel gedrag en het geheugen.

 - vrij weinig bekend, zeker in vergelijking tot de hypofyse.

Hypofyse Achterkwab (neurohypofyse)

Hypofyse achterkwab: 

• Maakt zelf geen hormonen, maar geeft deze door en slaat ze op.
• Ontvanger van neurohormonen oxytocine en ADH
• Wordt direct door de hypothalamus aangestuurd 

1. Oxytocine: Werkt op baarmoeder (weeën) en melkklieren (borstvoeding)

2. Antidiuretisch hormoon (ADH)/vasopressine: Zet de nieren aan tot terugresorptie van water (verdunnen van bloed)

De zenuwcellen van de achterkwab staan in directe verbinding met de hypothalamus. De hypothalamus produceert zelf de hormonen en geeft deze via de hypofyse achterkwab af. De hypofyse achterkwab slaat deze hormonen als het ware op.

Hypofyse voorkwab (adenohypofyse)

Hypofyse voorkwab:

• Maakt zélf hormonen aan onder invloed van hypothalamus 

Hypothalamus zet hypofyse voorkwab aan op twee manieren:

• Releasing factors: Stimuleren de afgifte van hormonen. 
• Inhibiting factors: Remmen de afgifte van hormonen

Uiteindelijk productie van 7 verschillende hormonen...

Overzichtelijk plaatje

Epifyse: 

pijnappelklier

Produceert melatonine

- Melatonine helpt je slapen, zorgt voor dag/nachtritme

- Daglicht remt productie van melatonine

- Wordt kleiner als je ouder wordt en verkalkt 

Epifyse: pijnappelklier

- Produceert melatonine

- Melatonine helpt je slapen, zorgt voor dag/nachtritme

- Daglicht remt productie van melatonine

- Wordt kleiner als je ouder wordt en verkalkt

Dan de bijnieren...

Bijnieren: Ad Renes 

2 kleine organen boven op de vetlaag van de nieren. 

Een bijnier bestaat uit een binnenste gedeelte (merg) en een buitenste gedeelte (schors).

Merg: Belangrijk voor oa bloeddruk Produceert (nor) en adrenaline in acute stresssituaties

• Verhoogt spierspanning/hartslag/bloedtoevoer spieren (noradrealine) 
• Verwijdt de pupillen, vernauwt niet-essentiële vaten
• Verhoogt vrijmaking van glucose uit glycogeen

Schors: 3 zones

• Aldosteron: Verhoogt bloeddruk via heropname van zout(mineraalhuishouding)
• Cortisol: (stresshormoon) Verhoogt bloedsuikerspiegel en remt ontstekingsreacties
• Geslachtshormonen: Androgenen (mannelijk) en oestrogenen

Cortisol staat onder invloed van stress en dag-nachtritme. 

- verhoogt bloedsuikerspiegel door remmen van opname glucose en bevorderen aanmaak van glucose.

- bevordert hiervoor afbraak van vet

- bevordert hiervoor afbraak van eiwit

Wat zou er gebeuren als de bijnieren te hard werken?

Syndroom/ziekte van Cushing

Syndroom/ziekte van Cushing: Teveel Cortisol (stresshormoon) in het bloed

• Door goedaardige tumor op hypofyse (ziekte)
• Door (bijnier)tumoren, gebruik van corticosteroïden of stress (syndroom)

Symptomen:

• Toename van vet in gezicht en romp
• Verhoogde bloedsuiker 
• Snel blauwe plekken en striae
• Vermoeidheid en depressie

• Botontkalking
• Spier- en gewrichtsklachten
• Dunne armen en benen

En dan?

Diagnostiek:

• Urineonderzoek
• Beeldvorming (MRI of CT)

Behandeling:

• Operatie van hypofyse/bijnier
• Bestraling
• Minderen met medicatie

En als ze niet hard genoeg werken?

Ziekte van Addison

Ziekte van Addison: Te weinig Cortisol in het bloed

• Door onvoldoende werking van bijnierschors (auto-immuunziekte)
• Door onvoldoende aansturing van hypothalamus/hypofyse

Symptomen: 

• Lage bloeddruk, lage bloedsuiker
• Bruine/witte verkleuring van de huid
• Vermoeidheid, zwakte
• Misselijkheid, braken, gewichtsverlies

Addison Crisis

Levensbedreigende situatie:

• Plotselinge verergering van klachten door stress: cortisol daalt te snel...
  
  

Symptomen:

• lage bloeddruk, snelle hartslag
  
• snelle ademhaling, zweten
• lage bloedsuikers
  
• kans op een beroerte, hersenschade
• kans op een hartaanval, orgaan falen en coma

Huiswerk

• Verder gaan met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
  
• Maken Expert College: Bijnier-aandoeningen (P) -> deze moet dinsdag na de  vakantie af zijn!